مدیریت پرتفوی چیست؟
مدیریت پرتفوی (Portfolio Management)، به فرایند بهینه‌سازی و سازمان‌دهی سرمایه‌گذاری‌ها اشاره دارد که با استفاده از روش‌ها و استراتژی‌های مختلف انجام می‌شود و هدف آن دستیابی به بالاترین بازدهی با پذیرش سطح مشخصی از ریسک است. در این چارچوب، هدف اصلی ایجاد توازن میان ریسک و بازدهی است تا سرمایه‌گذار بتواند با‌توجه‌به ترجیحات خود، بهترین عملکرد مالی را تجربه کند.
یکی از نمونه‌های معمول مدیریت پرتفوی، استفاده از صندوق‌های سهامی است که به‌عنوان بخشی از یک سبد سرمایه‌گذاری متنوع، فرصت‌های مناسبی برای کسب بازدهی فراهم می‌کند. در این تئوری پرتفوی، مدیریت حرفه‌ای و تنوع‌بخشی، ریسک‌های احتمالی را کاهش داده و بازدهی مطلوبی برای سرمایه‌گذار به ارمغان می‌آورد.
نظریه نوین پرتفوی چیست؟
نظریه مدرن پرتفوی (MPT) Modern Portfolio Theory، به بررسی روش‌هایی می‌پردازد که سرمایه‌گذاران می‌توانند با تنظیم سبد دارایی‌های خود، در سطح مشخصی از ریسک، بیشترین بازدهی ممکن را به دست آورند. این تئوری مدرن پرتفوی بر اساس اصول علمی و ریاضی، بهینه‌سازی سبد سرمایه‌گذاری را با تاکید بر تنوع‌بخشی و مدیریت ریسک پیشنهاد می‌دهد.
ایده‌ی اصلی MPT این است که با انتخاب ترکیبی از دارایی‌های مختلف، می‌توان ریسک سبد را کاهش داد. هر دارایی به تنهایی ممکن است سطح متفاوتی از ریسک و بازده داشته باشد، اما با متنوع کردن دارایی‌ها در صنایع و بخش‌های مختلف، ریسک کلی سبد کاهش می‌یابد. برای مثال، اگر تنها بر یک صنعت یا سهم تمرکز شود، ریسک‌های خاص آن صنعت می‌توانند تمام سرمایه‌ی شما را تهدید کنند. اما با تنوع‌بخشی، حتی اگر یک بخش از بازار دچار مشکل شود، بخش‌های دیگر سبد همچنان فعال باقی می‌مانند و بازدهی کلی را حفظ می‌کنند.
در واقع، MPT بیان می‌کند که سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز می‌توانند با ایجاد یک سبد متنوع، بازدهی را بدون تحمل ریسک غیرقابل قبول به حداکثر برسانند. این تئوری توسط هری مارکویتز در سال ۱۹۵۲ ارائه شد و در سال ۱۹۹۰ تئوری پرتفوی مارکویتز، برنده‌ی جایزه نوبل نیز گردید. اساساً، MPT به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا بر اساس تحمل ریسک فردی خود، ترکیبی بهینه از دارایی‌ها را انتخاب کنند.
این نظریه به‌ویژه برای سرمایه‌گذارانی که از صندوق‌های ETF و سایر ابزارهای مشابه استفاده می‌کنند، مفید است، زیرا این ابزارها امکان تنوع‌بخشی گسترده با هزینه‌ای مناسب را فراهم می‌کنند. با این حال، کسانی که به ریسک‌های نزولی حساس‌تر هستند، ممکن است نظریه‌های جدیدتری مانند نظریه پورتفولیو پست مدرن (PMPT) را ترجیح دهند که بر کاهش ریسک‌های خاص نزولی تمرکز دارد.
آشنایی با مفاهیم پایه در نظریه‌ی نوین پرتفوی
مفاهیم پایه در نظریه‌ی نوین پرتفوی بر چند اصل کلیدی بنا شده است که مهم‌ترین آن‌ها (تنوع‌بخشی) است. این اصل تأکید دارد که با توزیع سرمایه در دارایی‌های مختلف، می‌توان ریسک کلی پرتفوی را کاهش داد. به عبارت دیگر، با داشتن ترکیبی از سهام، اوراق درآمد ثابت، طلا و سایر دارایی‌ها، ریسک بین این دارایی‌ها پخش می‌شود. این امر باعث می‌شود که کاهش ارزش یک دارایی خاص تأثیر زیادی بر کل سبد نگذارد.
(بازده مورد انتظار) یکی دیگر از اصول این نظریه است. این مفهوم به میانگین بازدهی‌ای اشاره دارد که از یک مجموعه دارایی انتظار می‌رود. به‌عبارتی، برای ارزیابی عملکرد سبد، باید بازده مورد انتظار تک‌تک دارایی‌ها محاسبه شود تا تصویر کلی از سود احتمالی به‌دست آید.
در محاسبه‌ی ریسک نیز از ابزاری به نام (انحراف معیار) استفاده می‌شود. این شاخص نشان‌دهنده‌ی میزان پراکندگی بازدهی یک دارایی در دوره‌های مختلف است. هرچه انحراف معیار بیشتر باشد، نوسانات دارایی نیز بیشتر و در نتیجه ریسک بالاتری وجود دارد. برای محاسبه‌ی انحراف معیار سبد، علاوه‌بر داده‌های هر دارایی، باید میزان همبستگی میان آن‌ها نیز در نظر گرفته شود.
در کنار این اصول، (دارایی بدون ریسک) نیز به‌عنوان معیاری جهت مقایسه‌ی بازدهی سایر دارایی‌ها استفاده می‌شود. به‌طور‌مثال، اگر نرخ بازدهی اوراق قرضه دولتی را ۳۰ درصد در نظر بگیریم، بازدهی سایر دارایی‌ها باید بیشتر از این مقدار باشد تا ریسک سرمایه‌گذاری منطقی جلوه کند.
نظریه مدرن پرتفوی همچنین به (مرز کارایی) اشاره دارد؛ این مفهوم به‌صورت نمودار، ترکیبی از سبدهای دارایی را نشان می‌دهد که با‌توجه‌به ریسک و بازده، بهینه‌ترین انتخاب‌ها را برای سرمایه‌گذار به‌همراه دارند.
در نهایت، باید به رابطه‌ی میان (ریسک و بازده) توجه داشت. نظریه‌ی پرتفوی مدرن توضیح می‌دهد که همیشه سطحی از ریسک در سرمایه‌گذاری وجود دارد که نمی‌توان آن را به‌طور کامل حذف کرد. این نظریه تأکید دارد که ریسک‌های غیرسیستماتیک مانند ریسک‌های مربوط به صنایع یا شرکت‌های خاص را می‌توان با تنوع‌بخشی کاهش داد، اما ریسک‌های سیستماتیک که مرتبط با شرایط کلی بازار هستند، قابل حذف نیستند و باید آن‌ها را پذیرفت.
به طور کلی، یکی از مزایای اصلی تنوع‌بخشی در سبد دارایی این است که ریسک سرمایه‌گذاری به‌طور قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. به‌عنوان‌مثال، داشتن تنها یک نوع دارایی مثل طلا، در شرایط سقوط قیمت طلا می‌تواند تمام سرمایه شما را به خطر بیندازد، اما با توزیع دارایی در بخش‌های مختلف، می‌توانید از چنین ریسک‌هایی جلوگیری کنید و بازدهی بالاتری داشته باشید.
مفروضات نظریه‌ی پرتفوی مدرن
مفروضات نظریه‌ی مدرن پرتفوی بر پایه‌ی اصولی شکل گرفته‌اند که برای عملکرد صحیح این نظریه ضروری هستند. بررسی این مفروضات به درک عمیق‌تری از این نظریه کمک می‌کند:
- نخستین فرض این است که هر سرمایه‌گذار با هدف دستیابی به حداکثر بازدهی وارد بازار می‌شود. این موضوع منطقی به‌نظر می‌رسد، چرا که انگیزه همه‌ی افراد در بازارهای مالی، کسب سود بیشتر است.
- فرض دوم بیان می‌کند که در هر نوع سرمایه‌گذاری، امکان تنوع‌بخشی وجود دارد. به‌عبارت دیگر، بدون توجه به نوع دارایی‌ها، شما می‌توانید با ترکیب دارایی‌های مختلف، از جمله سهام، اوراق و طلا، سبدی متنوع ایجاد کنید تا از مزایای تنوع بهره‌مند شوید.
- فرض سوم مرتبط با این ایده است که با افزایش تنوع دارایی‌ها، ریسک کاهش می‌یابد. در اینجا سرمایه‌گذاران، با‌توجه‌به سطح تحمل ریسک خود و بازده مورد انتظار، ترکیب دارایی‌های خود را انتخاب و تنظیم می‌کنند.
- در فرض چهارم، همه‌ی سرمایه‌گذاران به‌طور کلی ریسک‌گریز هستند، یعنی ترجیح می‌دهند ریسک کمتری را متحمل شوند. در نتیجه، رفتارهای پرخطر در بازار سرمایه در این چارچوب جایی ندارند.
- در نهایت، فرض پنجم اشاره دارد به این که تصمیمات سرمایه‌گذاران کاملاً عقلانی است. یعنی تمام رفتارها و انتخاب‌ها بر اساس منطق صورت می‌گیرد و احساسات شخصی در تصمیم‌گیری‌ها دخالت ندارند.
این اصول و مفروضات، چارچوب نظریه‌ی مدرن پرتفوی را تشکیل می‌دهند و به‌کارگیری آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری، بهینه‌سازی بازده و کنترل ریسک چاره‌ساز است.
