امیر شاملو
امیر شاملوبرای سن بازنشستگی در دنیا، چارچوب‌های متعددی وجود دارد. در برخی از کشورهای دنیا سن بازنشستگی اجباری وجود دارد، درحالی‌که در برخی دیگر کشورها چنین نیست. براساس داده‌های بانک جهانی، در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته چنین سنی مشاهده نمی‌شود. با این حال، در سال ۲۰۲۲ کشورهایی همچون فرانسه و کشورهای اسکاندیناوی یعنی نروژ، سوئد، فنلاند، هلند و لوگزامبورگ، سنی برای بازنشستگی اجباری داشته‌ه‌اند که بین ۶۵ تا ۷۲ سال است. کشورهای توسعه‌یافته دیگری مانند سنگاپور نیز سن بازنشستگی اجباری دارند. از جمله دیگر کشورهای توسعه‌یافته که سن بازنشستگی اجباری دارند، می‌توان به سرزمین‌هایی در اروپای شرقی مانند لهستان، اسلواکی، مالت و اسراییل اشاره کرد. نکته قابل توجه این است که سن بازنشستگی اجباری در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته برای مردان و زنان برابر است. این سن در اقتصادهای نوظهور تفاوت گسترده‌ای دارد. کشوری مانند برزیل سن بازنشستگی اجباری را برای زنان ۶۵ سال و برای مردان ۷۰ سال می‌داند، اما در چین این عدد برای زنان ۵۰ و برای مردان ۶۰ سال است. در سایر کشورهای نوظهور اطلاعاتی درخصوص بازنشستگی اجباری وجود ندارد و برخی اساسا چنین سنی را در نظر نگرفته‌اند. در سایر کشورهای درحال توسعه یا کمتر توسعه‌یافته، معمولا سن بازنشستگی اجباری برای مردان ۶۰ سال و برای زنان ۵۵ تا ۶۰ سال است.
یکی دیگر از چارچوب‌هایی که برای بازنشستگی در دنیا تعریف شده، سن لازم برای دریافت مزایای کامل است. در مورد زنان، در اروپای غربی، استرالیا و آمریکای شمالی این سن، ۶۵ سال به بالا است. این در حالی است که در اغلب کشورهای نوظهور، اروپای شرقی و آفریقایی، این سن معمولا بین ۶۰ تا ۶۵ سال است. این در حالی است که این سن برای زنان ایرانی ۵۵ سال ذکر شده است. همان طور که به نظر می‌رسد، در کشورهای مختلف اختلاف بین سن بازنشستگی و دریافت مزایای کامل در زنان زیاد است.
سن بازنشستگی به شرط دریافت مزایای کامل در مورد مردان کمتر متفاوت است. این سن برای مردان اروپای غربی، استرالیا و برخی اقتصادهای نوظهور مانند برزیل نزدیک به زنان است. به علاوه، سن بازنشستگی در این کشورها به‌طور کلی نزدیک به هم است. این در حالی است که این سن برای مردان ۶۰ سال در نظر گرفته شده است و بسیاری از کشورهای دیگر هم در همین حد و حدود هستند.
سن بازنشستگی با مزایای کامل در دنیا برای مردان
منبع: بانک جهانی
سن بازنشستگی با مزایای کامل در دنیا برای زنان
منبع: بانک جهانی
استراتژی‌ها و سازوکار صندوق‌های بازنشستگی
صندوق‌های بازنشستگی در دنیا به نحوی طراحی می‌شوند تا به افراد اطمینان دهند که مزایای وعده داده شده را دریافت خواهند کرد. تا همین اواخر، صندوق‌های بازنشستگی در وهله اول روی سهام و اوراق قرضه سرمایه‌گذاری می‌کردند. با‌این‌حال، امروزه آنها در دسته‌های متفاوتی از کلاس‌های دارایی مانند صندوق‌های خصوصی، املاک، زیرساخت‌ها و اوراقی مانند گواهی سپرده طلا سرمایه‌گذاری می‌کنند که می‌تواند در مقابل تورم، دارایی افراد را حفظ کنند.
یکی از مهم‌ترین استراتژی‌هایی که صندوق‌های بازنشستگی به‌منظور دستیابی به بازدهی و جلوگیری از زیان در پیش می‌گیرند، سرمایه‌گذاری مبتنی بر بدهی یا LDI است. این نوع سرمایه‌گذاری روی اوراق بهادار درآمد ثابت بلندمدت متمرکز است. در کشورهای توسعه‌یافته به دلیل نزدیک بودن نرخ اوراق درآمد ثابت و تورم، این نوع صندوق‌ها به نحوی می‌توانند تورم را پوشش دهند، اما در ایران به‌خصوص در دوره‌هایی که تورم رشد چشمگیری پیدا کرده و از میانگین بلندمدت خود فاصله گرفته است، بازدهی درآمد ثابت عملا کمتر از تورم می‌شود. در این شرایط، اگر صندوق‌ها به سمت گزینه‌هایی با بازدهی بیشتر بروند تا تورم را پوشش دهند، عملا ریسک بیشتری را می‌پذیرند که ممکن است با ماهیت آنها در تناقض باشد. در کشورهای توسعه‌یافته معمولا این صندوق‌ها نگاهی هم به ریسک نرخ بهره دارند. این صندوق‌ها از ابزارهای پوشش ریسک نیز برای این منظور بهره می‌برند. استراتژی LDI یا liability driven investment روی حداکثر کردن بازدهی تمرکز نمی‌کند، بلکه اولویت آن اطمینان یافتن از این است که وجوه کافی برای برآورده کردن تعهدات آتی صندوق وجود دارد. همین مساله احتمال شکست آنها را کاهش می‌دهد.
