مقدمه‌ای بر صورتهای مالی
در شرایط دنیای امروز و اتفاقات غیرمترقبه‌ی آن، حفظ ارزش دارایی و سرمایه‌ی فعلی برای هر شخص از اهمیت بالایی برخوردار است. همان‌طور که می‌دانید روش‌های متفاوتی برای سرمایه‌گذاری از قبیل سرمایه‌گذاری در بانک، خرید ملک یا زمین، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و… وجود دارد. یکی از انواع سرمایه‌گذاری‌ها، سرمایه‌گذاری مستقیم در سهام شرکت‌ها از طریق بازار سرمایه است. در جهت کاهش ریسک این نوع سرمایه‌گذاری و محتاطانه عمل‌کردن، بررسی صورتهای مالی بسیار حائز اهمیت و راهگشا است. این مورد تنها یکی از کاربردهای صورتهای مالی است؛ این صورت‌ها در زمینه‌های متفاوت دیگری نیز کاربرد دارند که در این مقاله به بررسی آنها می‌پردازیم.
صورتهای مالی چیست؟ صورتهای مالی در چه بازه‌های زمانی تدوین می‌شوند و برای چه کسانی کاربرد دارند؟
صورتهای مالی سوابق کتبی اطلاعات مالی واحد تجاری هستند که جهت ارزیابی عملکرد واحد تجاری آماده می‌شوند. این صورت‌ها می‌توانند برای افراد متفاوتی از قبیل مدیران شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران و تحلیلگران مالی کاربرد داشته باشند. این افراد با بررسی اطلاعات مالی واحد تجاری، مسیر آینده‌ی آن و با برآورد ارزش سهام، قیمت بازار آن را پیش‌بینی می‌کنند؛ همچنین مدیران یک کسب‌وکار می‌توانند نتایج برآورد شده از این صورت‌ها را در تصمیمات آینده‌ی خود لحاظ کنند.
بررسی صورتهای مالی اولین و مهم‌ترین قدم در تحلیل بنیادی محسوب می‌شود. در حقیقت یکی از ارکان اصلی تحلیل بنیادی، بررسی صورتهای مالی است. صورتهای مالی اغلب در بازه‌های یک‌ساله تدوین می‌شوند اما می‌توانند در بازه‌های کوتاه‌تر ۳ و ۶ و ۹ ماهه نیز تهیه شوند. با توجه به تنوع صورتهای مالی بهتر است ابتدا با صورتهای مالی اساسی آشنا شویم. مهم‌ترین صورتهای مالی عبارت‌اند از: ترازنامه، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد که در مورد هرکدام در مقاله‌ای مجزا به طور مفصل توضیح داده‌ایم. اگر بخواهیم کاربرد صورتهای مالی را دسته‌بندی کنیم می‌توانیم موارد زیر را بیان کنیم:
- کسب شناخت از وضعیت واحد تجاری
- کمک به شناسایی مشکلات پیش‌روی واحد تجاری و نحوه‌ی سازگاری آن با ناملایمات
- بررسی میزان انعطاف‌پذیری واحد تجاری در واکنش به فرصت‌های مالی
- امکان مقایسه‌ی شرکت‌ها جهت انتخاب سهام برای سرمایه‌گذاری
- کمک به بهبود کیفیت تصمیمات آینده‌ی شرکت
اهمیت صورتهای مالی
دانستن نحوه‌ی کار با اعداد صورتهای مالی یکی از مهارت‌های ضروری برای کاربران آنها است. چراکه تجزیه‌وتحلیل معنادار صورتهای مالی برای تشخیص کیفیت سرمایه‌گذاری، مبنای انتخاب‌های هوشمندانه‌ی آنان قرار می‌گیرد. برای بررسی و پیش‌بینی دقیق‌تر واحد تجاری، صورتهای مالی باید در کنار یکدیگر بررسی شوند. اغلب تحلیلگران به صورت سود و زیان و ترازنامه توجه بیشتری دارند اما تجزیه‌وتحلیل صورت جریان وجوه نقد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا صورت سود و زیان و ترازنامه که بر مبنای حسابداری تعهدی تنظیم می‌شوند و ممکن است صورت سود و زیانِ سودآوری را نشان دهد اما صورت جریان وجوه نقد که بر مبنای حسابداری نقدی است، منکر این موضوع باشد.
چگونه تحلیل دقیق‌تری از صورتهای مالی داشته باشیم؟
برای اینکه بتوانیم تحلیل دقیق‌تری از عملکرد مالی یک واحد تجاری داشته باشیم، لازم است با صنعت موردنظر، فعالیت‌های آن، خدماتی که ارائه می‌دهد و محصولاتی که تولید می‌کند آشنا باشیم. در این صورت است که درک اعداد صورتهای مالی که نمایانگر تجارت، رویدادهای مهم، محصولات و خدمات است، برای یک تحلیل‌گر راحت‌تر خواهد بود.
صورتهای مالی فقط یک قسمت از پازل سرمایه‌گذاری هستند و به‌تنهایی ارزش زیادی برای سرمایه‌گذاران ندارند، مگر اینکه نتایج به‌دست‌آمده از اعداد آن، به روابط معناداری برای قضاوت در مورد عملکرد مالی شرکت و سنجش سلامت مالی آن تبدیل شوند. برای تحلیل جامع‌تر و دقیق‌تر لازم است که اطلاعات دیگری که مربوط به واحد تجاری و جامعه هستند، مورد بررسی قرار بگیرند. اطلاعاتی از قبیل وضعیت اقتصاد، صنعت، ملاحظات رقابتی، نیروهای بازار، تغییرات تکنولوژیکی، کیفیت مدیریت و نیروی کار مورد بررسی قرار گیرند. همچنین نسبت‌ها و شاخص‌ها باید در بازه‌های طولانی مورد بررسی قرار بگیرند، تا روندی که طی می‌کنند به طور دقیق‌تری مشخص شود. برای مشاهده‌ی یک نمونه از صورتهای مالی کلیک کنید.
آیا صورتهای مالی یک قالب یکسان دارند؟
در اغلب کتاب‌ها و مقالات، صورتهای مالی با یک قالب معین تدوین شده‌اند و ممکن است تحلیلگران و سرمایه‌گذاران کم‌تجربه با دیدن صورتهای مالی خارج از عرف معمول متعجب شوند؛ اما در حقیقت این صورت‌ها با توجه به نوع فعالیت واحد تجاری و صنعتی که در آن مشغول است، می‌توانند انواع متفاوتی داشته باشند. در بین صورتهای مالی، ترازنامه بیشترین انعطاف را دارد و صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد کمتر مستعد تغییر و تنوع هستند.
آیا صورتهای مالی تحت‌تأثیر برآوردها و قضاوت‌های افراد متفاوت، نتایج متفاوتی خواهد داشت؟
ارائه‌ی وضعیت مالی یک واحد تجاری تحت‌تأثیر برآوردها و قضاوت‌های فردی که صورتهای مالی را بررسی می‌کند قرار می‌گیرد. یک مدیر حتی اگر با دقت و صراحت بالایی صورتهای مالی را تنظیم کند، حسابرسان بیرونی که اغلب سخت‌گیر و سازش‌ناپذیر هستند، ابهامات و عدم انطباق‌هایی پیدا می‌کنند. بهتر است مدیر مالی با تلفیق هنر و علم و با رویکردی پرسشگرانه، صورتهای مالی را تنظیم کند تا تفاوتی بین حسابرسی داخلی شرکت و حسابرسی بیرونی یافت نشود.
استانداردهای حسابداری در صورتهای مالی
دو استاندارد بین‌المللی برای تهیه و تدوین صورتهای مالی وجود دارد: اصول پذیرفته‌شده‌ی حسابداری (GAAP) و استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS). اگرچه روش اصول پذیرفته‌شده‌ی حسابداری بیشتر استفاده می‌شود اما هر دو روش مورد قبول سازمان‌های جهانی و قابل‌استفاده هستند. تفاوت این دو روش در نحوه‌ی ارائه‌ی آنها در مورد دارایی‌ها، موجودی کالا و استهلاک است. ضمن اینکه روش اصول پذیرفته‌شده‌ی حسابداری مبتنی بر قوانین است؛ درحالی‌که روش استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی، مبتنی بر اصول است.
تعریف حسابداری نقدی و حسابداری تعهدی
به طور کلی دو رویکرد در ثبت اطلاعات مالی در حسابداری وجود دارد. در ادامه به تشریح این دو رویکرد پرداخته شده است.
حسابداری تعهدی:
مبنای معاملات بازار ترکیبی از معاملات نقدی و اعتباری است؛ به همین دلیل اگر هدف یک سازمان کسب سود است، ناگریز است از این قوانین پیروی کند. در حسابداری تعهدی همه‌ی معاملات اعم از آن‌هایی که در لحظه هزینه یا درآمد آنها محقق می‌شود یا بعد از گذشت زمانی به سررسید پرداخت یا دریافت خود می‌رسند، ثبت می‌شوند و تفاوتی بین آنها وجود ندارد. همچنین این روش از ثبت معاملات منجر به ایجاد اقلامی چون حسابهای پرداختنی و حسابهای دریافتنی می‌شود.
حسابداری نقدی:
زمانی که مبنای ثبت معاملات زمان دریافت یا پرداخت وجه باشد، از حسابداری نقدی استفاده می‌کنیم. در این نوع حسابداری تا زمانی که تراکنش مالی صورت نگیرد، هیچ‌گونه ثبتی در سیستم صورت نخواهد گرفت؛ در نتیجه حسابهای پرداختنی و دریافتنی نیز در این نوع حسابداری بی‌معنی خواهند بود.
حسابداری نقدی و تعهدی چه تفاوتی با هم دارند؟
در حسابداری تعهدی اهمیتی ندارد که وجه نقد چه زمانی دریافت یا پرداخت می‌شود، بلکه هر تعهدی که نشان دهد در زمان حال یا آینده قرار است وجهی دریافت یا پرداخت شود، در این نوع حسابداری قرار می‌گیرد. برخلاف حسابداری تعهدی، در حسابداری نقدی اولین و مهم‌ترین معیار، جریان وجه نقدی است که در واحد تجاری وجود دارد.
یادداشت‌های صورتهای مالی چیست؟
یادداشت‌های تکمیلی هستند که همراه با صورتهای مالی یک شرکت منتشر می‌شوند. از این یادداشت‌ها برای توضیح مفروضات مورد استفاده برای تهیه‌ی اعداد در صورتهای مالی و همچنین رویه‌های حسابداری اتخاذ شده توسط شرکت استفاده می‌شود. آنها به تحلیلگران مالی و سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا تمام اعداد موجود در صورتهای مالی را تفسیر کنند. موارد زیر اقلام متداولی هستند که در یادداشت‌های صورتهای مالی ذکر می‌شوند:
- صورتهای مالی بر چه اساسی تهیه شده‌اند.
- رویه‌ی حسابداری که در تدوین صورتهای مالی اعمال شده است.
- میزان استهلاکی که در دارایی‌ها ایجاد شده است.
- بیان اینکه نحوه‌ی ارزش‌گذاری موجودی بر چه اساسی بوده است.
- اطلاعات مربوط به رویداد‌هایی که در آینده رخ خواهند داد.
- نکات مرتبط به دارایی‌های نامشهودی که در صورتهای مالی ذکر نشده‌اند.
- اطلاعات مربوط به نام واحد تجاری، ماهیت فعالیت‌های آن، محل استقرار، شکل حقوقی، تعداد کارکنان و مواردی ازاین‌قبیل.
دلیل استفاده از یادداشت‌های صورتهای مالی چیست؟
اعداد صورتهای مالی به‌تنهایی نمی‌توانند اطلاعات موردنیاز تحلیلگران و سرمایه‌گذاران را فراهم کنند. برای داشتن دید جامع‌تر نسبت به وضعیت مالی شرکت و دانستن جزئیات وقایع و رویدادهای بزرگ، لازم است که یادداشت‌هایی برای ارائه‌ی جزئیات بیشتر در کنار این صورتهای مالی ارائه شوند. این یادداشت‌ها، بخش جدایی‌ناپذیر صورتهای مالی هستند.
محدودیت‌های صورتهای مالی
صورتهای مالی محدودیت‌هایی هم دارند. آگاهی از این محدودیت‌ها می‌تواند منجر به ترغیب سرمایه‌گذاران به کسب اطلاعات بیشتر از کسب‌وکار کنند و بعد در مورد سرمایه‌گذاری تصمیم‌گیری کنند. در ادامه برخی از این محدودیت‌ها را برمی‌شماریم:
- مهم‌ترین محدودیت بخشی از صورتهای مالی، عدم درنظرگرفتن تورم است. بخشی از اقلام صورتهای مالی بر اساس اطلاعات گذشته تنظیم شده‌اند، به همین دلیل ممکن است ارزش دارایی‌ها و بدهی‌ها بر اثر تورم یا عوامل دیگر تغییر کرده باشد.
- صورتهای مالی شامل برخی از دارایی‌های نامشهود نمی‌شود. این مورد برای شرکت‌هایی که در ابتدای مسیر خود هستند و نیاز به هزینه‌کردن برای برندسازی و توسعه‌ی محصولات جدید خود دارند، یک مشکل خاص به شمار می‌آید؛ چرا که ارزش کسب‌وکار دست‌کم گرفته می‌شود. اغلب شرکت‌های استارتاپی در ابتدا صرفاً ارزش معنوی داشته و بعد از گذشت زمان به سودآوری می‌رسند.
- صورت مالی اطلاعات مالی واحد تجاری را صرفاً در یک دوره‌ی خاص نمایش می‌دهند و ممکن است درنظرگرفتن تنها یک دوره، دید نادرستی در مورد تجارت و نتایج مالی کسب‌وکار برای ما ایجاد کند. ممکن است واحد تجاری در هر دوره، نتیجه‌ی متفاوتی با سایر دوره‌ها ایجاد کند. جهت پیداکردن دید بهتر، لازم است تعداد زیادی از صورتهای مالی متوالی مورد بررسی قرار بگیرند.
- ممکن است صورتهای مالی به دلیل وجود رویه‌های متفاوت حسابداری، قابل‌مقایسه نباشند. البته این مورد نیز با بررسی یادداشت‌های همراه گزارش‌های مالی مرتفع می‌شود.
- صورت مالی ممکن است تأیید نشده باشند. درصورتی‌که صورتهای مالی حسابرسی نشده باشند، نمی‌توان از صحت اطلاعات آن اطمینان حاصل کرد.
صورتهای مالی اغلب اسناد مفیدی هستند؛ اما آگاهی از محدودیت‌های آنها، از اتکای بیش از حد به آنها می‌کاهد و تحقیق و تفحص بیشتر را برای سرمایه‌گذاران و تحلیلگران، الزامی می‌کند.
برای دسترسی به سایر محتوهای آموزشی وارد شوید.
2 دیدگاه
ترازنامه هم در بازه‌های زمانی مختلف منتشر میشه؟
ترازنامه در پایان دوره‌ی مالی تهیه می‌شود.