سرمایهگذاری بدون توجه به دانش سرمایهگذاری یا صرف وقت کافی، همیشه ریسک ازدست‌دادن سرمایه و ضرر را در پی داشته است و اغلب افرادی که می‌خواهند سرمایهگذاری مناسبی داشته باشند؛ اما زمان یا دانش کافی را در اختیار ندارند، به سراغ صندوقهای سرمایهگذاری می‌روند. استفاده از صندوقهای سرمایهگذاری یکی از سهل‌‌‌ترین روش‌های سرمایهگذاری در بازار سرمایه محسوب میشود. در صندوقهای سرمایهگذاری افراد مجرب و متخصصان حرفه‌ای در زمینه بازار سرمایه، مدیریت منابع مالی سرمایه‌گذاران را در اختیار گرفته از این طریق ریسک‌‌‌های حذف‌شدنی را کاهش خواهند داد. صندوقها انواع مختلفی دارند که افراد مختلف باتوجه‌به اهداف و سطح ریسک‌‌‌پذیری خود می‌توانند به سراغ صندوق مناسب خود بروند.
دوراهی اصلی میان انتخاب صندوقهای صدور و ابطالی و صندوقهای قابل‌معامله در بورس است. هرکدام از این صندوقها انتخابی بهینه برای سرمایهگذاری تلقی میشوند. اما تفاوت‌های اساسی و مهمی نیز دارند که ندانستن آنها موجب سرمایهگذاری در محلی نامناسب خواهد شد. صندوقهای ETF یا قابل‌معامله در بورس مانند سهام معامله می‌گردند. این در حالی است که شخصی که در صندوق غیرقابل‌معامله یا صندوق صدور ابطالی سرمایهگذاری کرده است، برای نقل‌وانتقال واحدهای صندوق، همانطور که از نام آن پیداست، باید درخواست صدور و ابطال واحدهای صندوق را در سامانه‌‌‌های معاملاتی مخصوص به صندوق یا دفاتر صندوق سرمایهگذاری ثبت نمایند. در ادامه به معرفی انواع صندوقهای سرمایهگذاری و بررسی شباهت و تفاوت‌های این صندوقها خواهیم پرداخت.
صندوق سرمایهگذاری صدور و ابطال
صندوقهای سرمایهگذاری مبتنی بر ساختار صدور و ابطال، صندوقهای سرمایهگذاری هستند که دارایی‌های آنها به سرمایه‌گذاری‌های مختلف روی موارد متعدد اختصاص می‌یابد. این صندوقها اهداف خاصی را دنبال می‌کنند که بر اساس این اهداف تعیین شده در اساسنامه آنها، ترکیب دارایی و سهام صندوق میتواند متغیر باشد.
چند اصطلاح بسیار مهم دررابطه‌با صندوقهای صدور و ابطال وجود دارد که آشنایی با آنها جزو الزامات اصلی سرمایهگذاری در این صندوقها است. در واقع هنگامی که فردی برای سرمایهگذاری به این صندوقها مراجعه می‌کند ابتدا باید واحدهای سرمایهگذاری صندوق را خریداری نماید. در صندوقهای غیرقابل‌معامله به فرایند خرید واحدهای سرمایهگذاری صدور و به فروش این واحدها ابطال گفته میشود. همان گونه که در بورس شما به خریدوفروش سهام مشغول هستید در صندوقهای غیرقابل‌معامله نیز صدور و ابطال واحدها همان نقش را ایفا خواهند کرد.
محاسبه قیمت صدور و ابطال و مفهوم NAV
دومین فاکتور و اصطلاح مهم در صندوقهای صدور و ابطالی شیوه‌‌‌ی قیمت‌گذاری در فرایند صدور یا ابطال واحدهای آنها است که با مفهومی تحت عنوان Net Asset Value یا به‌اختصار NAV به معنای خالص ارزش دارایی‌ها عنوان میشود. با تقسیم‌کردن ارزش خالص دارایی‌های یک صندوق بر تعداد کل واحدهای سرمایهگذاری که متعلق به سرمایه‌گذاران است ارزش هر واحد از صندوق سرمایهگذاری به دست می‌آید. مفهوم مشابه دیگری به نام NAV صدور و ابطال نیز در صندوقهای سرمایهگذاری رایج است.
NAV صدور مقداری بیشتر از ارزش خالص دارایی‌های هر واحد صندوق است و افرادی که قصد سرمایهگذاری در صندوق و خرید واحدهای صندوق را دارند می‌بایست این قیمت این واحدها را معادل NAV صدور پرداخت نمایند. مبلغ مازاد صرف هزینه‌‌‌ی کارمزد و برخی از هزینههای صندوق میشود. NAV ابطال نیز ارزش خالص دارایی هر واحد از صندوق سرمایهگذاری صدور و ابطال است که برخی هزینههای صندوق نظیر هزینههای معاملات از آن کاسته شده است.
صندوق سرمایهگذاری قابل‌معامله در بورس یا ETF
صندوقهای سرمایهگذاری قابل‌معامله در بورس یا ETF، صندوقهای سرمایهگذاری هستند که بر روی سبد دارایی متنوعی از اوراق بهادار، سهام و … سرمایهگذاری می‌کنند. اما همانند سهام سایر شرکت‌های حاضر در بورس، قابل‌معامله در این بازار هستند و افراد جهت سرمایهگذاری در آنها، نیاز به گرفتن کد معاملاتی بورس خواهند داشت.
ETF مخفف Exchange Traded Fund یا صندوق قابل‌معامله در بورس است. بر خلاف صندوقهای سرمایهگذاری صدور و ابطالی که برای خریدوفروش واحدهای آنها باید به دفاتر خود صندوق یا سامانه‌‌‌ی معاملاتی مخصوص آن مراجعه کنید، واحدهای این صندوقها همانند سهام عادی سایر شرکت‌های حاضر در بورس قابل‌معامله از طریق کد بورسی است و با خرید واحدهای آن می‌‌‌توانید در صندوق سرمایهگذاری کنید.
مزایای صندوقهای قابل‌معامله در بورس ETF
همانطور که از نام این صندوقها مشخص است واحدهای این صندوقها به‌راحتی در بورس خریدوفروش شده و سرمایه‌گذارانی که دسترسی آنلاین کارگزاری خود را دریافت کرده باشند می‌توانند به‌صورت آنلاین در سامانه مربوط به کارگزاری خود این صندوقها را معامله کنند. همچنین به دلیل معاملات این صندوقها در بورس، NAV آنها هر دو دقیقه یکبار بهروزرسانی شده و این در حالی است که در صندوقهای غیرقابل‌معامله (صدور و ابطالی) می‌بایست تا پایان روز جهت کشف NAV واحدها منتظر بمانید.
این صندوقها از جریان معاملاتی مطلوبی برخوردار بوده و معاملات آنها به وسیله‌‌‌ی بازارگردان‌‌‌ها، از رونق مطلوبی برخوردار است. برخی از کارگزاری‌‌‌ها، صندوقهای مربوط به خود را معاف از کارمزد نیز اعلام کرده‌‌‌اند.
معایب صندوقهای قابل‌معامله در بورس
درصورتی‌که درگیر هیجانات شوید، مهم‌ترین مزیت صندوقهای قابل‌معامله میتواند به مهم‌ترین ایراد آن تبدیل شود. خریدوفروش لحظه‌ای و آنلاین در بورس همانطور که جذاب و راحت است، میتواند زیان قابل‌توجهی به شما وارد آورد. در صندوقهای قابل‌معامله به واسطه‌‌‌ی جریان معاملاتی سهل‌‌‌تر، افراد بیشتری دست به ماشه برای خرید یا فروش هستند. این امر سبب میشود تا با کوچک‌‌‌ترین اخبار یا تحولات، افراد زیادی اقدام به خریدوفروش واحدهای صندوق سرمایهگذاری کنند. چنین اتفاقی سبب خواهد شد تا بازدهی‌‌‌های غیرواقعی یا زیان‌‌‌های تحت‌تأثیر هیجانات بیشتر باشد.
تفاوت‌های صندوقهای صدور و ابطال با صندوقهای قابل‌معامله ETF
مهم‌ترین شباهت صندوقهای صدور و ابطال با صندوقهای قابل‌معامله در بورس را می‌توان به تنوع سرمایهگذاری آنها در مواردی مانند ترکیب دارایی صندوقهای درآمد ثابت، مختلط یا سهامی اشاره کرد. اما تفاوت‌های اصلی آنها را در ادامه شرح خواهیم داد.
- قابل‌معامله یا غیرقابل‌معامله
تفاوت آشکار و بدیهی میان صندوقهای صدور و ابطال با صندوقهای ETF موضوع معامله آنها در بازار بورس است. چنانچه شما بخواهید در یک صندوق غیرقابل‌معامله سرمایهگذاری نمایید می‌بایست به صندوق مراجعه نمایید تا واحدهای مدنظر برای شما صادر گردند و هنگام دریافت وجه از صندوق نیز واحدهای شما ابطال میشوند درحالی‌که واحدهای صندوقهای قابل‌معامله ETF در بورس همانند سهام عادی سایر شرکت‌های حاضر در بورس خریدوفروش میشوند. - بهروزرسانی NAV
صندوقهای سرمایهگذاری غیرقابل‌معامله در بازاری همچون سهام معامله نمی‌شوند و تسویه‌حساب معاملات این صندوقها در انتهای هر روز پس از محاسبه ارزش خالص دارایی‌های صندوق صورت می‌پذیرد. اما در صندوقهای قابل‌معامله ازآنجایی‌که معاملات آنها همچون سهام عادی در بورس است، خالص ارزش دارایی آنها در طول روز، مرتباً بهروزرسانی میشود. - تفاوت هزینه
صندوقهای سرمایهگذاری به دلیل سازوکاری که دارند هزینه‌هایی را برای کارهای عملیاتی و … از سرمایه‌گذاران دریافت می‌کنند که این هزینه در صندوقهای قابل‌معامله به دلیل تقسیم بخشی از هزینه میان صندوق و کارگزاری کاهش می‌باید.
جمع‌بندی مقایسه صندوقهای صدور و ابطال با صندوقهای قابل‌معامله در بورس (ETF)
به‌طورکلی صندوقهای سرمایهگذاری موقعیت بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذارانی هستند که مایل‌اند دارایی خود را با ریسک مدیریت شده سرمایهگذاری نمایند. صندوقهای سرمایهگذاری را می‌توان به دو نوع غیرقابل‌معامله (صندوقهای صدور و ابطال) و قابل‌معامله در بورس (صندوقهای ETF) تقسیم‌بندی نمود. اصلی‌ترین تفاوت میان صندوقهای صدور و ابطال با صندوقهای قابل‌معامله در نحوه‌‌‌ی سرمایهگذاری روی واحدهای آنها است. برای سرمایهگذاری در صندوقهای صدور و ابطال، پس از مراجعه شخص به صندوق، واحدهای آن برای وی صادر می‌گردد و در هنگام دریافت وجه از صندوق، واحدهای صندوق وی ابطال میشوند درحالی‌که خریدوفروش و سرمایهگذاری روی صندوقهای قابل‌معامله در بورس همانند خریدوفروش سهام شرکت‌های حاضر در بورس است. بنابراین برای سرمایهگذاری روی این صندوقها، شخص می‌بایست دارای کد معاملاتی فعال بوده که قابل دریافت از کارگزاری‌های بورس است.
2 دیدگاه
سپاس
بسیار جامع و گویا