ریشه‌ی کلمهی پورتفولیو (portfolio) چیست؟
ریشه کلمهی پورتفولیو در کلمهی لاتین portafoglio نهفته و معنی آن “پوشه‌ای برای حمل کاغذهای جدا از هم” یا همان پرونده است. این کلمه مرکب از دو کلمهی دیگر است: porta به معنای “حمل کردن” و foglio به معنای “ورق، برگه”. معادل این کلمه در انگلیسی (portable folio)، به معنی برگه‌ها و مدارک قابل‌حمل در یک پرونده است.
معنای کلمهی پورتفو یا پورتفولیو (portfolio)
تشکیل سبد سهامی یا پورتفولیو مجموعه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های مالی مانند سهام، اوراق قرضه، کالاها، وجه نقد و معادل‌های نقدی از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرمایه ثابت و صندوق‌های قابل معامله در بورس (ETF)ها است. عموم مردم بر این باورند که سهام، اوراق قرضه و پول نقد هسته‌ی مرکزی یک سبد سرمایه را تشکیل می‌دهند. فلسفه‌ی تشکیل پورتفولیو همان ایده‌ی قدیمی “نچیدن همه‌ی تخم‌مرغ‌ها در یک سبد” بوده است، بدین معنا که برای پوشش ریسک یک سرمایه‌گذاری توسط سرمایه‌گذاری‌های دیگر باید سرمایه را در موضوعات و مکان‌های گوناگون توزیع نمود پس تنوع دارایی در پورتفو مفهوم پایه‌ای است.
از مهم‌ترین مباحث مرتبط با موضوع پورتفو، اقلام تشکیل‌دهنده و انواع آن، نحوه‌ی چیدمان پورتفو و عوامل تأثیرگذار بر تخصیص سرمایه به هر یک از اقلام آن، بحث ریسک و تحمل ریسک مشتری و مدیریت پورتفو است. در این مقاله قصد داریم به انواع رویکردهای موجود در چیدمان پورتفو و ریسک موجود در هر نوع بپردازیم. برای مطالعه‌ی بیشتر در موضوعات دیگر نیز می‌توانید به مقاله‌ی “مدیریت پورتفو” و “انواع ریسک سرمایه‌گذاری” در سایت آکادمی دانایان مراجعه نمایید.
لزوم تشکیل پورتفو و بهتری روش تشکیل سبد سهامی
وقتی از پورتفولیو برای مقاصد سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنید، انتظار دارید که سهام، اوراق قرضه یا هر دارایی مالی دیگر بازدهی داشته باشد و برای شما کسب سود کند یا ارزش آن در طول زمان افزایش یابد. سرمایه‌گذاری در قالب پرتفوی ممکن است استراتژیک باشد یعنی دارایی‌های مالی را به‌قصد نگهداری آن دارایی‌ها برای مدت طولانی خریداری می‌کنید. یا تاکتیکی باشد یعنی سرمایه‌گذاری فعالانه در جایی که دارایی را به امید دستیابی به سود کوتاه‌مدت خریدوفروش می‌نمایید. اکثر متخصصان موافق‌اند که اگرچه در برابر ضرر تضمینی وجود ندارد، اما تنوع‌بخشی جزء کلیدی برای دستیابی به اهداف بلندمدت مالی و درعین‌حال به‌حداقل‌رساندن ریسک است. حال بسته به اینکه به هر یک از اقلام موجود در پورتفو چه وزنی (درصدی) تخصیص دهیم، انواع مختلفی از پورتفو را خواهیم ساخت.
انواع پورتفولیو در تشکیل بهترین سبد سهامی
به تعداد سرمایه‌گذاران و مدیران پول می‌تواند انواع مختلف سبد و استراتژی پرتفوی یا تشکیل سبد سهامی وجود داشته باشد. همچنین هر شخص ممکن است چندین پورتفولیو داشته باشد که محتوای هر یک از آنها استراتژی یا سناریوی سرمایه‌گذاری متفاوتی را منعکس کند، استراتژی‌هایی که برای نیازهای متفاوتی است.
تخصیص پرتفوی در تصویر نمونه‌ای از سرمایه‌گذاری محتاطانه (با تحمل ریسک پایین) است. به‌طورکلی، یک استراتژی محافظه‌کارانه (conservative strategy) سعی می‌کند با سرمایه‌گذاری عمده در اوراق بهادار با درآمد ثابت که ریسک پایینی دارد، از ارزش پرتفوی محافظت کند. در این مثال، می‌بینید که ۵۰٪ سرمایه در این پورتفو به اوراق قرضه اختصاص داده شده است که ممکن است شامل سرمایه‌گذاری در شرکت‌های درجه یک و اوراق قرضه دولتی مثلاً اوراق قرضه‌ی شهرداری‌ها باشد. ۲۰ درصد سهام می‌تواند شامل سهام شرکت‌های بسیار بزرگ، خوشنام و باسابقه‌ی طولانی در عملکرد مالی خوب باشد و ۳۰ درصد باقیمانده، سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت مثل وجه نقد، گواهی سپرده و حساب‌های پس‌انداز با بازده بالا باشد.
نمونه ای از یک سبد محافظه‌کارانه
چند نکته در مورد تشکیل سبد سهامی
در تشکیل سبد سهامی حتما برخی از مفاهیم مانند مدیریت ریسک، بازه‌ی زمانی مورد نظر برای سرمایه‌گذاری، توجه به وضعیت بنیادی و صورت‌های مالی شرکت باید در نظر گرفته شود و با توجه به همه‌ی موارد مطرح شده، اقدام به تشکیل سبد سرمایه‌گذاری شود.
تشکیل سبد سهام ترکیبی (Hybrid Portfolio)
رویکرد پورتفولیوی ترکیبی، تنوع سبد را در بین طبقات مختلف دارایی ایجاد می‌کند. به‌طورکلی، یک سبد ترکیبی مستلزم داشتن نسبت‌های نسبتاً ثابتی از سهام، اوراق قرضه و سرمایه‌گذاری‌های جایگزین (کالاها، املاک و مستغلات، حتی آثار هنری، فرهنگی و تاریخی) است. این مفید‌ترین حالت است، زیرا از نظر تاریخی، سهام، اوراق قرضه و جایگزین‌ها همبستگی کمتری با یکدیگر داشته‌اند، بدین ترتیب اصل تنوع‌بخشی (diversification) و پوشش ریسک صورت می‌گیرد.
تشکیل سبد سهام تهاجمی متمرکز بر سهام (Aggressive, Equities-Focused Portfolio)
دارایی‌های زیربنایی در یک پرتفوی تهاجمی عموماً ریسک‌های بزرگی را در جستجوی کسب سودهای عالی متحمل می‌شوند. طرفداران سرمایه گذاری تهاجمی به دنبال شرکت‌هایی هستند که در مراحل اولیه رشد خود هستند و ارزش پیشنهادی منحصربه‌فردی دارند. بسیاری از آنها هنوز برند معروفی نیستند، اما پتانسیل رشد چشمگیری در آینده دارند همچون استارتاپ‌ها و پروژه‌های جسورانه.
تشکیل سبد سرمایه‌گذاری دفاعی متمرکز بر سهام (Defensive, Equities-Focused Portfolio)
پورتفولیویی که تدافعی است، تمایل دارد روی سهام شرکت‌هایی تمرکز کند که تولیدکننده‌ی کالاهای مصرفی‌اند، کالاهایی که در برابر رکود نفوذناپذیر هستند و همیشه مورد درخواست جوامع خواهند بود. سهام تدافعی هم در زمان‌های رکود و هم در زمان‌های رونق بازار، خوب عمل می‌کند. مهم نیست که شرایط اقتصادی در یک دوره‌ی معین چقدر بد باشد، شرکت‌هایی که محصولاتی را تولید می‌کنند که برای زندگی روزمره ضروری هستند، همیشه زنده خواهند ماند.
تشکیل سبد سهام متمرکز بر درآمد (Income-Focused, Equities Portfolio)
این نوع پورتفولیو متشکل از انواع سهامی است که از طریق پرداخت سود سهام (سود تقسیمی) یا انواع دیگر توزیع عواید بین سهام‌داران، موجب کسب درآمد برای سهام‌داران می‌شود. برخی از سهام موجود در سبد درآمدی ممکن است از همان نوع سهام موجود در سبد دفاعی باشند، اما تفاوت در رویکرد مدیر پورتفو است که در اینجا آنها را عمدتاً به دلیل بازدهی بالا و درآمدزایی‌شان انتخاب می‌نماید. تشکیل یک سبد سهامی متمرکز بر درآمد باید جریان نقدی مثبت (positive cash flow) ایجاد کند. خرید سهام تراست‌های سرمایه‌گذار در املاک و مستغلات (REIT) نمونه‌هایی از این نوع سرمایه‌گذاری‌های درآمدزا هستند زیرا این تراست‌ها مالک املاک و مستغلات درآمدزا در طیف وسیعی از بخش‌های دارایی هستند.
تشکیل سبد سرمایه‌گذاری جسورانه و متمرکز بر سهام (Speculative, Equities-Focused Portfolio)
این نوع پورتفو مناسب سرمایه‌گذارانی است که سطح بالایی از تحمل ریسک را دارند. سهم‌های جسورانه می‌تواند شامل عرضه‌های عمومی اولیه (IPO) یا سهامی شرکت‌هایی است که شایع شده پتانسیل رشد بالایی خواهند داشت. سهام شرکت‌های فناوری اطلاعات یا مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی که در فرایند توسعه‌ی یک محصول جدید قرار دارند نیز در این دسته قرار می‌گیرند.
بهترین روش تشکیل سبد سهام در بورس ایران
تشکیل سبد سهام ریزه کاری‌های بسیاری دارد و بسیار وابسته به مشخصات فردی و شرایط شما دارد. برای مثال تشکیل سبد سهام برای یک فعال حرفه‌ای بازار بسیار متفاوت از تشکیل سبد سهام یک سرمایه‌گذار تازه کار است. مخاطب این مقاله افرادی هستند که اطلاعات عمیقی پیرامون سرمایه‌گذاری ندارند، بنابراین یک توصیه‌ی فراگیر برای آنها دارید و آن هم تشکیل سبد متنوعی از سهام است.
برای مثال اگر قصد تشکیل سبد سرمایه‌گذاری را دارید تمام دارایی خود را به یک یا چند سهم محدود اختصاص ندهید. سعی کنید از صنایع پیش‌رو و اثرگذار بر بازار سرمایه مانند صنعت فولاد، پتروشیمی، بانکی و پالایشی سهامی را که نسبت قیمت به سود خالص کمتری دارند برای سبد سرمایه‌گذاری خود انتخاب کنید. هرچند که این پیشنهادها هم صرفاً چارچوب کلی را به شما ارائه می‌دهد و تشکیل سبد سهام امری تخصصی است و باید به متخصصان این امر سپرده شود. از این رو برای افرادی که کار اصلی آنها سرمایه‌گذاری در بورس نیست پیشنهاد می‌شود صندوق‌های سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند.
سخن پایانی آکادمی دانایان در رابطه با تشکیل سبد سهامی
در چینش سبد سرمایه چه در جایگاه یک فرد، چه در جایگاه مدیریت پورتفو لازم است دو نکته‌ی اساسی را مد نظر داشته باشید: ۱) میزان تحمل ریسک و ۲) مدت‌زمان موردنظر برای هر سرمایه‌گذاری
همان‌طور که گفتیم در چینش و توزیع سهام در یک پورتفو عامل تعیین‌کننده میزان تحمل ریسک (Risk Tolerance) صاحبان سرمایه است، پس تشخیص میزان ریسک سرمایه‌گذاری به طور قابل‌توجهی بر محتوای پرتفوی تأثیرگذار است. بر همین اساس سرمایه‌گذاران با میزان تحمل ریسک بالا لازم است به‌جای سهم‌هایی که در طولانی‌مدت رشد می‌کنند، در پورتفوی خود از موقعیت سهم‌هایی استفاده کنند که رشد سریع و تهاجمی دارند، مثلاً اوراق قرضه با بازده بالا یا فرصت‌های سرمایه‌گذاری در املاک، سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی و … . در رویکردی کلی، یک سرمایه‌گذار باید قرارگرفتن در معرض سهام یا طبقاتی از دارایی را که تحمل نوسانات آنها را ندارد، به حداقل برساند.
نکته‌ی دوم تأثیر افق زمانی (Time Horizon) بر چینش پورتفولیو و تخصیص سرمایه است. مشابه موضوع تحمل ریسک، سرمایه‌گذاران باید در هنگام چینش یک سبد سرمایه‌گذاری، مدت‌زمان سرمایه‌گذاری را نیز در نظر داشته باشند و با نزدیک شدن به تاریخ هدف، به سمت تخصیص دارایی به موارد محافظه‌کارانه و دارایی‌ها یا سهم‌های سریع نقدشونده حرکت کنند تا از سود پرتفوی تا آن نقطه، محافظت کنند.
برای مثال، سرمایه‌گذاری را در نظر بگیرید که در حال پس‌انداز برای دوران بازنشستگی است و قصد دارد تا پنج سال دیگر بازار کار را ترک کند. حتی اگر این سرمایه‌گذار از تحمل ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاری در سهام و اوراق بهادار پرریسک‌تر برخوردار باشد، لازم است بخش بزرگ‌تر پرتفوی خود را در دارایی‌های محافظه‌کارانه‌تر مانند اوراق قرضه و گواهی‌های سپرده نقدی (مشابه پول نقد) سرمایه‌گذاری کند تا به محافظت از آنچه در طول عمر کاری خود پس‌انداز نموده کمک کند. برعکس، فردی که تازه‌وارد بازار کار شده ممکن است بخواهد کل سبد سرمایه‌ی خود را در سهام سرمایه‌گذاری کند، زیرا چندین دهه برای سرمایه‌گذاری فرصت دارد و می‌تواند نوسانات کوتاه‌مدت بازار را برای کسب سود در بلندمدت تحمل نماید.
برای دسترسی به سایر محتواهای آموزشی وارد شوید.
