شاخص ۳۰ شرکت بزرگ یکی از مهم‌ترین شاخص‌های مطرح شده در بازار بورس است. به کمک این شاخص، می‌توان لیست ۳۰ شرکت بزرگ فعال در بازار بورس را در لحظه‌ی فعلی، شناخت. در واقع شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، لیستی از قدرتمندترین شرکتها از نظر نقدشوندگی و ارزش را نشان می‌دهد؛ بنابراین امکان ارزیابی و تحلیل دقیق سهام شرکتها بر اساس این لیست، وجود خواهد داشت. در این مطلب، به معرفی این شاخص و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن پرداخته‌ایم.
شاخص چیست؟
شاخص یا همان Index در زبان انگلیسی، به‌صورت یک عدد است. این عدد کمک می‌کند تا وضعیت یک یا چند متغیر را در یک محدوده‌ی زمانی، بتوان بررسی کرد. به‌عنوان‌مثال، نمرات درسی دانش‌آموز در طول ترم و امتحانات پایان ترم، می‌تواند به‌عنوان یک شاخص برای سنجش میزان یادگیری وی به کار برده شود. در حقیقت «نمره» عددی است که می‌تواند به‌عنوان شاخص تحصیلی به کار گرفته شود.
در مثال یاد شده، برای نمرات درسی به‌عنوان یک شاخص، یک‌سری تعاریف وجود دارد. مثلاً نمرات بالای ۱۶ در دوره‌ی دبیرستان، احتمالاً وضعیت درسی خوب و قابل‌قبول دانش‌آموز را اعلام می‌کند. با این شاخص، اگر دانش‌آموزی، نمره‌ی ۱۷ را کسب کرده باشد، می‌گوییم درس‌خوان است درحالی‌که دانش‌آموز با نمره‌ی ۱۲ در این رده قرار نمی‌گیرد. مقایسه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی روند این شاخص نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ چراکه در بسیاری از شاخصها، اعدا به‌خودی‌خود گویای چیزی نیستند و این روندها و تغییرات آنها است که حائز اهمیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
در زندگی روزمره، با شاخص‌های زیادی روبه‌رو هستیم. بدون «شاخص» نمی‌توان یک متغیر را ارزیابی کرد. مثلاً باید شاخصی وجود داشته باشد تا با استفاده از آن بتوان کیفیت هوا را در خصوص آلودگی سنجید؛ در حقیقت شاخصها، با کمی‌سازی پارامترهای مختلف امکان قیاس آنها را فراهم میکنند؛ بنابراین ارزیابی میزان آلودگی هوا یا سرمای هوا، بدون این شاخصها ممکن نیست. در این مطلب، در خصوص یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بازار بورس، یعنی شاخص ۳۰ شرکت بزرگ صحبت خواهیم کرد.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ در بورس
در بازار بورس نیز شاخص‌های مختلفی وجود داشته و به کار گرفته می‌شوند. کاربرد شاخصها در بازار بورس برای ارزیابی وضعیت شرکت‌های مختلف، است. به‌عبارت‌دیگر، این معیارها، کمک میکنند تا از وضعیت کلی بازار و تغییرات آن و همچنین روند تغییرات مطلع شویم. به طور مثال این شاخصها کمک میکنند تا بتوانیم یک ارزیابی کلی نسبت به صعودی یا نزولی بودن روند بازار داشته باشیم.
شاخص در بورس، انواع مختلفی دارد. بستگی دارد بخواهیم شرکت‌های مختلف را از کدام جنبه، بررسی کنیم. به طور مثال ممکن است صرفاً به دنبال شاخص ۵۰ شرکت فعال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر یا شاخص برخی از صنایع خاص باشیم. یکی از شاخص‌های دیگری که در این حوزه مطرح می‌شود، شاخص ۳۰ شرکت بزرگ است. این شاخص همان‌طور که از نام آن پیداست وضعیت ۳۰ شرکت بزرگ را در بازار بورس نشان می‌دهد. در ادامه، با شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، بیش‌تر آشنا خواهید شد.
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از کجا آمد؟
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ به‌صورت TEFIX 30 نوشته می‌شود. همان‌طور که از نام این شاخص پیداست، قرار است در این معیار، به لیستی از ۳۰ شرکت دسترسی داشته باشیم. این ۳۰ شرکت، همان شرکت‌هایی هستند که در بازار بورس، ارزش بالاتری دارند. این شاخص از سال ۱۳۸۸ مطرح و به کار گرفته شد.
انتخاب شرکتها برای لیست ۳۰تایی، بر اساس ارزش بازار و معیارهای نقدشوندگی است. در بخش بعدی، با چگونگی گزینش شرکتها برای این لیست، بیش‌تر آشنا خواهیم شد. سپس از لیست شرکت‌های گزینش شده، سی شرکت اول، به‌عنوان این شاخص معرفی خواهند شد.
نحوه‌ی گزینش شرکتها در لیست شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
شرکتها برای این‌که در رده‌بندی این شاخص، حضور داشته باشند باید حداقل سه ماه از پذیرش و معاملات سهام آنها در بورس تهران گذشته باشد. این اولین شرطی است که یک شرکت برای مشارکت در این لیست باید داشته باشد.
گام بعدی، فعالیت شرکت در ۶ ماه اخیر است. اگر شرکت کم‌تر از این مدت فعالیت داشته باشد، ۷۵٪ از دوره‌ی فعالیت آن شرکت در بورس در نظر گرفته می‌شود. برای این دوره‌ی زمانی، شرکتها می‌بایست در هر ماه، بیش از ۲۵ درصد از میانگین ارزش ماهانه معاملات ۱۰۰ شرکت بزرگ بورس، ارزش معامله داشته باشند. توجه داشته باشید که شرکت موردنظر، قصد صعود به لیست ۳۰ شرکت بزرگ بورس را دارد، بنابراین باید وضعیت بهتری از میانگین عملکرد شرکت‌های بورسی داشته باشد.
گام بعدی، این است که درصد سهام شناور شرکت نباید از ۱۰ درصد کم‌تر باشد.
بر اساس این سه معیار، شرکتها می‌توانند در این لیست وارد شوند و یا از آن حذف گردند. همان‌طور که در مراحل گزینش شرکتها در بالا بیان شد، شاخص ۳۰ شرکت برتر بر اساس وضعیت معاملاتی آن شرکت اعم از درصد سهام شناور و تعداد سهام منتشر شده، تعیین خواهد شد.
لازم به ذکر است لیست ۳۰ شرکت بزرگ، در سایت tsetmc.com اعلام می‌شود؛ بنابراین با مراجعه به این سایت، می‌توان شاخص مذکور را بررسی نمود.
مزایای شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
وجود یک معیار و شاخص در بازار بورس، برای تعیین ارزش شرکتها و سهام آنها، بسیار اهمیت دارد. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، باتوجه‌به این که از ارزش روز شرکت محاسبه می‌شود، یک معیار بسیار دقیق برای سنجش و ارزیابی سهام شرکتها است.
نکته‌ی دیگری که می‌توان آن را به‌عنوان یک مزیت برای شاخص ۳۰ شرکت بزرگ برشمرد، آن است که در محاسبه‌ی این شاخص، شرکت خاصی تأثیرگذار نیست. در ادامه باید متذکر شویم که برخی از شاخصها به‌گونه‌ای محاسبه می‌شوند که تأثیر شرکت‌های خاصی در آنها بیش‌تر بوده و در نتیجه رقمی چندان واقعی از بازار نشان نخواهند داد. مانند آن که میانگین معدل دانش‌آموزان یک کلاس را برای ارزیابی آن کلاس در نظر بگیریم. رقم یکسان، لزوماً وضعیت یکسان دانش‌آموزان چند کلاس را نشان نمی‌دهد. برای درک بهتر این موضوع، توصیه می‌کنیم مطالب و آموزش‌های مربوط به شاخص کل را مطالعه نمایید. در خصوص شاخص کل نیز اثرگذاری برخی از شرکتها که به نمادهای شاخص ساز معروف هستند، رقم گزارش شده را از وضعیت واقعی منحرف میکنند.
جمع‌بندی
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ، لیستی از ۳۰ شرکت بزرگ و برتر در بازار بورس را نشان می‌دهد. محاسبه‌ی لیست ۳۰ شرکت بزرگ در این شاخص بر اساس پارامترهای درصد سهام شناور و تعداد سهام هر شرکت است. نتیجه‌ی واقعی‌تر و دقیق‌تری از وضعیت بزرگان بازار را به نمایش خواهد گذاشت. شاخص ۳۰ شرکت بزرگ به سهام‌داران و سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا جایگاه شرکتها در بازار بورس را بهتر درک کنند. در نتیجه، این شاخص یک تصمیم‌گیری دقیق‌تری را به ارمغان می‌آورد.
