اعتبار معاملاتی در بورس چیست؟
اعتبار معاملاتی در بورس به مبلغی گفته می‌شود که توسط کارگزاران به‌طور موقت در اختیار معامله‌گران قرار می‌گیرد تا از آن برای خرید‌و‌فروش در بازار سرمایه استفاده کنند. این اعتبار در حقیقت نوعی وام کوتاه‌مدت است که به سرمایه‌گذاران بورس داده می‌شود. در این شیوه، معامله‌گر می‌تواند با استفاده از این اعتبار، معاملات بیشتری انجام دهد و سود حاصل را برداشت کند، مشروط بر اینکه در زمان مشخص‌شده، اصل مبلغ را به کارگزاری بازگرداند.
اعتبار معاملاتی به معامله‌گران این امکان را می‌دهد تا با استفاده از سرمایه اضافی که توسط کارگزاری تأمین می‌شود، از فرصت‌های معاملاتی موجود در بازار به‌طور مؤثرتری بهره‌برداری کنند. این روش به معامله‌گران اجازه می‌دهد تا با تحلیل‌های شخصی خود، از این سرمایه به‌صورت اهرمی استفاده کنند و سود بالقوه بیشتری کسب نمایند.
شرایط و قوانین مربوط به اعطای اعتبار معاملاتی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار تهران تعیین می‌شود، اما هر کارگزاری ممکن است تحت شرایط خاصی این اعتبار را به کاربران خود ارائه دهد. برای استفاده از این اعتبار، معامله‌گر ابتدا باید قرارداد مربوطه را با کارگزاری امضا کند تا اعتبار به حساب او واریز شده و بتواند با آن به معامله بپردازد. اکنون که دریافتیم اعتبار معاملاتی در بورس یا همان اعتبار معاملاتی چیست، با مفهوم ریسک اعتباری آشنا خواهیم شد.
ریسک اعتباری چیست؟
ریسک اعتباری، که به آن ریسک نکول نیز گفته می‌شود، به ریسک عدم بازپرداخت و تسویه بدهی توسط وام‌گیرنده اشاره دارد. این ریسک زمانی رخ می‌دهد که فرد یا نهادی که اعتبار دریافت کرده است، نتواند یا نخواهد تعهدات خود را در قبال وام‌دهنده در موعد مقرر انجام دهد. به همین دلیل، مؤسسات مالی و کارگزاران همواره تلاش می‌کنند تا این ریسک را به حداقل برسانند.
برای کاهش ریسک اعتباری، وام‌دهندگان معمولاً وضعیت مالی و توانایی بازپرداخت وام‌گیرنده را به دقت ارزیابی می‌کنند. علاوه بر این، تحت شرایط مشخص و با دریافت تضمین‌های لازم، اعتبار مورد نظر را به وام‌گیرندگان اعطا می‌کنند تا از امنیت بازگشت سرمایه خود اطمینان حاصل کنند.
همین حالا در کارگزاری دانایان ثبت‌نام کنید.
نحوه تمدید و تسویه اعتبار معاملاتی در بورس چگونه است؟
برای تسویه اعتبار معاملاتی در بورس، سرمایه‌گذار باید در زمان مقرر، مبلغ لازم را به‌صورت نقدی در حساب خود داشته باشد یا بخشی از سهام خود را بفروشد تا کارگزاری بتواند آن را برداشت کند. اگر در تاریخ تعیین‌شده، وجه کافی در حساب موجود نباشد، کارگزار بر اساس قوانین، اقدامات لازم را انجام خواهد داد. در برخی موارد، امکان تسویه پیش از موعد نیز وجود دارد که در این صورت، باید کل مبلغ اعتبار به‌عنوان قدرت خرید در حساب قرار گرفته و تسویه به‌صورت زودتر از موعد پیش از موعد در سیستم ثبت و تایید شود.
تمدید اعتبار معامله در بورس نیز تابع شرایط خاصی است. برای تمدید، باید شرایط پرتفو مناسب باشد و امتیاز کافی برای دریافت مجدد اعتبار موجود باشد. تمدید اعتبار در هر کارگزاری تابع شرایط ویژه‌ای است به عنوان مثال، در برخی کارگزاری‌ها تمدید اعتبار یا تسویه پیش از موعد، تنها از طریق سامانه‌های مشخصی انجام می‌شود. برای اطلاع دقیق از جزئیات نحوه تسویه و تمدید اعتبار معاملاتی، توصیه می‌شود با کارگزار خود در ارتباط باشید.
شرایط دریافت اعتبار معاملاتی در بورس چیست؟
برای دریافت اعتبار معاملاتی از کارگزاری‌ها، شرایط خاصی وجود دارد که بر اساس دستورالعمل‌های سازمان بورس و مقررات داخلی هر کارگزاری تعیین می‌شود. معمولاً کارگزاری‌ها به مشتریانی که فعالیت بالاتری دارند، اعتبار پرداخت می‌کنند و معیارهای مختلفی مانند ارزش و تنوع پرتفوی فرد نیز در این فرایند نقش دارد.
در هر کارگزاری رویه‌های تمدید اعتبار بین کارگزاری‌ها با هم فرق می‌کند. در برخی کارگزاری‌ها، طرح‌های ویژه‌ای برای اعطای اعتبار به کاربران طراحی شده است که امکان بهره‌مندی تمامی کاربران را بدون در نظر گرفتن محدودیت‌هایی مانند تاریخ ثبت‌نام یا میزان معاملات فراهم می‌کند. این طرح‌ها به‌گونه‌ای تنظیم شده‌اند که تمامی مشتریان بتوانند از مزایای اعتبار معاملاتی در بورس بهره‌مند شوند. برای کسب اطلاعات دقیق‌تر و آشنایی با مراحل دریافت اعتبار، پیشنهاد می‌شود با کارگزار خود تماس بگیرید تا شرایط و مراحل مربوطه را به‌طور کامل برای شما توضیح دهند.
مطلب پیشنهادی: کم کارمزدترین کارگزاری کدام است؟
تفاوت اعتبار معاملاتی و وام بانکی چیست؟
با وجود شباهت‌های اعتبار معاملاتی در بورس و وام بانکی، این دو نوع تسهیلات تفاوت‌های اساسی نیز دارند که از سه جنبه قابل بررسی است، در ادامه تفاوت اعتبار معاملاتی و وام بانکی را می‌خوانیم:
- کاربرد اعتبار: اعتبار معاملاتی مختص سرمایه‌گذاری در بازار بورس و خرید اوراق بهادار مانند سهام است، درحالیکه وام بانکی را می‌توان برای هر نوع فعالیتی، اعم از خرید کالا، پرداخت بدهی یا سرمایه‌گذاری استفاده کرد.
- نوع تضمین: در دریافت اعتبار از کارگزاری، بخشی از سرمایه به‌عنوان وثیقه نگهداری می‌شود، اما در وام‌های بانکی، نوع وثیقه ممکن است شامل دارایی‌های دیگر مانند املاک یا اسناد مالی باشد.
- نرخ بهره: نرخ بهره در وام‌های بانکی معمولاً ثابت و از پیش تعیین‌شده است، درحالیکه در اعتبار معاملاتی کارگزاری‌ها، این نرخ متغیر بوده و باتوجهبه شرایط بازار تغییر می‌کند.
مزایای اعتبار معاملاتی در بورس چیست؟
اعتبار معاملاتی در بورس به‌عنوان یکی از خدمات ارزشمند کارگزاری‌ها، مزایای بسیاری برای معامله‌گران به‌همراه دارد، ۴ مورد از مزایای اعتبار معاملاتی در بورس را در ادامه بررسی می‌کنیم:
- افزایش امکان کسب سود: با استفاده از اعتبار معاملاتی، معامله‌گران می‌توانند با سرمایه بیشتری وارد بازار شوند و در صورت افزایش قیمت سهام، سود بیشتری کسب کنند. برای مثال، اگر معامله‌گری با ۱۰۰ میلیون تومان سرمایه، ۹۰ میلیون تومان اعتبار معاملاتی دریافت کند، با افزایش قیمت سهام، سود بیشتری از مجموع ۱۹۰ میلیون تومان سرمایه خود به‌دست‌خواهد‌آورد. البته باید توجه داشت که این اعتبار می‌تواند در صورت کاهش قیمت سهام، ضرر بیشتری نیز به‌همراه داشته باشد.
- افزایش توانایی خرید‌و‌فروش: اعتبار معاملاتی با افزایش نقدینگی، به معامله‌گران این امکان را می‌دهد که در انواع مختلفی از اوراق بهادار سرمایه‌گذاری کنند و از فرصت‌های مختلف بازار بهره‌مند شوند. به خصوص افرادی که سرمایه اصلی خود را در سهام بلندمدت نگه داشته‌اند، می‌توانند از این ویژگی بهره‌مند شوند، زیرا اعتبار به آن‌ها فرصت ورود به معاملات کوتاه‌مدت را می‌دهد .
- سهولت ورود به بازار بورس: دریافت اعتبار می‌تواند به تازه‌کاران بازار کمک کند تا حتی با سرمایه کم، به‌راحتی وارد بورس شوند و تجربه کسب کنند. این امر می‌تواند به کاهش موانع اولیه ورود به بازار کمک کند.
- فرایند دریافت اعتبار آنلاین و آسان: یکی دیگر از مزایای اعتبار معاملاتی این است که تمامی مراحل دریافت آن به‌صورت آنلاین و از طریق سامانه‌های کارگزاری انجام می‌شود. این فرایند سریع و بدون نیاز به مراجعه حضوری است، که باعث می‌شود معامله‌گران به‌راحتی و بدون هدر رفتن زمان، اعتبار موردنیاز خود را دریافت کنند.
مطلب پیشنهادی: بازارگردانی در بورس چیست؟
این مزایا باعث می‌شود تا اعتبار معاملاتی در بورس به‌عنوان یک ابزار کارآمد برای بهبود عملکرد سرمایه‌گذاری در بورس شناخته شود.
معایب اعتبار معاملاتی در بورس چیست؟
دریافت اعتبار معاملاتی از کارگزاری‌ها با برخی محدودیت‌ها همراه است که شناخت آن‌ها برای تصمیم‌گیری درست اهمیت دارد. در ادامه با معایب اعتبار معاملاتی در بورس آشنا خواهیم شد:
- فریز شدن دارایی‌ها: پس از دریافت اعتبار از کارگزاری، تمام یا بخشی از دارایی‌های موجود در پرتفوی شما، که به‌عنوان وثیقه برای دریافت اعتبار مورد استفاده قرار می‌گیرند، فریز می‌شوند. این بدان معناست که شما نمی‌توانید دارایی‌های خود را از طریق تغییر کارگزار ناظر به یک کارگزاری دیگر منتقل کنید.
- محدودیت در درخواست وجه: یکی از چالش‌های مهم در هنگام استفاده از اعتبار معاملاتی در بورس، محدودیت در ثبت و دریافت وجه نقد است. کاربران فقط تحت شرایط خاصی می‌توانند درخواست وجه ثبت کرده و مبلغ مورد‌نظر را دریافت کنند.
- افزایش میزان ضرر: با دریافت اعتبار و افزایش میزان سرمایه، میزان ضرر نیز به نسبت افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، اگر با سرمایه ۱۰۰ میلیون تومانی ۱۰% ضرر کنید، ۱۰ میلیون تومان از دست می‌دهید، اما اگر با دریافت اعتبار سرمایه شما به ۲۰۰ میلیون تومان افزایش یابد، همان ۱۰% ضرر منجر به از دست دادن ۲۰ میلیون تومان خواهد شد.
- ریسک کمبود نقدینگی در سررسید: در‌صورتی‌که در زمان سررسید اعتبار، نقدینگی کافی در حساب معاملاتی شما موجود نباشد، کارگزاری می‌تواند برای بازپرداخت اعتبار، دارایی‌های شما را به فروش برساند تا مبلغ موردنیاز خود را تامین کند.
این محدودیت‌ها و معایب اعتبار معاملاتی در بورس ممکن است بر تصمیم‌گیری شما برای دریافت اعتبار معاملاتی تاثیرگذار باشند، بنابراین آگاهی از آن‌ها ضروری است.
قوانین اعتبار معاملاتی در بورس چیست؟
قوانین اعتبار معاملاتی در بورس تحت‌نظارت دو نهاد اصلی تعیین می‌شود:
- سازمان بورس و اوراق بهادار: این سازمان قوانین و ضوابط کلی مربوط به اعتبار معاملاتی را تعیین می‌کند و چارچوب‌های عمومی برای ارائه و مدیریت اعتبار را مشخص می‌سازد.
- کارگزاری‌ها: هر کارگزاری به‌عنوان ارائه‌دهنده اعتبار، می‌تواند شرایط و مقررات خاص خود را برای پرداخت اعتبار معاملاتی به مشتریان خود تعیین کند. این شرایط ممکن است باتوجهبه سیاست‌های داخلی کارگزاری و نیازهای بازار تغییر کند.
بنابراین، علاوه‌بر رعایت ضوابط عمومی که از سوی سازمان بورس مشخص می‌شود، هر کارگزاری نیز ممکن است الزامات و شرایط ویژه‌ای برای اعتبار معاملاتی خود داشته باشد که باید به آن‌ها توجه کرد.
سوالات متداول
برای دریافت اعتبار، میزان گردش حساب یا ارزش پرتفوی به‌عنوان تضمین مورد بررسی قرار می‌گیرد. دارایی‌هایی مانند سهام، حق تقدم سهام و اوراق بهادار پذیرفته شده در بورس می‌توانند به‌عنوان تضمین محسوب شوند. البته هر کارگزاری ممکن است شرایط خاص خود را داشته باشد که ممکن است با قوانین سازمان بورس کمی متفاوت باشد.
اخطاریه کسری حساب تضمین شامل اطلاعات کلیدی مانند نام مشتری، نام کارگزار و تاریخ صدور است. همچنین، فهرستی از تضامین موجود با ارزش روز و تعدیلات آن‌ها، جزئیات گردش حساب بدهی تجاری مشتری با توضیحات مربوط به اوراق بهادار خریداری شده و مبلغ کسری که باید تسویه شود، در آن درج می‌شود. همچنین، مهلت زمانی برای تسویه کسری نیز در اخطاریه ذکر می‌گردد.
