در بازار بورس، سهام شرکت‌های مختلف معامله (خریدوفروش) می‌شود. در خصوص ارزیابی معاملات سهام در بازار بورس، دو موضوع مطرح می‌شود. یکی این‌که مبلغ سهم در هر معامله چقدر است و دیگری تعداد برگه سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های معامله شده که به‌عنوان حجم معامله شناخته می‌شود. حجم معامله، در واحد زمان سنجیده می‌شود و یکی از استانداردهای آن برای شمارش، حجم معاملات در هر ماه است. میانگین حجم ماه، موضوعی است که قصد داریم تا در این مقاله بدان بپردازیم. در این مطلب خواهیم گفت که منظور از میانگین حجم ماه چیست و شناخت آن، چه کاربرد و اهمیتی دارد. مطالعه و یادگیری تمام آنچه که در این متن بیان شده است، برای هر شخصی که در بازار سرمایه فعالیت دارد، ضروری و الزامی است.
چرا شناخت میانگین حجم ماه اهمیت دارد؟
اولین سؤالی که احتمال می‌رود در ذهن شما نقش بسته باشد، علت و اهمیت یادگیری مقوله‌ی حجم معاملات سهام است. به‌عنوان فردی که در بازار بورس فعالیت دارد، آشنایی با برخی از اصطلاحات و مفاهیم دنیای بورس، الزامی است که یکی از کاربردی‌ترین اصطلاحات، همین «میانگین حجم ماه» است.
با استفاده از این مفهوم، شما به معنای رقم‌های آن پی می‌برید و قادر خواهید بود تا یک تحلیل دقیق از وضعیت بازار را به دست آورید. این در حالی است که بدون توجه به پارامتر میانگین حجم ماه، تحلیل شما ناقص باقی می‌ماند. در ذکر اهمیت تحلیل بازار و ارقام مربوطه باید بگوییم که تحلیل خوب، در تصمیم‌گیری صحیح شما مبنی بر موفقیت در خصوص سرمایه‌گذاری نقش بسزایی خواهد داشت.
حجم معاملات سهام چیست؟
تعداد برگه سهم مبادله شده در واحد زمان، به‌عنوان حجم معامله شناخته می‌شود. به‌عبارت‌دیگر تعداد دفعاتی که برگه‌های سهم از یک نماد خاص، در یک‌زمان در نظر گرفته شده، ردوبدل و معامله می‌شود، به‌عنوان حجم معاملات سهم در نظر گرفته می‌شود. این واحد زمانی در تعریف فوق، می‌تواند یک روز باشد که در این صورت به حجم معاملات سهام در روز دست پیدا می‌کنیم و یا این‌که چند روز و یا مدت طولانی‌تر (مثلاً یک ماه) را در نظر می‌گیریم. درهرصورت، هدف تعداد دفعاتی است که سهام یک نماد خاص، مورد معامله قرار گرفته است. توجه داشته باشید که هر معامله‌ای – چه خرید و چه فروش سهم – در این مقوله، قرار میگیرد.
در تابلوی بورس (در وب‌سایت سازمان بورس) عدد حجم معامله برای هر نماد ذکر می‌شود. واحد زمانی که این پارامتر سنجیده می‌شود، برای روز و ماه به‌صورت میانگین است. با مراجعه به وب‌سایت tsetmc.com و جست‌وجوی نماد موردنظر، میتوان حجم معاملات سهام آن نماد در روز و میانگین آن در ماه را مشاهده کرد.
حجم معاملات سهام برای یک نماد خاص، می‌تواند رفتار آن سهام و ارزش آن را نشان دهد. فرض کنید در سوپرمارکت محله‌تان، یک برند خاص از کالایی، خیلی زیاد خریداری شود. در نگاه اول، میتوان این‌گونه برداشت کرد که اگر همه چیز درست باشد، احتمالاً این برند کالایی از محبوبیت و کیفیت بی‌نظیری برخوردار است. بنابراین حجم بالای معامله سهم یک نماد نیز می‌تواند چنین موضوعی را به اطلاع برساند. البته تأکید می‌کنیم اگر همه چیز خوب و درست باشد.
میانگین حجم معاملات سهام چیست؟
میانگین برآوردی است که از چند داده محاسبه خواهد شد. در خصوص معاملات سهام در بازار بورس، نیز میانگین، یک پارامتر پرکاربرد خواهد بود. میانگین حجم معاملات سهام در ماه، عددی را بیان می‌کند که نشان‌دهنده‌ی تعداد معامله‌ی سهام یک شرکت در زمان یک ماه به طور میانگین خواهد بود. به‌عبارت‌دیگر زمانی که گفته می‌شود میانگین حجم معاملات سهام برای نماد «الف» ۱۰۰ هزار سهم است بدین معنی است که سهام شرکت «الف» در هر ماه به طور میانگین ۱۰۰ هزار بار معامله می‌شود.
میانگین معاملات سهم در ماه، نمی‌تواند وضعیت تک‌به‌تک روزها را از نظر حجم معامله نشان دهد. اما میتوان باتکیه‌بر آن، وضعیت کلی سهام یک نماد را از نظر حجم معاملات، بررسی کرد.
در وب‌سایت سازمان بورس به آدرس اینترنتی tsetmc.com، میانگین حجم معاملات سهام درج می‌شود. کافی است تا بعد از ورود به وب‌سایت، نام نماد موردنظر خود را جست‌وجو نمایید تا اطلاعات تابلوی بورس مربوط به آن نماد، برایتان نمایش داده شود. در این صفحه، شما ارقامی را به‌عنوان حجم معاملات روز و میانگین حجم معاملات در ماه را می‌بینید که هر دوی آن‌ها می‌توانند در تکمیل تحلیل، یاریگر شما باشند.
نحوه‌ی محاسبه‌ی میانگین حجم ماه
به‌راحتی میتوان میانگین حجم ماه را برای یک نماد خاص محاسبه کرد. کافی است تا حجم معاملات روز را برای بیست و یک روز منتهی به‌روز مدنظر یا همان یک ماه کاری اخیر با هم جمع کرده و بر تعداد روزهای معاملاتی ماه تقسیم کنیم.
دلایل اهمیت و کاربرد میانگین حجم ماه
پارامتر میانگین حجم ماه که بر روی تابلوی بورس نیز درج می‌شود، اهمیت زیادی دارد و بسیاری از سیستم‌های معاملاتی بر آن مبتنی شده‌اند. یکی از فواید این پارامتر، مشخص‌کردن میزان ورود و خروج پول است. بدین معنا که اگر روزی، حجم معامله، مقداری کم‌تر از میانگین حجم ماه داشته باشد، به معنای عدم ورود پول و یا توقف ورود پول تلقی می‌شود. این امر به‌خصوص برای شرکت‌ها، بسیار اهمیت دارد.
کاربرد دیگر میانگین حجم ماه، در میزان نقدشوندگی است. در خصوص اهمیت نقدشوندگی، باید میتوان گفت که برای تحلیل‌گران بسیار اهمیت دارد که سهم شرکت و نماد موردنظر برای سرمایه‌گذاری، تا چه میزان قابلیت نقدشوندگی دارد.
باتوجه‌به پارامتر میانگین حجم معاملات در ماه، میتوان حجم مشکوک را شناسایی کرد. بهتر است پیش از توضیح چگونگی این کار، اندکی دررابطه‌با حجم مشکوک صحبت کنیم.
حجم مشکوک زمانی رخ می‌دهد که حجم معامله برای یک نماد خاص، در واحد زمان، به طرز عجیب و غیرمعمول، جهش پیدا کرده باشد. مثلاً شرکتی که در هر روز ۱۰ برگه سهم معامله می‌کرده است، اگر در یک روز خاص، ۱۰۰۰ برگه سهم معامله کند. یک جهش غیرعادی دارد. در این صورت گفته می‌شود ۱۰۰۰ برگه سهم معامله شده، حجم مشکوک است.
یکی از روش‌هایی که برای شناسایی حجم مشکوک به کار می‌رود، توجه به میانگین حجم ماه است. درصورتی‌که حجم معامله در روز رقمی بالاتر از دوبرابر میانگین حجم معاملات در ماه داشته باشد، گفته می‌شود که یک حجم مشکوک رخ‌داده است.
کاربرد و اهمیت این موضوع در تعیین و پیش‌بینی رفتار بازار و ارزش سهام آن شرکت است. یعنی کاربر با بررسی بازار و تشخیص یک حجم مشکوک، می‌تواند آینده‌ی قیمتی و حجم معاملات آن سهام را پیش‌بینی نماید. بنابراین اخذ تصمیم در خصوص شرکت یا عدم شرکت در معامله‌ی آن سهم، بهتر انجام میگیرد.
جمع‌بندی
میانگین حجم ماه به معنای میانگین از تعداد تمام برگه سهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های معامله شده است که سهام یک نماد خاص در بازه‌ی یک‌ماهه تجربه کرده است. این پارامتر، می‌تواند موارد زیادی را تعیین و مشخص نماید. میانگین حجم ماه مانند سایر پارامترها، می‌تواند در ارزیابی و تحلیل بازار یا سهام یک نماد خاص، به کار برده شود. به‌عنوان‌مثال از طریق همین پارامتر میتوان، حجم مشکوک را شناسایی کرد.
برای به‌دست‌آوردن میانگین حجم ماه، به‌آسانی میتوان با جمع تمام حجم معاملات روز در یک ماه و تقسیم آن بر تعداد روزهای کاری، اقدام کرد. البته این پارامتر، به دلیل کلیدی بودن و اهمیتی که دارد، از طریق تابلوی بورس نیز قابل‌دسترسی است. برای این منظور کافی است تا به آدرس اینترنتی سازمان بورس مراجعه نمایید و بعد از جست‌وجوی نماد موردنظر، به دنبال میانگین حجم ماه باشید.
در نهایت این‌که میانگین حجم ماه مانند هر پارامتر دیگری، به‌تنهایی برای حصول یک تحلیل کامل، کفایت نمی‌کند. یعنی این‌که برای یک تحلیل همه‌جانبه، می‌بایست در کنار سایر پارامترها بدان توجه شود تا بتوان نتیجه‌گیری صحیح‌تر و تخمین‌های دقیق‌تری را برای آینده‌ی سهام آن نماد برآورد نمود.
