تفاوت صندوق سرمایهگذاری و شرکت سرمایهگذاری
اگر در بازارهای مالی و بازار سهام سرمایهگذاری می‌کنید یا علاقه‌مند به سرمایهگذاری دارایی‌تان هستید حتماً نام صندوقهای سرمایهگذاری و شرکتهای سرمایهگذاری را شنیده‌اید. اغلب افراد احتمالاً به طور دقیق نمی‌دانند که این دو نهاد مالی چه شباهت و چه تفاوت‌هایی دارند و گاهی موجب سرمایهگذاری اشتباه و انتخاب‌های نادرست می‌گردد؛ بنابراین دانستن آنکه صندوق و شرکتهای سرمایهگذاری مناسب چه افرادی هستند و تفاوت‌های آنها چیست موضوع مهمی است که در این مقاله به آن خواهیم پرداخت. امروزه روشهای بسیاری برای سرمایهگذاری دارایی‌ها به وجود آمده است و نهاد مالی مختلفی درحال‌توسعه روزافزون هستند. یکی از این موارد صندوقهای سرمایهگذاری هستند.
صندوق سرمایهگذاری چیست؟
صندوقهای سرمایهگذاری نهادهای مستقلی هستند که پس از دریافت مجوز از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار کشور اقدام به فعالیت در زمینه جذب دارایی مردم و سرمایهگذاری آن می‌نمایند. سرمایه‌گذارانی که دارایی‌‌‌‌‌‌شان را به صندوقهای سرمایهگذاری سپردهاند، اطمینان دارند که سرمایه‌‌‌‌‌‌شان را به نهادی سپردهاند که از متخصصان خبره استفاده می‌نماید و با ریسکی مدیریت شده با پول آنها سرمایهگذاری کرده و سودی را به آنها تخصیص می‌دهد. این صندوقها می‌توانند روی موارد متعددی همچون سهام و اوراق بهادار سرمایهگذاری نمایند. افرادی که از دانش کافی یا وقت لازم برای بررسی بازار و سرمایهگذاری برخوردار نیستند می‌توانند بدون نیاز به‌صرف زمان برای تحلیل یا مطالعه به یک صندوق سرمایهگذاری مناسب مراجعه کنند.
مزایای صندوقهای سرمایهگذاری چیست؟
از مزایای اصلی صندوقهای سرمایهگذاری می‌توان به کاهش ریسک سرمایهگذاری به‌واسطه تشکیل یک سبد دارایی ایده‌‌‌‌‌‌آل توسط صندوق، صرفه‌جویی در زمان، مدیریت حرفه‌ای سرمایه توسط متخصصان و افراد مجرب و همچنین نقدشوندگی بالا تحت‌نظر یک نهاد قانونی دارای مجوز از سمت سازمان بورس اشاره کرد.
واحد (یونیت) صندوق سرمایهگذاری
به کوچک‌ترین جزء تشکیل‌دهنده‌‌‌‌‌‌ی یک صندوق سرمایهگذاری، واحد یا یونیت گفته میشود که دارای دو نوع مختلف است. نوع اول واحدهای سرمایهگذاری عادی و دیگری واحدهای سرمایهگذاری ممتاز هستند. واحدهای سرمایهگذاری عادی پس از آغاز فعالیت یک صندوق سرمایهگذاری، با قابلیت ابطال و بدون قابلیت نقل‌وانتقال منتشر می‌گردند. افرادی که دارای این واحدهای سرمایهگذاری هستند در مجامعی که صندوق برگزار کند، دارای حق رأی نخواهند بود. اما واحدهای سرمایهگذاری ممتاز پس از شروع پذیره‌نویسی اولیه یک صندوق سرمایهگذاری توسط مؤسسان صندوق خریداری می‌گردد و سرمایه لازم برای شروع به کار صندوق را تأمین می‌نماید. این واحدهای سرمایهگذاری قابلیت ابطال نخواهند داشت؛ اما قابلیت نقل‌وانتقال را دارند و نکته متمایزکننده آنها این است که صاحبان این واحدها در مجامع صندوق از حق رأی برخوردار هستند.
واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری بسته به نوع صندوق سرمایهگذاری به روشهای مختلفی معامله می‌‌‌‌‌‌شوند در برخی از صندوقها سرمایهگذاری صرفاً از طریق دفاتر خود صندوق سرمایهگذاری یا سامانه‌‌‌‌‌‌ی معاملاتی مخصوص به آن امکان‌‌‌‌‌‌پذیر است؛ اما برخی از صندوقهای سرمایهگذاری قابل‌معامله در بورس هستند. جهت خرید واحدهای سرمایهگذاری صندوقها باید فرایند ثبت‌نام و احراز هویت افراد انجام شود. هنگامی که سرمایه‌گذار اقدام به خرید واحدهای صندوق می‌کند، صدور واحد انجام می‌گردد. برای فروش واحدها نیز فرد به صندوق مراجعه کرده و فرایند ابطال واحدها را انجام می‌دهد. چنانچه واحد صندوق خریداری شده قابل‌معامله در بورس باشد تنها کافی است که کد بورسی فعالی در اختیار داشته باشید و اقدام به معامله آن در بورس نمایید.
انواع صندوق سرمایهگذاری
صندوقهای سرمایهگذاری دارای انواع مختلفی هستند و بنابراین هر شخصی باتوجه‌به اهداف و دیدگاه سرمایهگذاری خود می‌تواند به سراغ صندوق موردنظر خود برود. از انواع این صندوقهای سرمایهگذاری می‌توان به صندوق سرمایهگذاری درآمدثابت، صندوقهای سهامی، صندوقهای مختلط و صندوق سرمایهگذاری املاک و مستغلات، صندوق زمین و ساختمان و … اشاره کرد.
شرکت سرمایهگذاری چیست؟
شرکتهای سرمایهگذاری نیز همچون صندوقهای سرمایهگذاری نهادهای مالی دارای مجوز از سمت سازمان بورس و اوراق بهادار هستند که فعالیت آنها شامل خریدوفروش سهام شرکتهای مختلف است. در شرکتهای سرمایهگذاری، افراد متخصص و مجرب در حوزه بازار سرمایه فعالیت می‌کنند و سهام شرکتهای ارزنده بورسی و غیر بورسی را مورد بررسی قرار میدهند و موقعیت‌های سرمایهگذاری مناسب را شناسایی می‌کنند. به‌طورکلی فعالیت شرکتهای سرمایهگذاری شامل تحلیل، شناسایی و تعیین موقعیت‌های دقیق خریدوفروش سهام شرکتهای مختلف است. طبیعتاً اولین هدف شرکتهای سرمایهگذاری تحقق سود ناشی از سرمایهگذاری است.
اما گاهی ممکن است یک شرکت سرمایهگذاری به‌منظور ایجاد توانایی مداخله در امور مدیریتی شرکتی، قصد سرمایهگذاری در آن را داشته باشد. در چنین شرایطی رفتار شرکت سرمایهگذاری به‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌ای خواهد بود که به‌اصطلاح سهام‌دار درصدی شرکت محسوب خواهد شد. به عبارت بهتر فعالیت اصلی شرکتهای سرمایهگذاری کسب سود ناشی از خریدوفروش است؛ اما نگهداری سهام به‌منظور مداخله در امور مدیریتی شرکت و داشتن عضو هیئت‌مدیره به‌عنوان فعالیت فرعی آنها تلقی میشود. شرکتهای سرمایهگذاری بسیار زیادی در بازار مشغول فعالیت هستند که برخی از آنها به‌صورت تخصصی روی خودرو، ساختمان، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری یا صنایع شیمیایی و … فعالیت می‌کنند.
انواع شرکت سرمایهگذاری
شرکتهای سرمایهگذاری را می‌توان با معیارهای مختلفی تقسیم‌‌‌‌‌‌بندی نمود. در جدول زیر دسته‌بندی انواع شرکتهای سرمایهگذاری را مشاهده می‌کنید.
سود شرکتهای سرمایهگذاری
سود شرکتهای سرمایهگذاری می‌تواند از طریق سود نقدی شرکتهایی که در آنها سرمایهگذاری کرده است، باشد. این سود به‌ازای هر سهم به شرکت سرمایهگذاری پرداخت میشود. همچنین ارزش اوراق بهادار و دارایی‌هایی که شرکت در آنها سرمایهگذاری کرده نیز در صورت افزایش و صعودی بودنشان رشد خواهد کرد و عواید سرمایه‌ای شرکت نیز بخشی از سود به‌دست‌آمده خواهد بود.
بازده کل سرمایهگذاری که از مجموع دو سود اشاره شده به دست می‌آید یکی از معیارهای مهم بررسی عملکرد شرکتهای سرمایهگذاری است؛ اما بسندگی تنها به این مورد منطقی نخواهد بود؛ زیرا که فاکتورها و عوامل مهم دیگری نیز در بررسی شرکتهای سرمایهگذاری دخیل هستند.
تفاوت شرکت سرمایهگذاری با صندوق سرمایهگذاری
همان‌طور که قبل‌تر اشاره شد، در صندوقهای سرمایهگذاری زمانی که سرمایه‌گذار می‌خواهد سرمایه‌اش را نقد کند، می‌تواند هرزمان که مایل باشد واحدهای سرمایهگذاری خود را ابطال کرده و پول خود را از صندوق دریافت نماید؛ اما در شرکتهای سرمایهگذاری امکان نقدکردن سرمایه به این صورت نیست. چنانچه شخصی در شرکت سرمایهگذاری کرده باشد برای خروج از بازار و نقدکردن سرمایه‌اش می‌بایست سهام خود را به شخص دیگری منتقل کرده و از این طریق سرمایه خود را دریافت نماید.
این مفهوم این‌گونه بیان میشود که سرمایه صندوقهای سرمایهگذاری باز است و افرادی که مایل به خرید واحدهای آن هستند می‌توانند به صندوق وارد شوند درحالی‌که ورود و خروج سرمایه از شرکتهای سرمایهگذاری از طریق تشریفات آورده شده در قانون تجارت، به‌عنوان‌مثال از طریق افزایش یا کاهش سرمایه صورت می‌پذیرد؛ بنابراین نقدشوندگی واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری بیشتر و ورود خروج از آنها راحت‌تر است درحالی‌که در شرکتهای سرمایهگذاری نیاز به تشریفات خاصی است.
در جدول زیر تفاوت‌های شرکتهای سرمایهگذاری و صندوقهای سرمایهگذاری را در یک نگاه مرور خواهیم کرد:
تفاوت شرکتهای سرمایهگذاری و هلدینگ
برای شرح تفاوت‌های شرکتهای سرمایهگذاری و هلدینگ‌ها ابتدا به این سؤال پاسخ می‌دهیم که هلدینگ چیست؟ شرکتهای هلدینگ یا مادر شرکتهایی هستند که سهام شرکتها را خریداری کرده و با سرمایهگذاری، شرکتها را مورد مدیریت و کنترل خود قرار میدهند. در معرفی شرکتهای سرمایهگذاری اشاره کردیم که هدف اصلی این شرکتها خریدوفروش سهام و سرمایهگذاری روی شرکتهای دیگر است. این در حالی است که هلدینگ‌ها اغلب اهداف مدیریتی نیز در سرمایهگذاری خود دارند. یک شرکت سرمایهگذاری و یک هلدینگ شباهت‌های زیادی دارند و تفاوت اصلی آنها در سرمایه اولیه لازم برای ثبت است که این مبلغ در شرکتهای سرمایهگذاری سهامی خاص یک میلیون ریال تعیین شده است. این در حالی است که حداقل سرمایه لازم جهت ثبت یک هلدینگ سهامی خاص ۵۰ میلیارد ریال و یک هلدینگ سهامی عام ۱۰۰ میلیارد ریال است.
جمع‌بندی تفاوت‌های صندوق با شرکتهای سرمایهگذاری
به‌طورکلی هر دوی صندوق و شرکتهای سرمایهگذاری نهادهایی دارای مجوز از سمت سازمان بورس جهت سرمایهگذاری هستند که افراد می‌توانند باتوجه‌به اهداف و سلایق خود به هرکدام از انواع این صندوقها و شرکتها مراجعه نمایند. اما این دو نهاد در عین شباهت تفاوت‌های جزئی و بعضاً بسیار مهمی دارند که در تصمیم‌گیری افراد تأثیرگذار خواهند بود. به‌عنوان‌مثال نقدشوندگی واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری وضعیت بهتری نسبت به یک شرکت سرمایهگذاری دارد. همچنین دوره فعالیت صندوقهای سرمایهگذاری عموماً بسیار محدودتر از شرکتهای سرمایهگذاری است.
