سهم یا سهام یکی از رایج‌ترین اصطلاحات بازار سرمایه است. در حقیقت در بازارهایی نظیر بورس، با مفهوم سهم یا سهام سروکار داریم. بنابراین لازم است مفهوم و کاربرد این اصطلاح را بدانیم. در این مطلب، تلاش کرده‌ایم تا سهام را تعریف کرده و مسائل پیرامون این موضوع را مطرح نماییم.
تعریف سهام چیست؟
همان‌طور که می‌دانید، هر شرکتی در زمان ثبت، یک مبلغی را به‌عنوان سرمایه‌ی خود معرفی می‌کند. شرکت‌ها می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند. مثلاً شرکت با مسئولیت محدود، شرکت سهامی و …. در هر یک از انواع این شرکت‌ها، بحث «سرمایه‌ی اولیه» وجود دارد. البته این سرمایه، می‌تواند به‌مرورزمان، افزایش پیدا کند.
حال اگر شرکت‌های سهامی را در نظر بگیریم و سرمایه‌ی آن‌ها را به قسمت‌های مساوی تقسیم کنیم، هر بخش، به‌عنوان یک سهم شناخته می‌شود؛ بنابراین تعریف آسان برای سهم را می‌توان چنین بیان کرد. «سهم» عبارت است از واحدی از سرمایه‌ی شرکت‌های سهامی. در قانون تجارت، مفهوم «سهام» به این صورت تشریح شده است که سهم قسمتی از سرمایه‌ی یک شرکت سهامی است که بر میزان مشارکت و تعهدات و منافع صاحب سهم در شرکت سهامی دلالت دارد.
اگر در فرهنگ لغت، برای «سهم» جست‌وجو کنید، عباراتی نظیر «بهره، نصیب، قسمت» را می‌بینید.
در شرکت‌های سهامی، سرمایه‌گذاران زیادی مشارکت خواهند داشت. هر یک از سرمایه‌گذاران، یک سهم یا چندین سهم را خریداری می‌کند. یعنی در ازای پرداخت پول، سهام آن شرکت را دریافت می‌کند. سرمایه‌گذار با پرداخت هزینه در ازای دریافت سهام شرکت، به سهام‌دار آن شرکت تبدیل می‌شود. این سهام، برای سرمایه‌گذار (سهام‌دار) حق‌وحقوق مشخصی را ایجاد می‌نماید و اگر روزی شرکت مذکور منحل شد، سرمایه‌گذار به نسبت سهام خود در دارایی آن شرکت، سهیم خواهد بود.
سهام را می‌توان از نظر شکل و ویژگی‌های دیگر، تقسیم‌بندی نمود. به‌عنوان‌مثال، سهام با نام و سهام بی‌نام. البته در این مطلب، مجال بیان و معرفی انواع سهام را نداریم و تنها به موضوع سهام، فلسفه و اهمیت آن و مزایای سهام بسنده می‌کنیم و برای آشنایی با انواع سهام و تقسیم بندی های آن مطالعه ی مقاله ی انواع سهام در بورس را در سایت آکادمی دانایان به شما توصیه می کنیم.
انواع مختلف تأمین مالی
- همان‌طور که تا به اینجا اشاره کردیم، شرکت‌ها از زمان تأسیس، برنامه‌هایی را برای توسعه و گسترش فعالیت‌های خود دارند. یعنی به دنبال راهکارهایی هستند تا بتوانند برنامه‌های رشد خود را پیاده‌سازی نمایند. یکی از مسائلی که در این زمینه مطرح می‌شود، بحث تأمین مالی است. توسعه و رشد شرکت‌ها و حتی تداوم و بقا در برخی از پروژه‌ها، به پول و سرمایه جدید نیاز دارد. بنابراین برای اجرایی کردن طرح های توسعه ای و پیش بردن امور مختلف شرکت ها نیازمند جذب سرمایه خواهند بود.
برای تأمین مالی و افزایش سرمایه، منابع مختلفی وجود دارد. به‌طورکلی راهکارهای تأمین مالی را در دودسته، تقسیم بندی می‌کنند. - تأمین مالی داخلی (توجه به منابع داخل شرکت)
- افزایش سرمایه از برخی از محل های آن
- فروش دارایی‌های شرکت
- مؤسس‌های شرکت
- تأمین مالی خارجی (توجه به منابع خارج از شرکت)
- اخذ وام از مؤسسات مالی و بانک‌ها
- سرمایه‌گذاران خارجی
- تسهیلات خارجی
- انتشار سهم
در هر دو روش و تمام روش‌های زیر مجموعه‌ای، هدف آن است که سرمایه‌ی شرکت بالاتر برود. اما ویژگی‌های متفاوتی دارند.
تأمین مالی از طریق سهام
یکی از روش‌هایی که شرکت‌ها برای تأمین مالی خود استفاده می‌کنند، انتشار سهام است. در این روش، می‌توان سهام جدید را منتشر کرد و شرکا و سهامداران جدید را به مجموعه سهامداران قبلی، وارد کرد. همچنین می‌توان سهام جدید را میان سهامداران قبلی به فروش گذاشت و از این طریق، شرکت با افزایش سرمایه از محل آورده نقدی، به منابع مالی جدیدی دست یابد. درهرحال، آنچه در این روش هدف قرار می‌گیرد، سهام شرکت است. در واقع سهامداران (جدید یا قبلی) با دریافت سهم، به شرکت پول تزریق می‌کنند و منابع مالی را تأمین می‌نمایند.
تأمین مالی از طریق سهام، هرچند برای تأمین بودجه و افزایش سرمایه، نتایج بسیار خوبی را به دنبال دارد، اما می‌تواند مدیریت تصمیم‌گیری را از کنترل خارج ساخته و با برهم‌زدن ترکیب سهامداران از نظر درصدی سبب بروز برخی از تحولات در نظام تصمیم گیری شرکت شود.
فلسفه‌ی وجودی سهم یا سهام از منظر شرکت‌های سهامی
در این بخش، می‌خواهیم به این موضوع بپردازیم که سهام چه اهمیتی دارد. البته اهمیت سهام را می‌توان هم از زاویه‌ی سرمایه‌گذاری که سهام را می‌خرد و هم از زاویه‌ی شرکتی که سهام خود را عرضه می‌دارد، بررسی نمود. در این بخش فلسفه‌ی وجودی سهم یا سهام را از منظر شرکت‌های سهامی، بررسی خواهیم کرد.
تصور کنید مالک یک شرکت و یک کسب وکار هستید. طبیعتاً زمانی آن را ثبت کرده‌اید، دارایی‌ها و وسایل موردنیاز کارتان را خریداری نموده‌اید و کسب و کارتتان را راه‌اندازی کرده اید. هرچقدر زمان می‌گذرد، شما روند کاری‌تان را به‌گونه‌ای تنظیم می‌کنید که شرکتتان را توسعه دهید. برای توسعه‌ی شرکت، به پول و سرمایه نیاز خواهید داشت. راه‌های مختلفی وجود دارد که می‌توانید سرمایه‌ی موردنیاز برای توسعه‌ی شرکت را تأمین نمایید. وام بانکی یا اضافه‌کردن سرمایه‌گذاران جدید، هر دو از روش‌های تأمین مالی هستند. ازآنجایی‌که وام‌ها با پرداخت سود همراه هستند، احتمالاً در وهله ی اول تمایلی به انجام این کار نخواهید داشت؛ چراکه در این صورت به‌اجبار می بایست مبلغی را به‌عنوان هزینه های مالی در نظر بگیرید و به‌عنوان سود تسهیلات دریافتی بپردازید. در این صورت، گزینه‌ی دوم، یعنی تأمین مالی از طریق انتشار سهام و جذب سرمایه‌گذاران جدید مطرح می‌شود.
روشن است که برای دریافت سرمایه از سرمایه‌گذاران، باید به آن‌ها امتیازی اعطا شود تا به سرمایه‌گذاری ترغیب شوند. حال شما به‌عنوان صاحب شرکت، سرمایه‌ی شرکت خود را تقسیم‌بندی می‌کنید و شرکت را وارد بازار سهام می‌کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا در مدت‌زمان کم، منابع مالی جدید پیدا کنید.
فلسفه‌ی وجودی سهم یا سهام از منظر سرمایه‌گذاران
در سوی دیگر معاملات سهام، سرمایه‌گذاران قرار دارند. در این بخش قصد داریم تا فلسفه‌ی وجودی سهم یا سهام را از دید سرمایه‌گذاران بررسی کنیم. هر سرمایه‌گذار، می‌تواند سهم یا سهام شرکت یا شرکت‌های متعددی را خریداری کند. یعنی در ازای پرداخت سرمایه و پول، سهم یا سهام شرکت مدنظر را به دست آورده و در آن شرکت شریک شود. این کار سرمایه‌گذار را در مالکیت شرکت بورسی، سهیم می‌کند.
تصور کنید شما سرمایه‌گذار هستید و قصد دارید تعدادی از سهام یک شرکت را خریداری نمایید. این کار به شما مزایا و حق مالکیت می‌دهد (که در قسمت بعدی همین مطلب، بررسی خواهیم کرد). درحالی‌که اگر خارج از بورس، بخواهید این مزایا را به دست آورید، مذاکرات بسیار سنگینی با شرکت‌ها پیشرو دارید. علاوه بر این، خرید سهام در بازار بورس، عملکردهای مالی شرکت را به‌گونه‌ای واضح و شفاف در اختیارتان قرار می‌دهد. این در حالی است که چنین داده‌هایی خارج از بازار بورس، در دسترس نخواهند بود.
دوره‌ی آموزش وب‌سایت کدال به صورت رایگان
سرمایه‌گذاری در سهام و مزایای آن
در بخش قبلی، اهمیت سرمایه‌گذاری در سهام شرکت را بیان کردیم. در این بخش، مزایایی که با سرمایه‌گذاری در سهام به دست می‌آید را ذکر خواهیم کرد. به‌عبارت‌دیگر، به امتیازهایی که برای سرمایه‌گذار با خرید سهم یا سهام از یک شرکت، ایجاد می‌شود خواهیم پرداخت.
۱- حق رأی در مجامع شرکت‌های بورسی
هر سرمایه‌گذار، برحسب تعداد سهمی که از شرکت خریداری نموده است، می‌تواند در تصمیمات آن شرکت، مشارکت داشته باشد. هر برگه سهم، حق یک رأی را از آنِ سهام‌دار می‌کند.
۲- امکان دریافت سود خالص
هر شرکتی در طول دوره‌ی فعالیت خود در یک سال، می‌تواند سود کسب نماید. طبق قانون، ۱۰ درصد از سود محقق شده، باید به سهامداران شرکت اختصاص یابد. بنابراین با سرمایه‌گذاری روی سهام شرکت، در سود مالی سهیم خواهید شد.
۳- خریدوفروش آسان سهام
به‌عنوان یک سرمایه‌گذار، در بازار بورس به‌آسانی می‌توانید سهام مورد نظرتان را معامله کنید. یعنی هر موقع که خواستید، سهام را بفروشید و سهام دیگری را خریداری نمایید. به طورکلی می توان گفت محدودیت های ورود و دسترسی در معاملات سهام بسیار کم بوده و از این نظر این بازار نسبت به بازارهای رقیب وضعیت بهتری داشته و از نقدشوندگی مطلوب تری نیز برخوردار است.
۴- امکان سرمایه‌گذاری با هر مقداری از سرمایه
یکی از مزایایی که برای خرید سهام در بازار سرمایه، مطرح می‌شود آن است که متناسب با میزان سرمایه ی خود، می‌توانید سهام خریداری نمایید و حتی با وجوه خرد نیز امکان سرمایه گذاری در سهام وجود دارد، این امر در حالی است که در سایر بازارها چندان این شرایط برقرار نیست.
جمع‌بندی
تقسیم‌بندی سرمایه‌ی شرکت‌های سهامی، سبب ایجاد واحدهایی به نام «سهم» خواهد شد. این سهم می‌تواند در بازار سرمایه (مانند بورس) مورد معامله قرار بگیرد. خریدوفروش و معاملاتی که روی سهام شرکت انجام می‌شود هم برای شرکت و هم برای سرمایه‌گذار، مزایایی را در پیش دارد که در این مطلب به آن‌ها اشاره کردیم. به‌عنوان‌مثال، شرکت‌ها می‌توانند سهام خود را در معرض فروش در بازار سرمایه بگذارند و از این طریق به تأمین مالی خود بپردازند. همچنین سرمایه‌گذاران با خرید و سرمایه‌گذاری در سهام یک شرکت، از مزایا و امتیازات زیادی برخوردار خواهند شد.
