چنانچه در بازارهای مالی مشغول فعالیت و تحلیل سهام هستید، بارها نام اندیکاتور RSI را شنیده‌اید و می‌دانید که این اندیکاتور از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین اندیکاتورهای مورداستفاده در تحلیل سهام است. اندیکاتور RSI در دسته‌ی اسیلاتورها طبقه‌بندی می‌شود که وظیفه اصلی آن‌ها بررسی هیجانات بازار و نشان‌دادن آن در نموداری کنار نمودار قیمت اصلی سهام است. در این نوشتار به معرفی کامل اندیکاتور RSI پرداخته و کاربردهای آن را بررسی می‌کنیم.
اندیکاتور RSI چیست؟
RSI که مخفف شده عبارت Relative Strength Index یا شاخص قدرت نسبی است، اولین‌بار توسط ولز وایدر در کتاب (مفاهیم جدید در سامانه‌های معاملاتی تکنیکال) ابداع و معرفی گردید. این اندیکاتور دارای نوسانگری است که بین صفر تا صد در حال حرکت بوده و دو محدوده ۳۰ و ۷۰ در آن مشخص شده که به آن‌ها محدوده اشباع می‌گوییم. وقتی که شاخص این اندیکاتور روی عدد ۷۰ یا بالاتر قرار گرفته باشد، اصطلاحاً در محدوده اشباع خرید هستیم و انتظارمان از بازار، برگشت قیمت‌ها یا اصلاح آن است و برعکس زمانی که روی عدد ۳۰ یا پایین‌تر قرار گرفته باشیم، در محدوده اشباع فروش هستیم.
فرمول محاسبه‌ی اندیکاتور RSI
میزان اندیکاتور RSI از رابطه‌ی خاصی به دست می‌آید که در این رابطه میانگین قیمت روزهای مثبت و میانگین قیمت روزهای منفی سهم اثرگذار هستند. میانگین قیمت روزهای مثبت را به‌عنوان میانگین سود و میانگین روزهای منفی را به‌عنوان میانگین ضرر شناسایی می‌کنیم. از تقسیم میانگین سود بر میانگین ضرر مفهومی به نام RS به دست می‌آید. از مفهوم RS برای محاسبه‌ی مقدار اندیکاتور RSI به‌صورت زیر استفاده می‌شود.
تحلیل اندیکاتور RSI
در بخش قبلی محدوده‌های اشباع خریدوفروش را شرح دادیم. این محدوده‌ها به‌خوبی در بازارهای بدون روند یا اصطلاحاً خنثی عمل کرده و می‌توان از آن در کنار دیگر تکنیک‌های تحلیل تکنیکال بهره برد. اما چنانچه بازار دارای روند صعودی یا نزولی باشد، تحلیل این اندیکاتور کمی متفاوت‌تر خواهد بود. به‌عنوان‌مثال اگر در بازار صعودی قرار گرفته باشیم، معنای ناحیه اشباع خرید تغییر کرده و محدوده ۷۰ یا بالاتر، لزوماً به معنای تغییر جهت بازار و برگشت قیمت‌ها نخواهد بود و همچنین اگر قیمت‌ها اصلاح کرد می‌توان بجای سطح ۳۰، سطح ۵۰ را به‌عنوان محلی برای برگشت بازار و حمایت از قیمت‌ها در نظر گرفت. برعکس این موارد برای روندهای نزولی بازار نیز صادق خواهد بود.
واگرایی در اندیکاتور RSI
یکی از کاربردهای اندیکاتور RSI شناسایی و تحلیل انواع واگرایی قیمت‌ها در بازار است. به طور خلاصه، چنانچه روند قیمت‌ها و روند RSI در یک‌جهت حرکت نکنند واگرایی رخ‌داده است. واگرایی‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند که برخی از آن‌ها به‌عنوان نشانه‌هایی برای ادامه حرکت به‌صورت صعودی و برخی نیز ادامه حرکت به‌صورت نزولی را هشدار می‌دهند. این واگرایی‌ها می‌توانند از نوع معمولی یا مخفی باشند.
شناسایی شکست روند با استفاده از RSI
خطوط روند را می‌توان عیناً مشابه نمودار قیمت‌ها، برای نمودار RSI نیز رسم نمود. این خطوط نشان‌دهنده روند بازار بوده و در صورت شکست‌ها می‌توان انتظار پول بک، برگشت قیمت‌ها یا اصلاحات را باتوجه به نوع شکست انتظار داشت. این خطوط می‌توانند به‌عنوان سطوح حمایتی یا مقاومتی برای سهم عمل کرده و سیگنال خرید یا فروشی را برای ما صادر نمایند. باید توجه داشت که بهتر است این سیگنال‌ها را با روش‌های دیگر تحلیل تکنیکال ترکیب نموده تا معاملاتمان از ریسک پایین‌تری برخوردار باشند.
اضافه‌کردن اندیکاتور RSI به نمودار
برای باز کردن و اضافه نمودن اندیکاتور RSI کافی است در هر سامانه تحلیلی که استفاده می‌کنیم، به بخش جستجوی اندیکاتورها مراجعه نموده و عبارت RSI را جستجو کنیم. سپس گزینه RSI یا Relative strength Index را انتخاب نموده و مشاهده خواهیم کرد که نمودار این اندیکاتور زیر نمودار اصلی قیمت‌ها نمایش داده خواهد شد.
سخن پایانی دربارهی اندیکاتور RSI
اندیکاتور RSI یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین اندیکاتورهای موجود در تحلیل تکنیکال است که تمامی معامله‌گران با آن آشنایی داشته و در تصمیمات معاملات خود از آن استفاده میکنند. این اندیکاتور کاربرد زیادی در تشخیص روندهای بازار و خطوط مقاومت و حمایتی سهم و همچنین شناسایی واگرایی‌ها دارد. لازم به ذکر است که بهتر است این اندیکاتور را با روش‌های دیگر تحلیل تکنیکال ترکیب نمایید تا از نتایج بهتر و دقیق‌تری بهره‌مند شوید.
