با بررسی سهام شناور و یا آزاد هر شرکت و استفاده از آن در تعیین شاخص سهام آزاد شناور می‌توانیم نسبت به میزان نقدشوندگی در بازار سرمایه ذهنیتی منطقی داشته باشیم. بررسی این شاخص به ما اطلاعات مفید دیگری چون تغییرات قیمتی در کل بازار را نیز نشان می‌دهد. لازم است بدانیم که سهام شناور آزاد در واقع آن بخش از سهام شرکت‌ها است که قابلیت معامله در بازه ی کوتاه‌مدت در بازار سرمایه را دارد. بدیهی است که سهام شناور در تعیین شاخص سهام آزاد شناور نقش اساسی دارد. در ادامه سهام شناور، شاخص سهام آزاد و همچنین کاربردها و اهداف این شاخص را به طور دقیق‌تری بررسی خواهیم کرد.
سهام شناور آزاد
پیش از آن که به مفهوم شاخص سهام آزاد شناور بپردازیم باید ابتدا با مفهوم سهام شناور آزاد آشنا شویم. به طور کلی معامله گران در بازار سرمایه به دودسته تقسیم بندی می شوند. اشخاص حقیقی و حقوقی تشکیل دهنده ی این دودسته هستند. غالباً رویکرد این دودسته از افراد در بازار سرمایه با یکدیگر متفاوت است و اشخاص حقوقی غالباً دیدگاه بلندمدت تری نسبت به یک سهم و یا کلیت بازار دارند. البته این بدان معنا نیست که اشخاص حقیقی ابداً دید بلندمدتی ندارند. اما درصد قابل‌توجهی از آن ها به سرمایه گذاری در بازه های زمانی کوتاه مدت می پردازند.
سرمایه گذاران کوتاه‌مدتی معمولاً قصد مشارکت در مدیریت شرکت را ندارند درحالی‌که اغلب سرمایه‌گذاران بلندمدت و خصوصاً افرادی که میزان سرمایه‌ی نسبتاً بالایی در اختیار دارند، به دنبال مشارکت در مدیریت شرکت هستند. این افراد همان سرمایه گذارانی هستند که با نام سهام‌داران عمده شناسایی می‌شوند. این دسته از افراد برخلاف سرمایه گذاران کوتاه مدت بر حفظ سهام در طول زمان تأکید دارند.
در سوی دیگر سرمایه گذاران کوتاه‌مدتی و نوسان گیرها اغلب دست به ماشه برای فروش و خروج از سهم هستند و درصدی از سهام که در اختیار این افراد باشد به‌عنوان سهام شناور آزاد تلقی شده که امکان معامله ی آن در هر لحظه نسبتاً بالاست.
به‌عبارت‌دیگر سهام شناور آزاد بخشی از سهام شرکت‌ها است که دارندگان این نوع از سهام آماده‌ی عرضه و فروششان هستند. پیش‌بینی می‌شود که در آینده‌ای نزدیک این سهم‌ها معامله بشوند و دارندگان سهام شناور آزاد قصد این را ندارند که با نگه‌داشتن این سهم‌ها در مدیریت شرکت دخالت نمایند.
میزان شناوری سهام چه چیزی را نشان می‌دهد؟
شرایطی را تصور کنید که یک شرکت قصد دارد که بخشی از سهام خود را در بازار سرمایه عرضه نماید. اگر کل سهام شرکت موردنظر ۲ میلیارد سهم باشد و تمامی این سهم‌ها در بازار سرمایه به سرمایه‌گذاران خرد عرضه شود. در واقع دیگر کسی به‌عنوان مالک تمام این شرکت شناخته نخواهد شد و این سرمایه‌گذاران خرد به‌عنوان مالک بخشی از شرکت در تصمیم‌گیری‌های آن دخالت خواهند کرد.
شرکت‌ها می‌توانند تنها بخشی از سهام شرکت خودشان را در بازار سرمایه عرضه نمایند. برای مثال مالک اولیه‌ی شرکت می تواند از این ۲ میلیارد سهم موجود می‌توان تنها ۶۰۰ میلیون سهم را در بازار عرضه کرده و مابقی آن را نگه دارد. این ۶۰۰ میلیون سهم عرضه شده درصورتی‌که دارای مالکان خرد باشند و بین افراد زیادی توزیع شده باشند. در واقع همان سهام شناور شرکت ها هستند. معیار خرد تلقی شدن این سرمایه گذاران آن است که مالک بیش از یک درصد کل سهام شرکت نباشند.
مفهوم شاخص و شاخص سهام آزاد شناور
در زندگی روزمره از عنوان شاخص های مختلف به طور مکرر استفاده می‌کنیم. شاخص درواقع نمایانگر وضعیت و تغییرات ایجاد شده در یک متغیر در یک بازه‌ی زمانی مشخص است. شاخص‌ها در بازار سهام وضعیت رکود و رونق این بازار را نشان می‌دهند. یکی از همین شاخص‌ها که می‌تواند وضعیت بازار را تا حدود زیادی برای معامله گران مشخص نماید. شاخص آزاد شناور (TEFFI) است. این شاخص نمایانگر وضعیت سهام شناور شرکت های پذیرفته شده در بورس است.
نحوه‌ی محاسبه‌ی شاخص سهام آزاد شناور
حال که مفهوم سهام شناور را متوجه شدیم در ادامه به نحوه‌ی محاسبه‌ی شاخص سهام آزاد شناور باتوجه‌به سهام شناور شرکت‌ها می‌پردازیم. محاسبه ی شاخص سهام آزاد شناور مشابه محاسبه ی شاخص کل است. اما تفاوت موجود در این آن است که برای محاسبه ی شاخص سهام آزاد شناور به‌جای درنظرگرفتن کل سهام موجود شرکت ها، تنها میزان سهام شناور آن ها در نظر گرفته می شود.
اهداف شاخص سهام آزاد شناور چیست؟
با محاسبه‌ی این شاخص در نهایت ما به یک عددی خواهیم رسید. این عدد در واقع بیانگر تغییرات بازار با درنظرگرفتن میزان سهام منتشر شده به‌صورت شناور است. با استفاده از این شاخص می‌توان میزان نقدشوندگی و سهام شناور در بازار سرمایه را متوجه شد. همچنین با استفاده از این شاخص می‌توانیم پیگیر آن بخشی از بازار که قدرت نقدشوندگی بالاتری دارد نیز بشویم. به‌این‌ترتیب که هرچه میزان سهام شناور یک شرکتی در بازار سرمایه بالا باشد شاخص سهام آزاد شناور به شاخص کل نزدیک‌تر خواهد بود و همچنین هر چه میزان سهام شناور یک شرکتی پایین‌تر باشد، میزان این شاخص اختلاف بیشتری با شاخص کل بورس خواهد داشت.
کاربردهای شاخص سهام آزاد شناور چیست؟
لازم است برای توضیح کاربردهای این شاخص به مثالی که در بندهای قبلی به آن اشاره نمودیم بازگردیم. همان‌طور که در این مثال گفته شد شرکتی را معرفی کردیم که از ۲ میلیارد برگ سهم، ۶۰۰ میلیون از آن را برای معامله در بازار سرمایه عرضه کرده است. حالا فرض می‌کنیم که شخصی قصد ورود به این سهم و خرید آن را دارد. در این مرحله نیاز است که شناوری سهام را برای خرید تحلیل در نظر بگیرد. در ابتدا وی باید بداند که کل مبلغ سرمایه‌گذاری ممکن روی این شرکت، معادل ۶۰۰ میلیون برگه سهم ضرب در قیمت روز سهم است. هرچقدر میزان سهام شناور یک شرکت بزرگ‌تر و بیشتر باشد، امکان معامله تعداد سهام بیشتر در بازه ی زمانی کوتاه‌مدت وجود دارد و این مسئله تا حدودی با میزان نقدشوندگی سهام شرکت نیز مرتبط خواهد بود.
هرقدر میزان سهام آزاد شناور بیشتر باشد، ریسک سرمایه گذاری در آن شرکت نیز بیشتر خواهد بود چرا که درواقع سهام‌داران خرد آن شرکت بیشتر بوده و با کوچک‌ترین خبر مثبت یا منفی در خصوص شرکت، تعداد افراد زیادی به‌صورت هیجانی اقدام به خریدوفروش سهام آن شرکت خواهند کرد. معمولاً سهام شناور شرکت ها پیش از حرکت های صعودی چشمگیر کاهش محسوسی را تجربه کرده و پس از آن حرکت قیمت به سهم به سمت اهداف مدنظرش آغاز خواهد شد.
چگونه می‌توان شاخص سهام آزاد شناور را مشاهده نمود؟
افراد علاقه‌مند به بازار سرمایه در جهت تحلیل این بازار و کسب اطلاعاتی چون میزان نقدشوندگی و… می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت tsetmc.com میزان دقیق این شاخص را مشاهده نمایند. همچنین در این وب‌سایت می‌توانند انواع شاخص‌های دیگر چون شاخص کل و… را که برای تحلیل‌هایی چون تحلیل تکنیکال نیاز است را مشاهده کرد.
جمع‌بندی
همان‌طور که در مطالب بالا اشاره کردیم سهام‌داران در بازار سرمایه به دودسته تقسیم بندی می شوند. سهام‌دارانی که در جهت مدیریت شرکت‌ها به میزان قابل‌توجهی از سهام شرکت‌ها را در اختیار دارند و همچنین برخی دیگر از سهام‌داران هستند که مدام در حال خریدوفروش سهم ها با دید کوتاه‌مدت و به‌قصد نوسان‌گیری هستند. این نوع از سهم‌ها که به آنها سهام شناور گفته می‌شود به‌قدری نیست که دارندگان آن بتوانند در امور مدیریتی شرکت تأثیرات چشمگیری داشته باشند. این نوع از سهام بسته به درصدی که از کل سهام موجود در یک شرکت باشند به میزان نقدشوندگی آن در بازار بورس اشاره می‌نماید میزان سهام شناور موجود شرکت ها در واقع سازنده ی شاخص سهام آزاد شناور هستند. همچنین بسته به کم و یا زیاد بودن میزان سهام شناور می‌توان تشخیص داد که این شاخص به شاخص کل نزدیک‌تر خواهد بود یا خیر.
