حتماً شما هم تاکنون موارد زیادی درباره‌ی جعل سند و فروش چندین باره‌ی یک دارایی به چندین نفر شنیده یا دیده اید. به نظر شما چگونه می‌توان از این معضل پیشگیری نمود؟ آیا اگر از تکنولوژی رمزنگاری و ثبت غیرمتمرکز داده‌ها در شبکه‌ی بلاک‌چین برای ثبت‌اسناد و اطلاعات دارایی‌ها استفاده شود، احتمال سرقت اسناد، جعل یا کلاهبرداری در معاملات دارایی‌ها بسیار کمتر نخواهد شد؟ یکی از انقلاب‌هایی که به دنبال تکنولوژی بلاک‌چین در جهان روی داد، ایجاد رمزارزها یا پول‌های غیرمتمرکز بود. اما اندکی بعد، استفاده از این تکنولوژی به انواع دیگری از دارایی نیز گسترش یافت و اسناد مالکیت دیجیتالی رمزنگاری شده با عنوان NFT به بازار عرضه گردید. «توکن‌سازی» برای دارایی‌های ملموس در دنیای واقعی، خرید، فروش و تجارت آنها را آسان تر کرده و احتمال تقلب در معاملات را کاهش داده است. در ادامه با این پدیده‌ی جالب آشنا خواهیم شد.
تعریف NFT
NFT مخفف “non-fungible token” به معنی توکن‌های غیرقابل‌تعویض است. این توکن‌ها نوعی آیتم دیجیتالی اند که اطلاعات یک آیتم فیزیکی یا دیجیتالی را به طور اختصاصی در خود حمل کرده و نمایش می‌دهند. در این آیتم‌ها، غیرقابل‌تعویض بودن به این معنی است که این توکن‌ها، غیرتکراری و منحصربه‌فرد هستند و ارزش مشابهی با توکن دیگر ندارند. بنابراین قابل معاوضه و جانشینی با توکن دیگری نیز نیستند. به‌عنوان‌مثال، یک پنی همیشه همان ارزش یک پنی دیگر را دارد. یا یک دلار معادل ۱۰۰ سنت است. بنابراین با هم قابلیت تعویض و جایگزینی دارند. اما توکن‌های NFT همچون سند مالکیت یک دارایی، منحصربه‌فرد هستند که این سند به‌صورت اختصاصی حاوی اطلاعات آن دارایی خاص است و قابلیت تعویض برای دارایی دیگری حتی باارزش مشابه را ندارد. بدین ترتیب امکان جعل سند یا فروش مجدد و انتقال مالکیت به چندین نفر در دارایی‌های توکن شده (NFT) وجود ندارد.
NFT در چه بستری و چگونه کار می‌کند؟
NFTها نوعی دارایی‌های رمزنگاری شده (cryptographic assets)، مبتنی بر فناوری بلاک‌چین و حاوی کدهای شناسایی منحصربه‌فرد و ابرداده‌هایی هستند که آنها را از یکدیگر متمایز می‌کند. چنین توکن‌هایی می‌توانند به‌عنوان برات یا سند مالکیت دارایی‌های دنیای واقعی مانند آثار هنری یا ادبی، املاک و مستغلات، حق ثبت اختراعات یا نظریه‌ها، برندها، حق امتیاز و … استفاده شوند. همچنین NFTها می‌توانند رسید اختصاصی یک دارایی دیجیتال مثلاً یک بلیت یا کد تخفیف، مجوز ورود انحصاری یا یکبار مصرف، نام یک دامنه، ثبت یک ایده، اثر ادبی یا مقاله‌ی علمی و … در دنیای مجازی باشند. «توکن‌سازی» در دارایی‌های ملموس یا دیجیتالی موجود در دنیای واقعی، خریدوفروش و مبادلات آنها را کارآمدتر می‌کند و درعین‌حال احتمال تقلب را کاهش می‌دهد. چراکه توکن‌ها محتوی اطلاعات رمزنگاری شده و غیرقابل‌تکرارند که روی شبکه‌ی بلاک چین به‌صورت غیرمتمرکز، ثبت می‌شوند و یک نفر نمی‌تواند آن سند را هک یا جعل نموده و به افراد متعدد عرضه کند.
NFT ها همچنین می‌توانند برای نشان‌دادن هویت افراد، حقوق مالکیت و موارد دیگر به طور اختصاصی عمل کنند. یکی از کاربردهای تکنولوژی ان‌اف‌تی در انتخابات است که هر فرد با شناسایی اطلاعات هویتی‌اش، تنها یکبار می‌تواند رأی دهد (هر توکن مختص یک فرد حقیقی خواهد بود). بنابراین از تکرار رأی، جعل برگ رأی یا دست‌کاری اطلاعات برگ رأی جلوگیری خواهد شد و آمار بسیار دقیق تر و شفاف تر به دست خواهد آمد. همچنین برای مدیریت هویت، گذرنامه‌های فیزیکی را در نظر بگیرید که باید در هر نقطه ورودی و خروجی ارائه شوند. اما با تبدیل گذرنامه‌های فردی به NFT می‌توان فرایندهای ورود و خروج افراد را ساده‌تر و شفاف‌تر بررسی نمود.
شباهت و تفاوت NFT ها با ارزهای دیجیتال
همان‌طور که گفتیم وجه اشتراک NFTها با رمزارزها، ارزشمندی، قابلیت معامله و انتقال مالکیت، همچنین پراکندگی (غیرمتمرکز بودن) داده‌ها بر بستر بلاک‌چین است که از جعل و تولید تکراری آنها جلوگیری می‌کند. اما این توکن‌ها برخلاف ارزهای رمزنگاری شده (crypto currencies)، با یکدیگر قابل تعویض نیستند یعنی نمی‌توان به‌صورت معادل، آنها را با هم معامله یا جایگزین نمود. ارزهای دیجیتال مانند پول رایج کشورها به‌عنوان ابزار مالی برای معاملات تجاری عمل می‌کنند. زیرا ارزش‌گذاری آنها مبتنی بر معیاری مشترک مثل دلار است. بنابراین با یکدیگر قابل تبادل و معادل‌سازی هستند.
NFT ها مانند بیت کوین، حاوی جزئیات مالکیت برای شناسایی آسان و انتقال مالکیت بین دارندگان توکن هستند. مالکان همچنین می‌توانند ابر داده یا ویژگی‌های مربوط به دارایی را در NFT اضافه کنند. به‌عنوان‌مثال، یک کشاورز می‌تواند خصوصیات محصول خود را در قالب توکن‌هایی که رسید فروش آن محصول هستند، به نمایش بگذارد. همچنین هنرمندان می‌توانند آثار هنری خود را با امضای دیجیتالی خود در قراردادی هوشمند در بلاک‌چین، به نام خود ثبت کنند تا از جعل یا فروش آثار کپی‌برداری شده جلوگیری کنند.
همچنین می‌توان برای یک دارایی در توکن آن، مالکین متعدد تعریف کرد که هر قسمت آن متعلق به یک نفر است. مثلاً یک اثر هنری همیشه نیازی به داشتن مالک واحد ندارد. معادل دیجیتالی آن می‌تواند صاحبان متعددی داشته باشد که هرکدام مالک درصدی از آن باشند. چنین ترتیباتی می‌تواند ارزش و درآمد آن دارایی را افزایش دهد. بدین ترتیب بازارهای جدیدی برای سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد شد و منافع حاصل از دارایی‌ها به‌صورت منصفانه تر تقسیم می‌شوند.
NFT ها پارادایم کریپتوکارنسی را به‌وسیله ی منحصربه‌فرد و غیرقابل‌تعویض کردن هر توکن، تغییر دادند. این بدان معنا است که نمی‌توان یک توکن غیرقابل‌تعویض (NFT) را با توکن دیگری برابر کرد. آنها به پاسپورت‌های دیجیتال تشبیه شده اند زیرا هر توکن دارای هویت منحصربه‌فرد و غیرقابل‌انتقالی است تا از سایر توکن‌ها متمایز شود. همچنین ان‌اف‌تی‌ها توسعه‌پذیرند. به این معنی که می‌توان یک NFT را با دیگری ترکیب نمود تا یک NFT سوم و منحصربه‌فرد ایجاد شود که این موضوع در مورد رمزارزها قابل‌اجرا نیست.
نمونه‌هایی از NFTهای جنجالی
در حال حاضر بیشتر بازار فعلی NFTها حول اقلام کلکسیونی و خاص، مانند آثار هنری دیجیتال، کارت‌های ورزشی و چیزهای کمیاب متمرکز شده است. شاید پرهیاهوترین بازار این نوع توکن‌ها فضای NBA Top Shot باشد. مکانی برای جمع‌آوری و خریدوفروش لحظات جذاب مسابقات بسکتبال باشگاه‌های امریکا در قالب محتوای دیجیتالی. در مسیر توکن‌سازی غیرقابل‌تعویض (NFT) این کلیپ‌های ورزشی به شکل کارت دیجیتالی، منجر به فروش برخی از این کارت‌ها به قیمت میلیون‌ها دلار شده است.
اخیراً، جک دورسی، عضو توییتر، نسخه‌ی توکن شده‌ای از اولین توییت خود در توییتر را که در آن نوشته بود: «همین‌الان توییترم رو راه‌اندازی کردم»، به مزایده گذاشت. نسخه‌ی NFT این توییت به‌عنوان اولین توییت در تاریخ توییتر، تاکنون بیش از ۲٫۹ میلیون دلار فروخته شد.
یکی از رکوردهای جنجالی NFT ها، مجموعه‌ای از آثار هنری دیجیتالی هنرمندی به نام Beeple بود که در مارس ۲۰۲۱ آثار هنری ۵۰۰۰ روز اول کاری خود را در قالب یک کلاژ به قیمت ۶۹ میلیون دلار فروخت. این گران‌ترین قطعه‌ی هنری توکن شده (NFT) تاکنون بوده است.
چگونه می‌توانیم NFT بخریم؟
بسیاری از NFT ها را فقط می‌توان با اتر خریداری کرد. بنابراین داشتن مقداری از این ارز دیجیتال – و ذخیره آن در یک کیف پول دیجیتال – معمولاً اولین قدم است. سپس می‌توانیم NFTها را از طریق هر یک از بازارهای آنلاین NFT، ازجمله OpenSea، Rarible، و SuperRare خریداری کنیم.
چرا NFT ها مهم هستند؟
توکن‌های غیرقابل‌تعویض، مفهوم تکامل‌یافته‌تری از ارزهای دیجیتال‌اند. سیستم‌های مالی مدرن شامل سیستم‌های تجاری و وام‌دهی پیچیده برای انواع مختلف دارایی، از املاک و مستغلات گرفته تا قراردادهای وام. با فعال‌کردن نمایش دیجیتال دارایی‌های فیزیکی، NFTها گامی روبه‌جلو در بازآفرینی زیرساخت بلاک‌چین تلقی می شوند. مطمئناً ایده‌ی ایجاد سند دیجیتالی برای دارایی‌های فیزیکی و استفاده از ابزار شناسایی منحصربه‌فرد و غیرقابل‌تکرار و تغییر برای انواع دارایی چندان جدید نیست. اما هنگامی‌که این مفاهیم با مزایای فناوری بلاک‌چین یعنی قراردادهای هوشمند غیرمتمرکز و مقاوم در برابر جعل و دست‌کاری همراه می‌شوند، موجب پیدایش انقلابی بزرگ خواهند شد.
شاید واضح‌ترین مزیت NFTها کارایی بازار باشد. تبدیل یک دارایی فیزیکی به دارایی دیجیتال، فرایندها را ساده و واسطه‌ها را حذف می‌کند. NFTهایی که محصولات دیجیتال یا فیزیکی را در یک بلاک‌چین نشان می‌دهند، نیاز به واسطه‌ها را برطرف می‌کنند و به سازندگان یا مالکان اجازه می‌دهند که مستقیماً با مخاطبان خود مرتبط شوند. مثلاً NFT یک محصول غذایی، تعامل افراد مختلف در زنجیره‌ی تأمین تا مشتری نهایی را آسان‌تر می‌کند و به ردیابی منشأ، تولید و فروش آن در کل فرایند کمک خواهد نمود. در صورت تمایل مالک، هر دارایی فیزیکی و دیجیتالی‌ای قابلیت تبدیل‌شدن به NFT را دارد.
آیا NFTها ایمن هستند؟
توکن‌های غیرقابل‌تعویض، درست مانند ارزهای دیجیتال از فناوری بلاک‌چین استفاده می‌کنند. بنابراین عموماً ایمن هستند. ماهیت توزیع‌شده و غیرمتمرکز بلاک‌چین‌ها، هک NFTها را دشوار می‌کند (اگرچه این کار غیرممکن نیست). یکی از خطرات امنیتی برای NFT ها این است که اگر پلتفرم میزبان NFT از کار بیفتد، ممکن است دسترسی به توکن غیرقابل‌تعویض خود را از دست بدهید.
سخن پایانی
NFT ها پتانسیل استفاده در موارد گوناگونی را دارند. همان‌طور که گفتیم آنها وسیله‌ای ایده‌آل برای نمایش دیجیتالی اطلاعات دارایی‌های فیزیکی مانند املاک و مستغلات و آثار هنری هستند. ازآنجایی‌که NFT ها مبتنی بر بلاک‌چین هستند، می‌توانند دلالان و نهادهای مالی واسط را حذف و ارتباط مستقیم میان صاحبان آثار یا دارایی‌ها را با مخاطبان برقرار سازند. درنتیجه NFT ها با حذف واسطه‌ها می‌توانند معاملات را ساده کنند و راه را برای خلق بازارهای جدید و بسیار وسیع در سطح جهانی هموار سازند. اما وجه تمایز توکن‌های غیرقابل‌تعویض (NFTs) با توکن‌ها و کوین‌های رمز پایه (کریپتوکارنسی‌ها) در آن است که رمزارزها با هم قابل‌تعویض‌اند. به این معنی که می‌توان آنها را همانند پول‌های بانکی رایج، با یکدیگر مبادله یا جایگزین کرد.
یک دلار همیشه ازنظر ارزش با یک اسکناس یک‌دلاری دیگر برابر است یا یک واحد اتر همیشه با واحد دیگر اتر برابر و با ارزهای دیجیتال دیگر و حتی ارزهای فیات (بانکی) قابل تعویض و معادل‌سازی است. این ویژگی تعویض‌پذیری، ارزهای دیجیتال را به‌عنوان یک ابزار مالی امن برای تراکنش در اقتصاد دیجیتال مناسب ساخته است. اما یک اسکناس یک‌دلاری که توسط یک هنرمند مشهور امضا شده دیگر فقط ارزش مالی معادل یک دلار را ندارد. بلکه یک دارایی منحصربه‌فرد است که معادلی ندارد و ارزش آن فراتر از ارزش اسمی آن خواهد بود.
