منابع مالی مناسب یکی از ارکان اصلی موفقیت شرکت‌ها است و شرکت‌هایی که از منابع مالی مناسبی برخوردار هستند عملکرد بهتری خواهند داشت. همچنین بدیهی است که در این میان افراد یا شرکت‌هایی از مازاد منابع مالی برخوردار بوده و در مقابل گروهی نیز دچار کمبود منابع مالی موردنیاز هستند و نیازمند تأمین منابع مورد نیازشان هستند.
در فرایند تأمین مالی شرکتی که نیاز به تأمین سرمایه موردنیاز خود جهت فعالیت‌های کسب‌وکار نظیر خرید تجهیزات و … دارد، از طریق روشهای مختلف آن سرمایه را تأمین می‌نماید. همواره افرادی دارای منابع مالی مازادی هستند که می‌توانند آن را وارد کسب‌وکاری کرده تا از طریق یک فرایند مشترک‌المنافع هم از شرکتی که نیاز به منابع مالی دارد حمایت شود و هم نهاد قرض‌دهنده، دارایی خود را مولد کند. به‌طورکلی در علم اقتصاد استفاده از منابع مالی راکد، بسیار مفید بوده و سبب به حرکت در آمدن چرخ‌های اقتصاد خواهد شد.
تأمین مالی چیست؟
به عملیاتی که به‌منظور ایجاد، جمع‌آوری و افزودن منابع مالی یک سازمان، بنیاد و شرکت برای هر نوع مخارج و اهدافی انجام می‌شود، تأمین مالی می‌گویند که عموماً اهدافی همچون سرمایه‌گذاری یا کاهش ریسک‌های آن و برطرف‌کردن نیازهای اقتصادی شرکت را شامل می‌شود. تأمین مالی شرکت‌ها به دو روش کلی تقسیم‌بندی می‌گردد. درگذشته بانک‌ها مهم‌ترین تأثیر و اصلی‌ترین نقش تأمین سرمایه و اعطای وام به افراد و شرکت‌های نیازمند را داشتند. اما به‌مرور زمان تأمین سرمایه از راه‌های دیگری همچون بازار بورس و اوراق بهادار و ابزارها و نهادهای مالی نوین نیز میسر گردید. روشهای مختلفی برای تأمین سرمایه شرکت‌ها میسر است. اما آنچه که دارای اهمیت است، انتخاب بهترین گزینه‌ی ممکن برای تأمین مالی شرکت و کم‌هزینه‌ترین آن است که انتخاب و انجام آن بر عهده بخش تأمین مالی هر شرکت خواهد بود.
روشهای تأمین مالی شرکت‌ها
روش تأمین مالی شرکت‌ها را می‌توان به دو گروه تقسیم‌بندی کرد. تأمین مالی داخلی و تأمین مالی خارجی روشهای مختلف تأمین مالی هستند که هرکدام از آنها ویژگی‌ها و شرایط مخصوص خود را دارند. در تأمین مالی داخلی، تأمین منابع مالی موردنیاز شرکت‌ها می‌تواند از طریق عوامل داخلی شرکت انجام شود. از جمله این عوامل می‌توان به فروش دارایی‌های شرکت، صرف سهام یا استفاده از سود انباشته شرکت اشاره کرد. چنانچه از روش‌ها و منابعی خارج از شرکت جهت تأمین مالی آن استفاده شود به آن تأمین مالی خارجی می‌گوییم. بانک‌ها و مؤسسات داخل کشور از مواردی هستند که می‌توانند مورد استفاده شرکت‌ها و بنگاه‌های تجاری برای تأمین مالی قرار گیرند. شرکت‌ها این امکان را نیز دارند که از شرکت‌های خارج از کشور نیز سرمایه جذب کنند. البته که این روش نیازمند شرایط مناسب جهت نقل‌وانتقالات مالی و بانکی است.
روش تأمین مالی از طریق فروش دارایی‌های شرکت
فروش دارایی‌های غیرمولد و دارایی‌هایی که شرکت به آنها نیاز ندارد یکی از راه‌های تأمین منابع مالی موردنیاز است. به‌عنوان‌مثال شرکت‌هایی که می‌خواهند خط تولید یا تجهیزات جدیدی خریداری کنند، می‌توانند اقدام به فروش ملک، زمین یا ساختمانی که به آن احتیاجی ندارد و در تملک آنها است، کنند.
روش تأمین مالی از طریق صرف سهام
روش دیگری که عموماً در شرکت‌ها برای تأمین مالی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد، صرف سهام است که در آن شرکت اقدام به فروش درصد معینی از سهام تحت مالکیت خود نموده و با جریان نقد حاصل از آن، تأمین مالی را انجام می‌دهد. لازم به توجه است که سهام شرکت به‌جای قیمت اسمی به قیمت بازاری آن فروخته خواهد شد و منبع شناسایی سود از تفاوت قیمت اسمی و قیمت بازاری سهم خواهد بود.
روش تأمین مالی با استفاده از سود انباشته
سود انباشته شرکت‌ها، موردی است که در مواقع حساس به کمک آنها می‌آید و می‌توانند هنگامی که به سرمایه نیاز دارند از این سود انباشته استفاده کنند. سود انباشته شرکت‌ها به‌صورت سالانه ذخیره می‌گردد.
روش تأمین مالی با استفاده از آورده نقدی
آورده نقدی نیز روش دیگری است که چنانچه شرکت سود انباشته مناسبی نداشته باشد می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. این سازوکار از طریق افزایش سرمایه از محل آوردهی نقدی نیز می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد.
روش تأمین مالی از طریق گواهی سپرده مدت‌دار ویژهی سرمایه‌گذاری
حتماً می‌دانید که گواهی‌های سپرده‌ی مدت‌دار ویژهی سرمایه‌گذاری، یکی از اوراقی هستند که تنها توسط بانک‌ها و مؤسسات اعتباری دارای مجوز منتشر می‌گردند و به‌عنوان یکی از روشهای تأمین مالی به شمار می‌روند. این سپرده‌ها به دو گروه خاص و عام طبقه‌بندی‌شده که سپرده‌ی مدت‌دار ویژهی سرمایه‌گذاری عام، سپرده‌ای با تاریخ سررسید مشخص شده است و نزد بانک‌ها یا مؤسسه اعتباری مربوطه افتتاح می‌گردد. بانک پس از افتتاح سپرده مدت‌دار مخصوص سرمایه‌گذاری عام یک گواهی سپرده مدت‌دار مخصوص سرمایه‌گذاری عام برای شخص صادر خواهد کرد. همچنین در سپرده‌های مدت‌دار مخصوص سرمایه‌گذاری خاص، سپرده‌ای ویژه تأمین مالی طرحی سودآور یا شرکتی باهدف خاص و یا طرح‌های در حال تکمیل و توسعه که اغلب سودآور به شمار می‌آیند، افتتاح می‌شود. همانند سپرده‌ی سرمایه‌گذاری عام در سپرده‌ی سرمایه‌گذاری خاص نیز پس از افتتاح سپرده، گواهی سپرده مدت‌دار مخصوص سرمایه‌گذاری خاص صادر خواهد شد.
روش تأمین مالی از طریق اوراق مرابحه
اوراق مرابحه اوراق بهادار دارای نام و قابل نقل‌وانتقال میان افراد است و دارنده آن به‌صورت مشاع، مالک مال یا دینی به شمار می‌رود. این مال می‌تواند مواردی همچون زمین، تأسیسات، ماشین‌آلات و تجهیزات و کالاهای دیگر باشد. هنگامی که قرارداد مرابحه ثبت می‌گردد این اوراق بر اساس آن قرارداد منتشر خواهد شد. هنگامی که اوراق مرابحه منتشر می‌گردد، نهاد واسطی میان خریدار و فروشنده، دارایی موردنیاز را از شخص فروشنده خریداری کرده و آن را به‌صورت فروش اقساطی در اختیار خریدار قرار می‌دهد.
سفارش ساخت و تأمین مالی از طریق اوراق استصناع
اوراق استصناع، اوراق بهاداری قابل نقل‌وانتقال میان خریدار و فروشنده است که می‌تواند دارای نام یا بدون نام باشد. دارنده این اوراق مالک مشاع یکی دارایی ثبت شده در قرارداد خواهد بود. این اوراق، هنگامی استفاده می‌شوند که یکی از طرفین قرارداد مسئول ساخت، تحویل و یا انجام‌دادن پروژه‌ای تا تاریخ معین و با مبلغ معین ذکر شده در قرارداد باشد.
روش تأمین مالی از طریق اوراق اجاره
اوراق اجاره یا صکوک اجاره اوراق بهادار دارای نام و دارای قابلیت نقل و انتقالی هستند که دارنده آن مالک مشاع دارایی مبنای انتشار اوراق خواهد بود. این دارایی‌ها می‌تواند زمین، ساختمان، تأسیسات، ماشین‌آلات و تجهیزات و وسایل حمل‌ونقل باشد. اوراق اجاره به‌عنوان یک منبع تأمین مالی جهت خرید یک یا چند دارایی و اجاره آنها به بانی منتشر خواهند شد. در واقع در این روش یک نهاد واسط دارایی معین را از فروشنده خریداری خواهد کرد و به خریدار اجاره خواهد داد. اوراق اجاره به دو روش می‌توانند منتشر شوند. یکی اجاره‌به‌شرط تملیک که پس از پایان مهلت اجاره، مالکیت دارایی به مستأجر منتقل خواهد شد و روش دیگر اجاره با اختیار فروش است که موجر دارای اختیار آن است که دارایی را با قیمت مشخص شده به مستأجر بفروشد یا خیر.
روش تأمین مالی از طریق صندوق‌های تأمین مالی
استفاده از صندوق‌های تأمین مالی نیز یکی از روشهای تأمین مالی کارآمد محسوب می‌شوند. به‌طور مثال صندوق زمین و ساختمان که ماهیتی تأمین مالی دارد، اقدام به جمع‌آوری سرمایه و منابع مالی عموم مردم و افرادی که دارای سرمایه‌های اصطلاحاً خوابیده هستند نموده و آن را به سرمایه‌گذاری در پروژه‌های ساختمانی و پیش برد اهداف این پروژه‌ها تخصیص می‌دهد. پس از پایان پروژه و با فروش واحدهای ساخته شده، سود حاصل از پروژه میان سرمایه‌گذاران صندوق تقسیم می‌گردد. صندوق‌های با ماهیت تأمین مالی می‌توانند در بهبود فرایند تأمین مالی برای شرکت‌های مختلف کمک‌کننده باشند.
روش تأمین مالی به‌وسیله‌ی صندوق پروژه
در قسمت قبلی صندوق‌هایی را بررسی کردیم که روی پروژه‌های ساختمانی سرمایه‌گذاری می‌کردند. اما در این بخش صندوق‌های سرمایه‌گذاری را می‌بینیم که پس از جمع‌آوری سرمایه‌های عموم، آن را به اجرای پروژه‌ها و پیش برد آن تا مرحله بهره‌برداری تخصیص می‌دهند. در اینجا هر پروژه‌ی تولیدی یا خدماتی که در امیدنامه صندوق ذکر شده است، می‌تواند مورد فعالیت واقع شود. لازم به ذکر است که صندوق پروژه، شرکتی سهامی خاص به نام پروژه تأسیس می‌کند که پس از تکمیل پروژه و بهره‌برداری آن، تبدیل به یک شرکت سهامی عام می‌گردد و قابلیت ورود به بورس را نیز خواهد داشت.
روش تأمین مالی به‌وسیله‌ی اوراق مشارکت
اوراق مشارکت نیز اوراقی است که جهت اجرایی‌شدن طرح‌های سودآور در حوزه تولید، خدمات و طرح‌های ساختمانی، با قیمت و سررسید مشخص منتشر می‌گردد که هر ورقه‌ی مشارکت بیانگر میزان سهم دارنده اوراق در مشارکت است.
تأمین مالی به‌وسیله قراردادهای ریپو
یکی از مهم‌ترین ابزارهای تأمین مالی در بازار سرمایه توافق‌نامه‌ی بازخرید یا قرارداد ریپو است که در بسیاری از کشورها به‌عنوان یکی از بهترین ابزارهای مالی که هزینه کمی نیز دارد، شناخته می‌شود. مکانیزم قرارداد ریپو به این صورت است که مؤسسه‌ای که نیاز به سرمایه و تأمین مالی دارد، به یک مؤسسه دیگر که از مازاد نقدینگی برخوردار است اوراق قرضه با سررسید کوتاه‌مدت می‌فروشد و بر اساس آن متعهد خواهد شد که در تاریخ سررسید مشخص شده اوراق فروخته شده را بازخرید کند. قراردادهای ریپو از مزایای بسیاری برخوردار هستند و در بهینه‌سازی تخصیص سرمایه در بخش‌های مختلف و توسعه‌ی پروژه‌ها نقش پررنگی ایفا می‌کنند.
سخن پایانی پیرامون روشهای تأمین مالی
شرکت‌ها و بنگاه‌های تجاری هنگامی‌که جهت به‌روزرسانی، تقویت سیستم یا قدم برداشتن در جهت اهداف خود به منابع مالی بیشتری نیاز دارند به دنبال روشی جهت تأمین مالی خود می‌گردند. راه‌های متفاوتی برای افزایش سرمایه و همچنین تأمین مالی شرکت‌ها وجود دارد که انتخاب بهترین روش، مسئولیت بخش تأمین مالی شرکت‌ها خواهد بود. فرایند تأمین مالی می‌تواند از طرق متفاوتی انجام گردد. اما نکته‌ی حائز اهمیت در فرایند تأمین مالی، توجه به هزینه‌های تأمین مالی است. شرکت‌ها باید تلاش کنند تا با کمترین هزینه‌ی مالی اقدام به تأمین مالی پروژه‌های خود کنند تا از صرفه‌ی اقتصادی آنها نکاهند. برای این منظور می‌توانید از خدمات شرکت مشاور سرمایه‌گذاری دانایان در راستای تأمین مالی بهره‌مند شوید.
