جریان نقد فعالیت‌های سرمایه‌گذاری؛ اقلام مختلف و دلایل اهمیت

مقدمه‌ای بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

در حوزه‌ی تحلیل بنیادی و توجه به صورت‌های مالی، یکی از صورت‌های مالی بااهمیت، صورت جریان وجوه نقد شرکت‌هاست. در ارتباط با تعریف و اهمیت آن در مقاله‌ای جداگانه توضیحاتی را ارائه کرده‌ایم. از زیرمجموعه‌ها و آیتم‌های این صورت مالی، در این مقاله به بررسی جریان نقد فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خواهیم پرداخت.
جریانات وجه نقد ناشی از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر کل جریان وجوه نقد داشته و گاهی اوقات هم‌راستا با وجه نقد ناشی از فعالیت‌های عملیاتی عمل کند و آن را تقویت کند. همچنین گاهی اوقات ممکن است اثرات آن را خنثی کند. به‌هرحال توجه به این آیتم در راستای داشتن چشم‌اندازی بهتر نسبت به آینده‌ی شرکت بسیار سودمند است.

جریان نقد فعالیت‌های سرمایه‌گذاری چیست؟

جریان نقدی حاصل از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری یکی از بخش‌های صورت جریان وجوه نقد است که مربوط به‌تمامی فعل‌وانفعالات و ورودی‌ها و خروجی‌های وجه نقد که ریشه در فعالیت‌های سرمایه‌گذاری داشته باشند، دارد. به عبارت بهتر جریان وجه نقد فعالیت‌های سرمایه‌گذاری نشان‌دهنده‌ی آن است که چه مقدار پول برای سرمایه‌گذاری در یک دوره‌ی زمانی خاص استفاده شده است و چه مقدار ناشی از همین فعالیت‌ها تولید شده است. طبق این تعریف تمام مواردی که زیرمجموعه‌ی بخش اول باشند، جریانات خروجی و تمام مواردی که زیرمجموعه‌ی بخش دوم باشند، جریان ورودی پول نقد در فعالیت‌های سرمایه‌گذاری هستند. به‌طورکلی می‌توان گفت هرگونه تغییر در وضعیت نقدی شرکت که شامل دارایی‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها یا تجهیزات باشد، در فهرست فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شرکت قرار می‌گیرد. در ادامه انواع اقلام زیرمجموعه‌ی این فعالیت را به طور مجزا شرح خواهیم داد.

جریان نقدی فعالیت‌های سرمایه‌گذاری بخشی از دانش مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری محسوب می‌شود و تسلط به آن می‌تواند به ما را در امر تحلیل کمک کننده باشد.

اقلام مختلف فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

همان‌طور که اشاره کردیم تمامی مواردی که منجر به تغییر در وضعیت نقدی شرکت، متأثر از هر یک از بخش‌های دارایی، تجهیزات یا سرمایه‌گذاری باشند، مشمول فعالیت‌های سرمایه‌گذاری تلقی شده و تغییرات آن در صورت جریان وجه نقد منظور می‌شود.

1. دریافت‌های نقدی حاصل از فروش دارایی‌های ثابت مشهود؛ جزئی مهم از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

   برای توضیح این جریان ورودی بهتر است ابتدا دارایی ثابت مشهود را تعریف کنیم. در کل دارایی‌های ثابت به دو بخش مشهود و غیرمشهود تقسیم‌بندی می‌شوند. دارایی‌های مشهود مواردی نظیر ساختمان، زمین، ماشین‌آلات، تجهیزات، ملزومات بلندمدت و … است. این موارد در فرم جدید صورت وضعیت مالی که در آن اقلام جاری و مواردی که نقدشوندگی بالاتری دارند، در انتها گزارش می‌شوند. به دلیل فاصله‌ی با پول نقد و کم بودن نقدشوندگی‌شان، ابتدای ترازنامه یا همان صورت وضعیت مالی گزارش می‌شوند.

   اگر هر یک از این دارایی‌ها به فروش برسند، معادل آن میزان از ارزش آن‌ها که به شکل پول نقد وارد شرکت شود. در این بخش محاسبه می‌شود. گفتنی است که این میزان ارزش خصوصاً اگر از زمان تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت مقدار زیادی گذشته باشد، به دلیل شرایط تورمی اقتصاد ایران، لزوماً برابر با ارزش دفتری ثبت شده نیست. از آنجایی‌که این قلم بر ورود پول دلالت دارد، این میزان را با علامت مثبت وارد صورت جریان وجه نقد می‌کنیم.

2. پرداخت‌های نقدی بابت خرید دارایی‌های ثابت مشهود

   اگر شرکت خرید دارایی‌های ثابت مشهود که مصادیق آن را در پاراگراف قبلی توضیح دادیم، انجام داده باشد معادل آن میزان از ارزش آن‌ها که به‌صورت نقدی پرداخت شده باید در این قسمت لحاظ گردد. گفتنی است از آنجایی‌که این میزان وجه نقد از شرکت خارج شده است باید آن را با علامت منفی یا داخل پرانتز وارد صورت جریان وجه نقد کنیم.

3. دریافت‌های نقدی حاصل از فروش دارایی‌های نگهداری شده برای فروش

   دارایی‌های نگهداری شده برای فروش بخشی از دارایی‌های غیرجاری هستند که مطابق استاندارد‌های حسابداری باید به شکل جداگانه از آن‌ها محاسبه و ارائه شوند. در بحث بدهی‌های غیرجاری نیز اقسامی وجود دارد که باید جداگانه محاسبه و ارائه شود. اگر ناشی از فروش این دارایی‌ها پول نقدی وارد شرکت شود باید آن را با علامت مثبت در صورت جریان وجه نقد وارد کرد. البته عمدتاً رقم مربوط به این بخش در صورت جریان وجه نقد چندان قابل‌توجه نیست.

4. دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی حاصل از فروش دارایی‌های ثابت نامشهود

   دارایی‌های نامشهود برخی از دارایی‌های غیرجاری‌اند که مواردی نظیر برند، سرقفلی، حق اختراع، حق امتیاز بهره‌برداری از معادن، خط تلفن، برخی امتیازات خاص و مواردی از این‌ قبیل هستند که متأسفانه در ایران به علت ضعف سازوکارها و قوانین حوزه‌ی مالکیت معنوی، دارایی‌های نامشهود معمولاً ارقام کمی دارند. اما به‌هرحال جریانات نقدی ورودی بابت فروش این اقلام را هم با علامت مثبت باید وارد صورت جریان وجه نقد کرد. به همین صورت اگر شرکت دارایی‌های این‌چنینی را خریداری کند، معادل ارزش نقدی پرداخت شده با علامت منفی در صورت جریان وجه نقد، محاسبه خواهد شد.

5. دریافت و پرداخت‌های نقدی ناشی از فروش و خرید شرکت‌های فرعی

   گاهی اوقات ممکن است شرکت بنا به دلایل مختلفی نظیر تکمیل بهتر و ارزان‌تر زنجیره‌ی تأمین مواد اولیه اقدام به سرمایه‌گذاری در برخی شرکت‌های فرعی و وابسته کنند. این اتفاق و داشتن شرکت‌هایی فرعی و زیرمجموعه خصوصاً برای شرکت‌های مادر و بزرگ امری رایج است. دریافت و پرداخت‌های مربوط به این امر که به شکل نقدی باشند بنا بر ورود یا خروج از شرکت به ترتیب با علامت مثبت و منفی در صورت جریان وجه نقد محاسبه و ثبت می‌شوند.

6. دریافت و پرداخت‌های نقدی بابت خریدوفروش سرمایه‌گذاری‌ها در شرکت‌های وابسته

   در ارتباط با سرمایه‌گذاری در این موارد در بند قبلی توضیح دادیم اما تفاوت ارقام این بخش با شرکت‌های فرعی در آن است که در شرکت‌های فرعی، از پرداخت‌های نقدی، وجوه تحصیل شده کسر خواهد شد.

7. دریافت و پرداخت‌های نقدی بابت فروش و یا تحصیل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت

   سرمایه‌گذاری‌هایی که بازه زمانی مفروض یا سررسید آنان بیش از یک سال باشد، جزء سرمایه‌گذاری‌های بلند‌مدت محسوب می‌شوند و نقل‌وانتقال نقدی مربوط به آنان لحاظ می‌شود.

8. دریافت و پرداخت‌های نقدی حاصل از فروش و تحصیل سرمایه‌گذاری در املاک

   به دلیل بازدهی حوزه‌ی املاک در سری‌های زمانی مختلف در ایران، ممکن است شرکت‌ها سرمایه‌گذاری در املاک را نیز در دستور کار خود قرار دهند. این سرمایه‌گذاری در املاک شامل ملک ساختمان و یا کارخانه‌ی اصلی شرکت نشده و شامل سایر املاک مربوط به آن است که نقل و انتقالات نقدی ناشی از آن گزارش می‌شود.

9. دریافت و پرداخت‌های ناشی از سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت

   کلیه‌ی فعل‌وانفعالات نقدی مربوط به سرمایه‌گذاری‌هایی که سررسیدی زیر یک سال دارند در این بخش گزارش می‌شود.

10. دریافت و پرداخت‌های نقدی بابت تسهیلات اعطایی به دیگران

    گاهی اوقات به سبب وجود تفاوت در نرخ بهره و یا سایر مقتضیات تجاری و روابط بین شرکت‌ها، ممکن است یک شرکت اقدام به دادن تسهیلات به شرکت دیگری کند و یا اقدام به اخذ تسهیلات از شرکتی دیگر کند که نقل و انتقالات نقدی مربوط به اصل و سود آن پول به طور جداگانه برای هر دو حالت اعطایی و دریافتی در صورت جریان وجه نقد آورده می‌شود.

11. دریافت‌های نقدی حاصل از سود سهام

    شرکت‌های زیرمجموعه‌ی شرکت اصلی پس از برگزاری مجمع و تعیین میزان سود نقدی خود، طبیعتاً باید به شرکت اصلی سود نقدی خود را پرداخت کنند. این جریان ورودی پول نقد تحت عنوان دریافت‌های نقدی حاصل از سود سهام در صورت جریان وجه نقد درج می‌شود.

12. دریافت‌های نقدی حاصل از سود سایر سرمایه‌گذاری‌ها

    این آیتم به‌عنوان آخرین بخش از فعالیت‌های سرمایه‌گذاری در صورت جریان وجه نقد محاسبه و درج می‌شود. برای اطلاع از محل تحقق آن نیز می‌توان به یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی مراجعه کرد.

بدین ترتیب تمامی موارد مربوط به فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های تولیدی را که در صورت جریان وجوه نقد آورده می‌شوند، شرح دادیم. طبیعی است که جریانات دریافتی و ورودی شرکت با علامت مثبت و تمامی جریانات پرداختی و خروجی با علامت منفی درج خواهد شد تا در نهایت خالص جریان نقد حاصل از سرمایه‌گذاری را داشته باشیم.

دلایل اهمیت و نحوه‌ی تحلیل جریان نقد سرمایه‌گذاری و اثر آن بر فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

جریان نقدی فعالیت‌های سرمایه‌گذاری از بخش‌های مهم صورت‌های مالی است. زیرا نشان‌دهنده‌ی تخصیص بلندمدت وجه نقد توسط شرکت است و با نگاه به آن می‌توان به رویکرد شرکت پی برد. از سوی دیگر این بخش می‌تواند به‌عنوان منبع قابل‌توجهی برای وجه نقد بوده و یا استفاده‌های مفیدی از آن را شامل شود؛ پس ابداً نباید نادیده گرفته شود.
اگر جریان‌های نقدی سرمایه‌گذاری عددی منفی را نشان می‌دهد و علت آن سرمایه‌گذاری در دارایی‌های ثابت خصوصاً در صنایعی که سرمایه‌های سنگینی را طلب می‌کنند، است، می‌تواند شاخصی قوی برای مسیر درحال‌رشد شرکت باشد. البته به‌شرط آنکه مسیر تولید و فروش مناسبی نیز در ادامه پیش‌بینی‌شده باشد.
برای بررسی این جریان توجه به روندها نیز می‌تواند سودمند باشد. به طور مثال اقلام مختلف این جریان وجه نقد را در طول چند سال مقایسه و بررسی کنیم. ممکن است گاهی اوقات در چنین بررسی‌هایی به کاهش مداوم در سرمایه‌گذاری‌ها بربخوریم که در صورت ثبات سایر شرایط نشان‌دهنده‌ی چشم‌اندازی نامناسب برای آینده‌ی شرکت و عدم وجود فرصت‌های سرمایه‌گذاری چه در دارایی‌های شرکت و چه در سایر بخش‌های سرمایه‌گذاری از دیدگاه مدیران شرکت باشد. اگر این روند کاهشی است احتمالاً شرکت ترجیح داده است سود نقدی را بیشتر کند و میزان تقسیم سود را بالا ببرد و باید به موارد تأثیرگذار بر آن دقت کنیم. البته اگر جریانات تحقق سود به مشکلی برنخورده باشد.

جمع‌بندی پیرامون جریان نقد فعالیت‌های سرمایه‌گذاری

در این مقاله سعی کردیم تا به ابعاد مختلف جریان وجه نقد فعالیت‌های سرمایه‌گذاری شرکت‌های تولیدی یا خدماتی اشاره کنیم. یک نکته‌ی بسیار مهم در تحلیل جریانات نقدی حاصل از سرمایه‌گذاری که حتماً باید به آن توجه شود این است که نباید با توجه صرف به رقم خالص حاصل آن به تحلیل این آیتم پرداخت و حتماً باید جزئیات اقدامات زیرمجموعه‌ی فعالیت‌های سرمایه‌گذاری را نیز بررسی کرد. جریان نقد سرمایه‌گذاری منفی لزوماً بد نیست. چراکه ممکن است در دارایی‌های شرکت و یا سایر سرمایه‌گذاری‌ها اقداماتی رخ‌داده باشد که با خروج پول همراه بوده اما در آینده می‌تواند سود را تحت‌تأثیر قرار دهد و از طرفی جریان نقد سرمایه‌گذاری مثبت هم لزوماً خوب نیست چراکه ممکن است ناشی از فروش و توقف سرمایه‌گذاری‌ها بوده باشد و در آینده برای سود حاصل از آن جایگزین مناسبی توسط مدیران شرکت تدارک دیده نشده باشد.

برای دسترسی به سایر مقالات و محتوای آموزشی وارد شوید.