الگوهای مختلفی در نمودار قیمت وجود دارند که نشان دهنده‌ی بازگشت بالقوه‌ی بازار هستند. یکی از این نمونه‌ها، الگوی سه کلاغ سیاه است که نشان‌دهنده‌ی پایان روند صعودی و بازگشت نزولی در نمودار قیمت است. در ادامه‌ی این مقاله به بررسی نحوه‌ی شکل‌گیری الگوی سه کلاغ سیاه و شناسایی فرصت‌های معاملاتی آن در بازار می‌پردازیم.
سه کلاغ سیاه چیست؟
الگوی شمعی سه کلاغ سیاه (Three Black Crows Pattern) معمولاً نشان‌دهنده‌ی ضعف در روند صعودی ثابت و احتمال ظهور یک روند نزولی است. این الگو متشکل از سه شمع بلند نزولی یا قرمز متوالی است که هر کدام از شمع‌ها با قیمت‌های باز و بسته شدن کمتر از شمع‌های قبلی هستند. در این الگو شمع‌ها می‌توانند سایه کمی داشته باشند یا بدون سایه باشند که بزرگ بودن بدنه‌ی شمع در این شرایط، وجه تشابه شمع‌های این الگو با الگوی ماروبوزو است. فشار نزولی بر روی سه شمع متوالی نشان دهنده‌ی کنترل فروشندگان بر بازار و احتمال ادامه‌ی کاهش قیمت خواهد بود. در کتاب تکنیک‌های نمودار شمعی ژاپنی(Japanese Candlestick Charting Techniques)، نوشته آقای استیو نیسون (Steve Nison) ذکر شده است که: « الگوی سه کلاغ سیاه برای معامله‌گران بلندمدت مفید و کاربردی است.»
مطلب پیشنهادی: الگوی پرچم چیست؟
نحوه‌ی تشخیص الگوی سه کلاغ سیاه
الگوی سه کلاغ سیاه در انتهای یک روند صعودی طولانی مدت یا یک دوره‌ی تثبیت قیمت تشکیل می‌شود. این الگو شامل سه شمع نزولی متوالی است که در آن اولین شمع نزولی (قرمز) بالاتر از قیمت بسته شدن کندل روز قبل باز می‌شود و با قیمت کمتری نیز بسته می‌شود. شمع دوم در داخل بدنه‌ی واقعی شمع اول، (جایی بین نقطه میانی و نقطه‌ی بسته شدن شمع اول) باز می‌شود. همچنین با قیمت کمتری بسته شده و بدنه‌ی قرمز بلند دیگری را تشکیل می‌دهد. در نهایت، شمع سوم در داخل بدنه‌ی واقعی شمع دوم، (جایی بین نقطه میانی و نقطه‌ی بسته شدن شمع دوم) باز و با قیمتی کمتر بسته می‌شود که آخرین شمع بلند قرمز را تشکیل می‌دهد. شمع‌ها در کنار هم یک شکل بصری قابل توجه ایجاد می‌کنند که شبیه سه کلاغ نشسته روی یک شاخه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی درخت هستند.
به صورت خلاصه، برای شناسایی الگوی سه کلاغ سیاه در نمودار قیمت، باید معیارهای زیر را در نظر گرفت:
- نمودار در یک روند صعودی غالب در حرکت باشد.
- سه شمع بلند و نزولی پشت سر هم تشکیل شود.
- هر یک از شمع‌ها باید با قیمتی کمتر از قیمت باز شدن روز قبل باز شوند.
- در حالت ایده آل، در محدوده‌ی قیمت متوسط روز قبل باز شوند.
- هر شمع باید به تدریج به سمت پایین بسته شود و قیمت یک سطح جدید و پایین‌تر (در بازه کوتاه مدت) ایجاد کند.
- بدنه‌ی شمع دوم و سوم باید تقریباً یک اندازه باشند یا بدنه‌ی شمع سوم باید بلندتر از بدنه‌ی شمع دوم باشد. (اگر شمع سوم به وضوح کوچک‌تر از بقیه باشد، این نشان‌دهنده‌ی ضعف است و الگو به اندازه‌ی کافی قابل اعتماد نخواهد بود.)
- شمع‌ها دارای سایه‌های (فیتیله) پایینی بسیار کوچک باشند. (یا اصلاً فتیله‌ای وجود نداشته باشد.)
تصویر بالا تشکیل الگوی سه کلاغ سیاه را در نمودار قیمت یک سهم واقعی در بازار بورس را نمایش می‌دهد. واضح است که بعد از تشکیل الگو شاهد کاهش قیمت سهم و شروع یک روند نزولی خواهیم بود.
نحوه‌ی استفاده از الگوی سه کلاغ سیاه در تحلیل تکنیکال
معامله‌گران از الگوی سه کلاغ سیاه به‌عنوان یک سیگنال فروش استفاده می‌کنند. این سیگنال معمولاً پس از تشکیل سومین شمع، صادر می‌شود. با این حال، برای تائید الگو و همچنین دقت بیشتر آن، بهتر است همراه با سایر شاخص‌های تکنیکال استفاده شود. به‌عنوان مثال، حجم معاملات بالا در هنگام تشکیل الگو می‌تواند اعتبار الگو را تائید کند. یا اگر الگوی سه کلاغ سیاه در نمودار قیمت با کاهش قدرت خریدار همراه باشد و در همان زمان اندیکاتور RSI از اوج خود به سمت پایین حرکت کند، نیز می‌تواند تقویت کننده‌ی تأثیر الگو باشد.
مطلب پیشنهادی: بهترین اندیکاتور برای نوسان گیری کدام است؟
الگوی سه کلاغ سیاه در مقابل الگوی سه سرباز سفید
الگوی شمعی سه سرباز سفید (Three White Soldiers) نقطه‌ی مقابل الگوی سه کلاغ سیاه است که انتهای روند نزولی شکل می‌گیرد و نشانه‌ای برای شروع روند صعودی جدید است. الگوهای شمعی سه کلاغ سیاه و سه سرباز سفید از چند جهت مهم با یکدیگر متفاوت هستند. در ادامه به بررسی تفاوت‌های این دو الگو می‌پردازیم:
- سه کلاغ سیاه متشکل از سه شمع نزولی متوالی است، درحالی‌که سه سرباز سفید از سه شمع صعودی متوالی تشکیل می‌شود.
- الگوی سه کلاغ سیاه یک الگوی بازگشتی نزولی است. این الگو در طول یک روند صعودی شکل می‌گیرد و نشان‌دهنده‌ی یک فرصت فروش است.
- الگوی سه سرباز سفید یک الگوی بازگشتی صعودی است. این الگو در طول یک روند نزولی شکل می‌گیرد و نشان‌دهنده‌ی یک فرصت خرید است.
مزایا و محدودیت‌های الگوی سه کلاغ سیاه
همان‌طور که می‌دانید، همه‌ی الگوهای شمعی ژاپنی مجموعه‌ای متمایز از مزایا و معایب را دارند. در ادامه چند مورد از مهم‌ترین آن‌ها برای الگوی سه کلاغ سیاه را بیان می‌کنیم:
-
- شناسایی الگوی سه کلاغ سیاه (با توجه به ساختار خاص و آشکار آن) بسیار آسان است.
- الگوی سه کلاغ سیاه بسیار گسترده و کارآمد است و اغلب در تمام بازارهای مالی کاربرد دارد.
- سه کلاغ سیاه الگویی ایده‌آل برای معاملات بازگشتی و ورود به روندهای جدید است.
- الگوی سه کلاغ سیاه ممکن است در بازارهای پُرنوسان و بدون جهت مشخص، سیگنال‌های نادرستی صادر کند.
- این الگو برای افزایش اعتبار و دقت تحلیل، نیازمند استفاده از تائیدیه‌های دیگر است.
- الگوی سه کلاغ سیاه تنها یک نشانه است و تصدیق کننده‌ی قطعی تغییر جهت بازار نیست؛ بر این اساس ممکن است در برخی موارد، تغییر جهتی در بازار رخ ندهد.
مطلب پیشنهادی: الگوی کلاسیک چیست؟
سخن پایانی
الگوی شمعی سه کلاغ سیاه ابزاری موثر برای شناسایی بازگشت روند نمودار قیمت است. توصیه می‌شود معامله‌گران هنگام استفاده از این الگو دقت کافی داشته باشند و آن را به همراه سایر ابزارها و شاخص‌های تکنیکال برای تصمیم‌گیری در مورد معاملات خود مورد استفاده قرار دهند.
