روش‌های متفاوت و گوناگونی برای فعالیت و کسب درآمد از طریق بازارهای مالی و بازار بورس وجود دارد که علاقه‌مندان و سرمایهگذاران می‌توانند بر حسب موارد متفاوتی نظیر میزان ریسک‌پذیری، میزان سرمایه و وقت و دانش سرمایه‌گذاری‌شان هرکدام از آنها را انتخاب و در آن فعالیت نمایند. یکی از این روش‌ها استفاده و کمک‌گیری از صندوقهای سرمایهگذاری است. افرادی که به دلیل عدم داشتن دانش سرمایهگذاری کافی، عدم وجود تجربه لازم و یا نداشتن وقت و زمان مناسب می‌خواهند سرمایه‌شان را در بورس سرمایهگذاری کنند می‌توانند با مراجعه به صندوقهای سرمایهگذاری این امر را تسهیل نمایند.
صندوقهای سرمایهگذاری
صندوقهای سرمایهگذاری نهادهای مالی دارای مجوز و تحت نظارت سازمان بورس کشور هستند که با داشتن افراد متخصص اقدام به مدیریت و سرمایهگذاری پول مشتریانی که به آنها مراجعه میکنند نموده و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی آنها را در بازارهای مختلفی که بر اساس نوع صندوق تعیین میشود، سرمایهگذاری میکنند. با کسب سود و افزایش سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مشتریان، صندوق سرمایهگذاری طبق قرارداد بسته شده با مشتری میزانی از سود کسب شده را به‌عنوان کارمزد از فرد سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذار دریافت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند.
کارمزد صندوقهای سرمایهگذاری
همان‌طور که اشاره کردیم، به مبلغی که صندوقهای سرمایهگذاری از مشتری بابت سرمایهگذاری وجوه وی دریافت میکنند کارمزد صندوق سرمایهگذاری گفته میشود. این کارمزدها اقلام متنوعی دارند که برخی از آنها متعلق به سازمان بورس و اوراق بهادار و برخی دیگر نیز مختص ارکان صندوق سرمایهگذاری هستند.
در واقع صندوقهای سرمایهگذاری در ازای مدیریت سرمایه مشتریان و ارائه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی خدمات گوناگون کارمزدی از آنها دریافت میکنند که در برابر هزینه‌هایی که متحمل شده‌اند نیز ایمن باشند. جزئیات هزینه‌های گوناگون صندوقها در اساسنامه و امید نامه صندوق ذکر شده و معمولاً در وب‌سایت آنها منتشر میشود. هزینه‌های صندوقهای سرمایهگذاری را می‌توان به سه گروه کلی تقسیم نمود:
- هزینه‌های قابل پرداخت به ارکان صندوق سرمایهگذاری
- هزینه‌های پرداختی به سازمان بورس کشور
- هزینه‌های خود صندوق سرمایهگذاری که عموماً از محل داراییهای صندوقها تأمین می‌گردد.
هزینه‌های پرداختی به ارکان صندوقها نیز باید از محل داراییهای صندوق پرداخت گردد که بین سرمایه‌گذارانی که در صندوق ثبت‌نام کرده‌اند تقسیم و سرشکن میشود. همان‌طور که اشاره شد مبالغ دقیق این هزینهها را در امید نامه صندوقها می‌توان پیدا کرد؛ در واقع برخی از این پرداختی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها از محل عواید سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها که در داراییهای یک صندوق انباشت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شوند پرداخت میشود. اما در ادامه مطلب به اصلی‌ترین هزینه‌های پرداختی به ارکان صندوق خواهیم پرداخت:
هزینه‌های تأسیس صندوق سرمایهگذاری
صندوقهای سرمایهگذاری در ابتدای تأسیس باتوجه‌به ماهیت صندوق ملزم به پرداخت مبالغی هستند. این مبالغ جدا از میزان سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ثبتی صندوقها است.
هزینه‌های برگزاری مجمع‌های صندوق
صندوقها به‌صورت منظم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بایست مجامعی را به جهت تصویب صورت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی و همین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور ارائه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی سار گزارش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها برگزار کنند که طبیعتاً این امر دارای برخی از هزینهها است.
کارمزد مدیریت صندوق
مدیریت صندوق سرمایهگذاری عموماً به‌صورت سالانه مبلغی را دریافت کرده که از موارد زیر تشکیل میشود:
بخشی از ارزش روزانه سهام و حق‌تقدم‌های سهام
درصدی از اوراق با درآمد ثابت
درصدی از سود حاصل از گواهی سپرده بانکی که در مالکیت صندوق است.
میزان نرخ هر یک از این موارد مطابق اطلاعیه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی شماره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی ۱۲۰۲۰۱۹۴ تعیین شده است. بر اساس این ابلاغیه، کارمزد ثابت حداقل ۱.۵ درصد از متوسط ارزش سهام و حق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تقدم سهام بعلاوه ۰.۳ درصد از ارزش روزانه اوراق بهادار با درآمد ثابت به انضمام سالانه ۲ درصد از سود حاصل از سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی بانکی و گواهی سپرده بانکی است.
البته درصورتی‌که بازده و عملکرد صندوق مطلوب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر از شاخص کل و به‌صورت مثبت باشد، ۱۰ درصد از مابه‌التفاوت عملکرد صندوق و شاخص کل به مدیریت صندوق اختصاص خواهد یافت. در صورت زیان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ده بودن، حتی اگر بازدهی از شاخص کل مطلوب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر بوده باشد، این کارمزد ۱۰ درصدی به مدیران صندوق اختصاص نخواهد گرفت.
کارمزد متولیان
هزینه متولی/متولیان به‌صورت ۰.۰۰۵ از متوسط ارزش خالص داراییهای صندوق سرمایهگذاری تعیین و پرداخت می‌گردد.
حق‌الزحمه حسابرسی صندوق
صندوقهای سرمایهگذاری همگی ملزم به داشتن یک حسابرس قانونی در ارکان خود هستند که این حسابرس باید از میان حسابرس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مورد تأیید سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شود و مطابق با دستورالعمل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های موجود در ارتباط با آن، حق‌الزحمه‌ی آن پرداخت شود.
حق‌الزحمه و کارمزدهای تصفیه صندوق
در آغاز هر دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی تصفیه، هزینه کارمزد تصفیه صندوق به‌صورت درصدی از ارزش خالص داراییهای صندوق سرمایهگذاری پرداخت می‌گردد.
کارمزد ضامن نقدشوندگی
چنانچه صندوق سرمایهگذاری مد نظرمان ضامن نقدشوندگی داشته باشد، حدود ۲.۵ درصد ارزش روزانه سهام و حق‌تقدم‌های تحت مالکیت صندوق سرمایهگذاری، به‌صورت سالانه پرداخت می‌گردد.
حق‌پذیرش و عضویت در کانون‌ها
عضویت در کانون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف مشروط بر این است مطابق مقررات عضویت در آن الزامی باشد و یا اینکه عضویت در آن به تصویب مجمع رسیده باشد.
هزینه‌های تهیه، دسترسی و خرید نرم‌افزارها، وب‌سایت و سایر پشتیبانی‌های مربوطه
در دنیای دیجیتال و عصر تکنولوژی نیاز روزافزون به پشتیبانی‌های آنلاین، اپلیکیشن‌ها و سایت‌ها احساس میشود. در صندوقها نیز مبالغی جهت هزینه‌های دسترسی به نرم‌افزار صندوق و سایر خدمات دیجیتالی آنها تصویب شده و پرداخت می‌گردد.
کارمزدهای پرداختی صندوقها توسط سرمایهگذاران
بخشی از هزینهها هم مستقیماً توسط خود سرمایهگذاران صندوقهای سرمایهگذاری پرداخت می‌گردد. این هزینه‌های پرداختی عموماً هزینه‌های پرداختی به سازمان بورس و یا کارگزاران ناظر است و می‌توان آنها را به دو گروه زیر تقسیم نمود:
- هزینه‌های کارمزد صدور
- هزینه‌های کارمزد ابطال
این کارمزدها وابسته به نوع صندوق می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تواند تفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی با یکدیگر داشته باشد. در ادامه کارمزدهای خریدوفروش یا همان صدور و ابطال برخی از صندوقها را ارائه خواهیم داد.
مقدار کارمزد معاملات واحدهای سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری سهام
کارمزد معاملات واحدهای سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری مختلط
کارمزد معاملات واحدهای سرمایهگذاری صندوقهای سرمایهگذاری در اوراق بهادار با درآمد ثابت
جمع‌بندی پیرامون کارمزد صندوقهای سرمایهگذاری
امروزه صندوقهای سرمایهگذاری محل مناسبی برای سرمایه‌گذارانی که دانش کافی برای سرمایهگذاری ندارند و یا از زمان کافی برای این کار برخوردار نیستند فراهم آورده است تا با ریسک حداقلی اقدام به مدیریت و افزایش سرمایه‌شان کنند. این صندوقهای سرمایهگذاری خود هزینه‌هایی را در محل‌های مختلف و به اهداف گوناگونی پرداخت میکنند که شامل هزینه‌های تأسیس و فرایندهای سالیانه صندوق می‌گردد که این مبالغ از محل‌های متفاوتی نظیر داراییهای خود صندوق و نیز از سرمایهگذاران تحت عنوان کارمزد صندوقهای سرمایهگذاری دریافت میشود. همچنین مشتریان کارمزدهایی را نیز به صندوق پرداخت میکنند که مستقیماً به سازمان بورس پرداخت می‌گردد.
