کیف پول دیجیتال (Digital Wallet) چیست؟
کیف پول دیجیتال یا همان کیف پول الکترونیکی (electronic wallet)، نرم‌افزاری برای تراکنش مالی است که در وب یا روی دستگاه‌های تلفن همراه اجرا می‌شود. این نرم‌افزار اطلاعات پرداخت و رمزهای عبور شما را به‌صورت ایمن ذخیره می‌کند و به شما امکان می‌دهد هنگام خرید با استفاده از رایانه یا گوشی همراه خود، پرداخت انجام دهید و نیازی به حمل کارت اعتباری نداشته باشید. در این فرایند شما اطلاعات کارت اعتباری، کارت نقدی یا حساب بانکی خود را در حساب نرم‌افزار کیف پول دیجیتالی خود وارد و ذخیره می‌کنید و ازآن‌پس می‌توانید از دستگاه خود برای انتقال پول استفاده نمایید.
این کیف پولها از ابتدا برای حذف کارت‌های اعتباری و بانکی فیزیکی و راحتی کاربران حساب‌های بانکی ابداع شد، اما امروزه بسیاری از این کیف پول‌های دیجیتالی، ارزهای دیجیتال معتبر و پرطرف‌دار را نیز پشتیبانی می‌کنند و آنها را جزو گزینه‌های دریافت و پرداخت خود قرار داده‌اند.
کیف پول‌های دیجیتال حاوی یک کلید عمومی (آدرس کیف پول) و کلیدهای خصوصی (رمزهای عبور اختصاصی) شما هستند که برای تأیید و امضای تراکنش‌ها لازم‌اند. درواقع هر کس با کلید خصوصی خود می‌تواند به حساب‌ها و ارزهای دیجیتال در آن کیف پول دسترسی داشته باشد. به همین دلیل موضوع امنیت کیف پول دیجیتالی موضوع مهمی است که در کنار موضوع راحتی دسترسی و نحوه‌ی کاربری، موجب پیدایش انواع گوناگون کیف پول‌های دیجیتالی شده است.
انواع کیف پول‌های دیجیتالی
کیف پول‌های دیجیتالی در دو نوع آنلاین و آفلاین وجود دارند. نوع آنلاین برای انجام تراکنش‌ها نیاز به برقراری ارتباط اینترنتی دارد و نوع آفلاین از روش‌های برقراری ارتباط فیزیکی نزدیک مثل NFC یا میدان مغناطیسی نزدیک بهره می‌برد که همان فناوری استفاده‌شده در دستگاه‌های کارت‌خوان است.
ازآنجاکه ساختار کیف پول‌های دیجیتال مبتنی بر QR کد و ذخیره‌ی دیتای رمزنگاری‌‌‌‌‌‌‌‌شده است، علاوه بر اطلاعات کارت بانکی می‌توانند مواردی نظیر کارت‌های هدیه، کوپن‌ها و بن‌های تخفیف، کارت‌های عضویت و وفاداری، بلیت رویدادها و خدمات، رسید خرید آثار دیجیتالی و NFT ها، رزرو هتل و وسایل نقلیه‌ی عمومی، کارت‌های شناسایی، گواهینامه‌ی رانندگی، کلید رمزی خانه و ماشین و … را در خود ذخیره کنند.
کیف پول دیجیتال برای رمزارزها (cryptocurrency wallet)
درواقع رمزارزها در هیچ کجا “ذخیره” نمی‌شوند – آنها بیت‌هایی پراکنده از داده‌های ذخیره‌شده در یک پایگاه‌داده‌ی غیرمتمرکز (بلاک‌چین) هستند. کاری که کیف پول رمزارز می‌کند این است که تمام بیت‌های مرتبط با آدرس (کلید عمومی) کیف پول شما را از سراسر شبکه شناسایی و به‌صورت یک مبلغ واحد برای شما در صفحه‌ی برنامه‌ی رابط نمایان می‌کند.
ازآنجاکه ذخیره و انتقال رمزارزها نیاز به هیچ حساب بانکی یا نهاد متمرکز مالی برای نظارت و نگهداری ندارد، مسئولیت نگهداری و امنیت رمزارز بر عهده‌ی مالک آن است. در این میان برخی، رمزارزهای خود را پس از خریداری در حساب کاربری خود در یک صرافی آنلاین رمزارز نگه می‌دارند که البته امنیت این روش تضمین‌شده نیست. همان‌طور که می‌دانیم تاکنون موارد متعددی از هک سرور صرافی‌های آنلاین رخ‌داده که منجر به دزدیده‌شدن کلیه‌ی رمزارزهای ذخیره‌شده در حساب کاربران گردیده است. پس بهتر است تنها برای انجام تراکنش از حساب کاربری صرافی‌های آنلاین بهره برد و برای نگهداری کل موجودی از آنها استفاده نکرد.
روش دیگر، نگهداری رمزارز در کیف پول دیجیتال شخصی است و هرکس با داشتن رمز اختصاصی، فقط خودش می‌تواند به داده‌های داخل آن کیف پول دست یابد، پس حفظ امنیت آن در گرو مخفی نگه‌داشتن رمزهای عبور و کلیدهای اختصاصی است.
کیف پول رمزارز در دو نوع سخت‌افزاری و نرم‌افزاری وجود دارد که مانند یک گاوصندوق شخصی، کدهای ارز دیجیتال شما را در خود ذخیره نموده و به شما امکان دسترسی به سکه‌هایتان را در هر زمان و مکانی می‌دهد. این کیف پولها حاوی یک کلید عمومی (آدرس کیف پول) و کلیدهای خصوصی شما هستند که برای امضا (تأیید) تراکنشهای ارزهای دیجیتال به آن نیاز دارید. بنابراین هر کس که کلید خصوصی را بداند، می‌تواند سکه‌های مرتبط با آن کیف پول را کنترل کند.
تاریخچه‌ی کیف پول دیجیتالی کریپتوکارنسی
اولین کیف پول ارز دیجیتال متعلق به توسعه‌دهنده‌ی بیت‌کوین، ساتوشی ناکاموتو بود. کیف پول دوم هم متعلق به هال فینی بود که با ناکاموتو مکاتبه کرد و ناکاموتو ۱۰ بیت‌کوین را به‌عنوان آزمایش برای او فرستاد. طبق گزارش‌ها او اولین کسی بود که کیف پول «نرم‌افزار مشتری بیت‌کوین» را اجرا نمود.
امروزه کیف پول‌های ارزهای دیجیتال مدرن، بلاک‌چین را در دسترس همه قرار داده‌اند. زمانی که رمزارز برای اولین‌بار معرفی شد، انتقال ارز دیجیتال روی رسیدهای کاغذی یا از طریق داشتن حساب کاربری در سایت‌های صرافی ممکن بود. اما امروزه نرم‌افزارهای کیف پول دیجیتالی، ذخیره و تراکنش انواع داده‌های دیجیتالی را برای شما ممکن ساخته است.
روش استفاده از کیف پول ارز دیجیتال
یکی از رمزارزها که تاکنون به‌عنوان وسیله‌ای برای پرداخت کالاها و خدمات میان بسیاری از تجار، خرده‌فروشان و فروشگاه‌ها پذیرفته‌شده، بیت‌کوین است. برای استفاده از بیت‌کوین خود، لازم است یک کیف پول رمزنگاری شده (crypto wallet) داشته باشید. همان‌طور که گفتیم هر کیف پول رمزارز یک کلید عمومی (کد رمزی ۶۴ رقمی) دارد که به منزله‌ی شماره کارت یا شماره‌حساب شماست که هنگام انتقال رمزارز، مبدأ یا مقصد تراکنش خواهد بود. علاوه بر این، کیف پولها، کلیدهای خصوصی (کد رمزی ۳۲ رقمی) بیت‌کوین یا هر آلت کوین دیگری را که متعلق به شماست در خود ذخیره می‌کنند. این همان رمزی است که برای دسترسی و انجام تراکنش برای هر یک از ارزهای موجود در کیف پول کریپتو به آن نیاز دارید.
ارسال و دریافت ارز دیجیتال با استفاده از اپلیکیشن‌ها (کیف پول‌های نرم‌افزاری) بسیار آسان است. مثلاً شما می‌توانید آدرس کیف پول گیرنده را وارد و مبلغی را برای ارسال انتخاب کنید، تراکنش را با کلید خصوصی خود امضا کنید، مبلغی را هم برای پرداخت کارمزد تراکنش اضافه نموده و دکمه‌ی ارسال را بزنید. برای دریافت رمزارز نیز لازم است آدرس (کلید عمومی) کیف پول خود را به فرستنده بدهید تا با همین روش مبلغ را به کیف پول کریپتوی شما منتقل کند. همین کار را می‌توانید با واسطه‌ی یک صرافی رمزارز انجام دهید. مزیت این روش آن است که تا پیش از دریافت مبلغ می‌توانید انتقال را قفل کنید و پس از اطمینان از تکمیل انتقال، مبلغ را آزاد نمایید.
انواع کیف پول‌های دیجیتالی رمزارزها
انواع مختلفی از کیف پول‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری کریپتو وجود دارد که هرکدام ویژگی‌ها و سطوح امنیتی خاص خود را دارند و از اغلب آنها می‌توان برای ذخیره‌ی کلید ارزهای دیجیتال گوناگون به طور هم‌زمان استفاده کرد. به کیف پول‌های نرم‌افزاری ازآنجاکه با اتصال به اینترنت کار می‌کنند کیف پول گرم، و به کیف پول‌های سخت‌افزاری که به‌صورت آفلاین کار می‌کنند کیف پول سرد می‌گویند.
تراکنش‌ها را می‌توان با پایانه‌ی سخت‌افزاری که شبیه یک فلش مموری است، از طریق کدهای QR یا آدرس کیف پول دیجیتال، به‌صورت آنلاین انجام داد. بسیاری از کیف پول‌های نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری دارای کدهای QR و فناوری اسکنر «ارتباط میدان نزدیک» (NFC) هستند که به شما امکان می‌دهد از طریق دوربین گوشی، یک بارکد یا QR کد را اسکن کنید، مبلغی را برگزینید، برای تأیید تراکنش کلید خود را وارد نموده، پس از انتخاب کارمزد تراکنش، روی ارسال کلیک کنید. روش «ارتباط میدان نزدیک» (near-field communication) از همان فناوری موجود در دستگاه‌های کارت‌خوان و دستگاه‌های ATM استفاده می‌کند. این روش آفلاین است و نیاز به اینترنت ندارد.
کیف پول‌های سخت‌افزاری محبوب‌ترین و ایمن‌ترین نوع کیف پول‌های دیجیتالی هستند. زیرا می‌توانید کلیدهای خصوصی خود را روی آن ذخیره کرده و آنها را از روی دستگاه‌های آنلاین خود حذف کنید. با این کار خطر هک‌شدن در هنگام اتصال دستگاه به اینترنت صفر می‌شود. این دستگاه‌ها شبیه یک فلش مموری هستند و با اتصال آن به ورودی USB رایانه یا گوشی، بدون نیاز به واردکردن کلیدهای خصوصی، تراکنش را انجام می‌دهند که این مزیت احتمال هک داده‌های روی دستگاه را به صفر می‌رساند. Ledger و Trezor معروف‌ترین کیف پول‌های سخت‌افزاری هستند که بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ دلار قیمت دارند.
در سطوح وسیع و سازمانی از کیف پول‌های امانی (custodial wallets) استفاده می‌شود که توسط نهاد ثالثی میزبانی می‌شوند و کلیدهای شما را محافظت می‌کنند. این نهاد ثالث می‌تواند شرکتی باشد که سیستم‌های امنیت داده را در سطح سازمانی برای کسب‌وکارها ارائه می‌دهد. برخی از صرافی‌های ارزهای دیجیتال نیز کیف پول‌های امانی به مشتریان خود ارائه می‌کنند.
امنیت کیف پول کریپتو
ایمنی کیف پولها امری ضروری است. زیرا ارزهای دیجیتال اهداف باارزشی برای هکرها هستند. برخی از اقدامات حفاظتی عبارت‌اند از رمزگذاری کیف پول با رمز عبور قوی، استفاده از احراز هویت دومرحله‌ای برای مبادلات و ذخیره‌ی مقادیر زیاد روی کیف پول‌های سخت‌افزاری که آفلاین هستند و اتصالی با اینترنت ندارند.
در دانلود اپلیکیشن‌های کیف پول دیجیتال روی گوشی یا دستگاه رایانه‌ی خود نیز تحقیق و دقت کافی به خرج دهید. زیرا موارد زیادی از بدافزارهای پنهان‌شده به‌عنوان کیف پول مشاهده شده است. همچنین از صرافی‌های امن و معتبر برای خریدوفروش استفاده نمایید. پرونده‌های زیادی از هک‌شدن یا کلاهبرداری بودن صرافی‌های آنلاین وجود داشته است.
از رمز ورودی کیف پول خود در جایی امن نگهداری کنید تا در صورت گم‌شدن یا آسیب‌دیدن کیف پولتان از آن برای بازیابی کلیدهای متصل به آن در کیف پولتان استفاده کنید.
آیا همه برای دسترسی به ارز دیجیتال خود به کیف پول نیاز دارند؟
بله؛ شما نمی‌توانید بدون کلیدهای خصوصی و برنامه‌ی رابطی که از طریق اینترنت به بلاک‌چین متصل می‌شود به ارز دیجیتال خود دسترسی پیدا کنید و تراکنشی انجام دهید. همه‌ی کیف پولها می‌توانند کلید را ذخیره کنند، اما فقط کیف پول‌های گرم می‌توانند به زنجیره‌ی بلوکی دسترسی داشته باشند. بنابراین مهم است که کلیدهای خود را تا زمانی که به آنها نیاز ندارید از کیف پول گرم (آنلاین) خود دور نگه‌دارید.
روش نقدکردن ارز دیجیتال و انتقال مبلغ آن به‌حساب بانکی
یک تجارت آنلاین با افزودن گزینه‌ی پرداخت با رمزارزهای معتبر به فهرست دیگر روش‌های پرداخت آنلاین خود مثل کارت‌های اعتباری، پی پال و غیره می‌تواند به‌راحتی، بیت‌کوین یا آلت‌کوین‌های دیگر را نیز از مشتریان بپذیرد.
پس از دریافت ارز دیجیتال در کیف پول دیجیتالی خود، دوراه اصلی برای تبدیل بیت‌کوین به پول نقد و درنهایت انتقال آن به یک حساب بانکی دارید. در مرحله‌ی اول، می‌توانید از یک کارگزار صرافی آنلاین یا حضوری استفاده کنید. این اشخاص ثالث که شامل صرافی‌های رسمی و در برخی کشورها، دستگاه‌های خودپرداز بیت‌کوین و کارت‌های نقدی هستند، بیت‌کوین‌ها/آلت‌کوین‌های شما را به نرخ روز و کسر مقدار اندکی کارمزد با پول نقد مبادله می‌کنند، درواقع آن را از شما می‌خرند و مبلغ نقدی آن را به‌حساب شما واریز می‌کنند که راهی ساده و امن است. البته منوط به اینکه صرافی‌ها در کشور شما مجاز به انجام مبادلات باشند!
روش دوم تراکنش همتا به همتا برای فروش بیت‌کوین است. در این روش شما کوین خود را مستقیماً به شخص دیگری می‌فروشید، یعنی کلید خصوصی آن را به آدرس کیف پول دیجیتالی ارسال می‌کنید و در مقابل از آنها می‌‌‌‌‌‌‌‌خواهید مبلغ آن را به‌صورت پول رسمی در هر حساب بانکی که مدنظر شماست، واریز نمایند. این روش سریع‌تر، بی‌واسطه‌تر و ارزان‌تر است و می‌توانید بر سر قیمت با خریدار به توافق برسید و آن را به کسی بفروشید که نرخ بهتری پیشنهاد می‌دهد. البته اگر خریدار را نمی‌شناسید بهتر است از این روش استفاده نکنید.
اما اگر برای این کار خریدار را به‌صورت مستقیم سراغ نداشته باشید، می‌توانید با واسطه‌ی یک صرافی آنلاین رمزارز، ارزهای دیجیتال خود را به مزایده بگذارید و به بهترین خریدار بفروشید. در این روش ابتدا باید ارز موردنظر را از کیف پول دیجیتالی خود به‌حساب کاربری‌تان در صرافی انتقال دهید و پس از توافق و تأیید معامله، آن را به‌حساب کاربری خریدار در صرافی منتقل و مبلغ موردنظر را در حسابی بانکی که متعلق به شماست دریافت کنید. برای این کار حتماً از پلتفرم‌های انتقال همتا به همتای معتبر استفاده کنید و تا قبل از حصول اطمینان از دریافت مبلغ نهایی در حساب، ارز دیجیتال خود را قفل نگه‌دارید. از معایب این روش یکی کارمزد و دیگری احتمال طول‌کشیدن تراکنش به مدت ۲ تا ۶ روز کاری است.
سخن پایانی پیرامون کیف پول ارز دیجیتال
به طور عمومی، کیف پول‌های دیجیتال نرم‌افزارهای مالی هستند که به شما امکان ذخیره‌ی انواع ارزها اعم از ارزهای رسمی و سایر رسیدها و دارایی‌های دیجیتالی را که دارای بارکد یا QR کد باشند، می‌دهند؛ همچنین در برخی از آنها گزینه‌ی رمزارزها نیز وجود دارد. علاوه بر این انجام تراکنش‌ها و ردیابی تاریخچه‌ی پرداخت‌ها را در دستگاه‌های الکترونیکی میسر می‌کنند. نرم‌افزار کیف پول دیجیتال ممکن است به‌عنوان گزینه‌ای در اپلیکیشن‌های فروشگاهی، برنامه‌ی همراه بانک، یا برنامه‌های پرداخت مستقل مانند PayPal یا Alipay گنجانده شوند و امکان دسترسی به خدمات بانکی را در هر مکان و زمانی فراهم سازند و نیاز به حمل کیف پول فیزیکی یا ذخیره‌ی تمام اطلاعات پرداخت مشتری به‌صورت ایمن و فشرده را برطرف کنند.
کیف پول‌های رمزارز نیز از همین نوع‌اند که به طور اختصاصی برای ذخیره و انجام تراکنشهای ارزهای دیجیتال طراحی شده‌اند و به‌جای اتصال به سامانه‌های بانکی، داده‌های غیرمتمرکز را از روی بستر بلاک‌چین بازخوانی می‌کنند.
