روش‌های تأمین مالی از بازار سرمایه

ظرفیت قانونی و نقش بورس تهران در تأمین مالی

امیرتقی‌خان تجریشی، رئیس هیئت‌مدیره‌ی گروه خدمات بازار سرمایه‌ی فیروزه، بحث را با اشاره به ظرفیت‌های قانونی فراهم‌شده در بازار سرمایه ایران از سال ۱۳۸۴ آغاز کرد. او گفت که تفکیک مقام ناظر (سازمان بورس) و ارکان مجری (مانند شرکت بورس تهران) گامی مهم در توسعه بازار سرمایه بوده است. وی به شفاف نبودن مرزهای وظایف بین سازمان بورس و شرکت بورس تهران نیز اشاره کرد و گفت: «فعالان بازار سرمایه اغلب تفاوت این دو نهاد را به‌طور دقیق نمی‌دانند. این موضوع گاهی باعث هم‌پوشانی و تداخل وظایف می‌شود.

ابتکار بازدیدهای استانی و ابزارهای جدید تأمین مالی

محمود گودرزی، مدیرعامل شرکت بورس تهران، با اشاره به برنامه‌های این شرکت در حوزه تأمین مالی، توضیح داد: از سال ۱۴۰۱، ایده‌یشناسایی ظرفیت‌های تأمین مالی در استان‌های مختلف مطرح و اجرا شد. این طرح با استان کرمانشاه آغاز شد. در این پروژه‌ها، ۲ هزار میلیارد تومان تأمین مالی انجام شد و برای ۳۷۰۰ میلیارد تومان دیگر نیز مجوز صادر شده است.

گودری هچنین در ادامه به صندوق‌های بدهی خصوصی (Private Debt Funds) اشارده کرد و افزود: این نوع از صندوق، ابزاری نوین برای تأمین مالی سرمایه در گردش به شمار رفته و در کشورهای پیشرفته استفاده می‌شود. وی ابراز امیدواری کرد که به کمک تطبیق این ابزار با شرایط ایران و دریافت مجوزهای لازم، این صندوق‌ها بتوانند فعالیت خود را در کشور آغاز کنند.

به گفته او، «در کشورهای توسعه‌یافته، بیش از ۵۰ درصد تأمین مالی از طریق بازار سرمایه انجام می‌شود. این رقم در ایران تنها ۱۱.۵ درصد است.»

چالش‌های تأمین مالی در ایران

افشار سرکانیان، مدیرعامل تأمین سرمایه ملت، چهار چالش اصلی تأمین مالی در ایران را به این صورت بیان کرد:

۱. تحریم‌ها:  بسیاری از روش‌های تأمین مالی جهانی به دلیل تحریم‌ها غیرممکن شده‌اند. 

۲. تورم:  افزایش نرخ ارز و تورم، هزینه‌ی پروژه‌ها را چند برابر کرده و باعث کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری شده است.

۳. بروکراسی اداری:  فرآیندهای پیچیده اداری مانع اجرای بسیاری از پروژه‌ها شده است.

۴. تمرکز تأمین مالی بر بانک‌ها: بیش از ۸۰ درصد تأمین مالی در شبکه‌ی بانکی انجام می‌شود، اما محدودیت‌هایی مانند سقف تسهیلات ارزی (۲۰ میلیون دلار) برای آنها وجود دارد که ایجاد چالش می‌کند.

وی تأکید کرد که همکاری بانک‌ها و نهادهای مالی با رویکرد سندیکایی می‌تواند تأمین مالی پروژه‌های اولویت‌دار را بهبود بخشد.

تجربه‌ی موفق شرکت‌های سهامی عام‌پروژه

سیدمحسن موسوی، مدیرعامل شرکت تأمین سرمایه‌ی امید نیز به تجربیات موفق در استفاده از شرکت‌های سهامی عام پروژه اشاره کرد و گفت: «پروژه‌ی شرکت سوخت سبز زاگرس با ۲ هزار میلیارد تومان تأمین مالی همراه بود. همچنین شرکت‌های دیگری مانند طلوع فولاد و اندیمشک زاگرس نیز درخواست‌های تأمین مالی ارائه کرده‌اند.  موسوی پیشنهاد  داد فرآیندهای سازمان بورس برای تأیید درخواست‌ها تسهیل شود تا صندوق‌ها بتوانند منابع بیشتری جذب کنند.

اهمیت صندوق‌های بدهی خصوصی و کرادفاندینگ

بهرنگ اسدی، شماور مدیرعامل گروه مالی دانایان، به ظهور کرادفاندینگ به‌عنوان پاسخی به کمبود نقدینگی اشاره کرد. وی گفت:کرادفاندینگ در ایران به‌عنوان ابزاری برای تأمین مالی کسب‌وکارها در شرایط دشوار اقتصادی عمل می‌کند. ازسویی صندوق‌های بدهی خصوصی (PDF)  می‌تواند در ایران به‌عنوان یک گزینه‌ی مؤثر برای تأمین مالی سرمایه‌ی در گردش بنگاه‌ها عمل کند.

به گفته اسدی، «صندوق‌های بدهی خصوصی می‌توانند ساختار تأمین مالی در ایران را بهبود بخشند و استقبال خوبی از آن‌ها پیش‌بینی می‌شود.»

چالش‌های نرخ بهره بالا و توسعه‌ی بازار بدهی

سعید اسلامی‌بیدگلی، رئیس هیئت‌مدیره‌ی گروه مالی آرمان آتی، به تأثیر منفی نرخ بهره‌ی بالا در ایران اشاره کرد و گفت: نرخ بهره‌ی ۳۰ درصد باعث کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ریسکی شده است. همچنین بازپرداخت اوراق بدهی با نرخ‌های بالا برای شرکت‌ها دشوار است. بنابراین پیشنهاد می‌شود که ابزارهایی مانند اوراق قرضه‌ی قابل‌تبدیل (Convertible Bonds) و بازارهای ترکیبی (Hybrid Markets) توسعه یابند.»

جمع‌بندی و نکات کلیدی

1. تمرکز بر ابزارهای نوین: صندوق‌های بدهی خصوصی، شرکت‌های سهامی عام پروژه و کرادفاندینگ به‌عنوان ابزارهای جدید معرفی شدند.
2. لزوم کاهش موانع بروکراتیک: فرآیندهای پیچیده اداری و محدودیت‌های نهادهای دولتی مانع توسعه تأمین مالی در کشور است.
3. نقش نرخ بهره: نرخ‌های بهره بالا مانع توسعه‌ی بازار سرمایه و تأمین مالی پروژه‌ها شده است.
4. ضرورت همکاری بانک‌ها و نهادهای مالی: بانک‌ها و نهادهای مالی باید با رویکرد سندیکایی برای تأمین مالی پروژه‌های کلان همکاری کنند.