شاید شما هم درباره‌ی کلاهبرداری در بازار ارزهای دیجیتال داستان‌های زیادی شنیده باشید یا حتی خودتان مستقیماً قربانی یکی از این پرونده‌ها باشید. دنیای ارزهای دیجیتال به دلیل تازگی و اندکی پیچیده بودن، در کنار جذابیت‌های سوددهی، پتانسیل جعل و فریب و سوءاستفاده از کم‌دانشی افراد را در خود دارد. یکی از روشهای کلاهبرداری از دیرباز فروش کالای تقلبی و کم‌ارزش به‌جای کالای اصلی و شناخته‌شده بوده است.
در بازار رمزارزها نیز فروش رمزارزهایی کم‌ارزش یا بی‌ارزش یا یک ارز دیجیتالی که هیچ هدف قابل تشخیصی ندارد، یکی از روشهای این نوع کلاهبرداری است. اصطلاح شت‌کوین اصطلاحی تحقیرآمیز است که به این نوع رمزارزها اطلاق می‌شود. این آلت‌کوین‌های کم‌ارزش یا بی‌ارزش پس از محبوبیت گسترده‌ی بیت‌کوین به طور چشمگیری وارد بازار شدند و بعضاً سودهای چند صددرصدی هم برای عده‌ای از سرمایه‌گذارانشان ایجاد کرده‌اند. البته گاهی هم کاهش ارزش یک شت‌کوین به دلیل پروژه‌ی ناموفق خالق آن است که از ابتدا با حسن‌نیت ایجاد شده، اما به دلیل بی‌توجهی یا برآورد نادرست قیمت رمزارز درنهایت به کم‌ارزش شدن آن منتهی شده است. به‌این‌ترتیب، شت‌کوین‌ها به‌عنوان سرمایه‌گذاری نامطلوب در نظر گرفته می‌شوند.
ویژگی‌های شت‌کوین‌ها
یکی از مهم‌ترین سؤال‌هایی که در ابتدای هر سرمایه‌گذاری به ذهن سرمایه‌گذار خطور می‌کند این است که از کجا بفهمیم این پروژه ارزش سرمایه‌گذاری دارد یا نه؟
متأسفانه ارزیابی قیمت یک آلت‌کوین همچون تعیین قیمت اوراق بهادار یا ارزهای سنتی نیست که بتوان از ابتدا با تحلیل بنیادی اسناد مالی به ارزش حدودی آن پی برد. آلت‌کوین‌ها توسط دولت‌ها یا سازمان‌های نظارتی مثل سازمان بورس و اوراق بهادار حمایت نمی‌شوند. این امر به آن معناست که سرمایه‌گذاران نمی‌توانند با مطالعه‌ی سوابق مالی شرکت عرضه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده، رشد تولید ناخالص داخلی (GDP)، سطوح بدهی یا تورم تشخیص دهند که آیا یک آلت‌کوین کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی خودش ارزش‌گذاری شده است.
تشخیص اولیه‌ی اینکه آیا یک ارز دیجیتال بادوام است یا صرفاً برای جذب پول سرمایه‌گذاران ایجاد شده است، می‌تواند دشوار باشد. یک آلت‌کوین خوب از بد (شت‌کوین) را می‌توان پس از عرضه، از طریق مشاهده‌ی الگوی قیمت آن، تشخیص داد. اگرچه ممکن است یک رمزارز در هنگام عرضه، طرف‌داران زیادی به خود جلب کند و قیمت به طور تصاعدی در یک دوره‌ی زمانی (به علت افزایش تقاضا) افزایش یابد، اما به دنبال آن قیمتش ثابت مانده و سپس شروع به کاهش می‌کند. زیرا سرمایه‌گذارانی که به دنبال سودهای کوتاه‌مدت بودند، کوین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های خود را برای فروش عرضه می‌کنند. از طریق مشاهده‌ی این روند به‌شدت افزایشی و سپس کاهشی می‌توان آن آلت‌کوین را به‌عنوان شت‌کوین شناسایی کرد.
شت‌کوین‌ها چگونه کار می‌کنند؟
شت‌کوین‌ها هم مثل تمام رمزارزهای دیگر مبتنی بر بلاک‌چین تولید می‌شوند. علاقه به رمزارزها پس از معرفی بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ به طور قابل‌توجهی افزایش یافت. موفقیت آن باعث شد تا کسب‌وکارهایی که به دنبال استفاده از فناوری شگفت‌انگیز بلاک‌چین برای ایجاد رمزارزهای خود بودند، از الگوی بلاک‌چین بیت‌کوین الگو‌برداری کرده و برای ایجاد رمزارز اختصاصی خود با اندکی تغییر از آن استفاده کنند. در نتیجه ایجاد آلت‌کوین‌ها پس از بیت‌کوین، بسیار آسان‌تر و سریع‌تر از خلق اولیه‌ی بیت‌کوین بود و در تعداد بسیار زیادی تولید شدند. در این میان برخی از آنها به دلیل مفید و کاربردی بودن، بسیار ارزشمند شدند و تعداد زیادی از آنها هم به پروژه‌های شکست‌خورده و بی‌ارزش بدل گشتند و به شت‌کوین معروف شدند.
چگونگی تعیین قیمت شت‌کوین‌ها
توسعه‌دهندگان هر رمزارز معمولاً تعداد توکن‌هایی را که در نهایت قرار است به بازار عرضه شود اعلام می‌کنند. مثلاً میزان عرضهی بیت‌کوین در مجموع به ۲۱ میلیون عدد محدود می‌شود. درحالی‌که سقف عرضهی اتر ۱۸ میلیون در سال است. «تعیین محدودیت در عرضه» باعث ایجاد حس کمبود و افزایش رقابت می‌گردد، در نتیجه طبق قاعده‌ی کاهش عرضه و افزایش تقاضا، قیمت افزایش می‌یابد. همان گونه که درباره‌ی بیت‌کوین شاهد هستیم. ازآنجایی‌که سرمایه‌گذاران می‌دانند از یک نقطه‌ی خاص به بعد دیگر بیت‌کوینی ایجاد نمی‌شوند، علی‌رغم هوینگ چهارم (نصف‌شدن پاداش استخراج بیت‌کوین) و بالارفتن هزینه‌های استخراج، همچنان قیمت بیت‌کوین رو به افزایش است.
اما درمورد رمزارزهایی که محدودیتی در تعداد تولید ندارند، عرضهی توکن‌های بیشتر از نظر تئوری ارزش دارایی را کاهش می‌دهد، همان‌طور که انتشار سهام جدید ممکن است ارزش یک سهم را کاهش دهد. اگر عرضهی یک آلت‌کوین همیشه به طور ثابت ادامه داشته باشد و محدودیت و رقابتی در آن نباشد، ارزش آن را میزان تقاضا تعیین خواهد کرد. اما ازآنجایی‌که بیشتر ارزهای رمز پایه کاربرد عملی محدودی دارند (خریدوفروش کالاها و خدمات واقعی با استفاده از ارزهای دیجیتال هنوز یک اتفاق رایج نیست) از ابتدا ارزش آنها بر اساس حدس و گمان صرف تعیین می‌گردد و در ادامه‌ی چرخه‌ی حیات یک آلت کوین، قیمت اولیه‌ی آن می‌تواند صرفاً بر اساس میزان تقاضا، بسیار کاهش یا افزایش یابد.
ریسک شت‌کوین‌ها چقدر است؟
می‌توان گفت اگر به دنبال کسب سود از عرصه‌ی ارزهای دیجیتال هستید باتوجه‌به ظرفیت ریسک‌پذیری خود می‌توانید برای کوتاه‌مدت روی برخی شت‌کوین‌های معروف مثل دوج‌کوین، شیبا اینو، ریپل، سولانا و… سرمایه‌گذاری کنید و البته درصد معقولی از پورتفوی خود را به آنها اختصاص دهید. زیرا سرمایه‌گذاری روی شت‌کوین‌ها شبیه یک بازی است. اما درصورتی‌که صرفاً به دنبال تبدیل سرمایه‌ی خود به یک رمزارز جهانی برای حفظ ارزش آن هستید و نه به دنبال کسب سود و نوسان‌گیری، اصلاً به سراغ شت‌کوین‌ها نروید. برای این کار روشی که در آن تا حد زیادی حفظ ارزش سرمایه‌ی شما تضمین شده است، تبدیل سرمایه به استیبل‌کوین‌ها و استفاده از مزایای بلاک‌چین به‌موازات مزیت پایداری ارزش در استیبل‌کوین‌ها است. در مقاله‌ی «استیبل‌کوین چیست» می‌توانید بیشتر با این نوع از ارزهای دیجیتال آشنا شوید.
سخن پایانی
اغلب شت‌کوین‌ها در ابتدای عرضه، تا زمانی که تقاضا برای آن وجود داشته باشد، با افزایش کوتاه‌مدت قیمت و به دنبال کاهش تقاضا، با افت ارزش مواجه می‌شوند. بنابراین ارزش آنها صرفاً ناشی از استقبال سرمایه‌گذارانی است که می‌خواهند از سود کوتاه‌مدت سرمایه‌گذاری استفاده کنند یا به‌اصطلاح در پی نوسان‌گیری هستند. در این میان دارندگان و خریداران اولیه از ضرر سرمایه‌گذاران بعدی سود می‌برند و بقیه دچار ازدست‌دادن سرمایه‌ی خود می‌شوند. از این منظر شت‌کوین‌ها به شبکه‌های هرمی و پانزی شبیه‌اند.
باتوجه‌به علاقه و توجه روزافزون به بازار رمزارزها و تبلیغات زیادی که روی ارزهای جدید صورت می‌گیرد، بعید است که عرضه و تقاضا برای آلت‌کوین‌های جدید که شاید روزی به‌عنوان شت‌کوین تشخیص داده شوند، کاهش یابد. بنابراین برخی دولت‌ها برای نظارت بیشتر و محدودسازی فعالیت این نوع رمزارزها، قواعد تنظیم‌کننده‌ای را به تصویب رسانده، حتی برخی دولت‌ها مثل چین و کره‌ی جنوبی استخراج رمزارزها را کاملاً ممنوع کرده‌اند. در مقابل برخی کشورهای دیگر مانند ژاپن، استفاده‌ی گسترده‌تر از ارزهای دیجیتال را در بازار تشویق کرده‌اند. اما با راهکارهای نظارتی سعی در کنترل معضل شت‌کوین‌ها داشته‌اند.
