پیش‌بینی سود شرکت‌های بورسی چگونه انجام می‌شود؟

پیش‌بینی سود شرکت‌ها به چه معناست؟

سود پیش‌بینی‌شده یا درآمد پیش‌بینی‌شده هر سهم مقدار سودی است که شرکت در ابتدای سال مالی خود پیش‌بینی می‌کند که در انتهای همان سال به آن برسند.

مقدمه

پیش‌بینی سود همان‌طور که از اسم آن برمی‌آید گویای چشم‌انداز یک‌ساله آینده شرکت است. فرض کنید که شما قصد سرمایه‌گذاری در بازار سهام را دارید. چه عواملی در تصمیم شما تأثیرگذار خواهد بود؟ بدون شک، سودآور بودن یک شرکت در تصمیم شما بسیار بااهمیت خواهد بود. ازاین‌روی تلاش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود تا برآوردی از سود شرکت در دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مالی آتی تهیه شود. در این مقاله به محاسبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی این مفهوم، عوامل مؤثر بر آن و قوانین حاکم بر آن درگذشته خواهیم پرداخت.

تفاوت سود و درآمد چیست؟

پیش‌‌بینی سود هر شرکت چگونه مشخص می‌شود؟

اکثر شرکت‌ها بودجه سال آینده را در آخرین ماه هر سال مالی منتشر می‌کنند. یکی از مهم‌ترین اطلاعات در بودجه یک شرکت، پیش‌بینی سود هر سهم آن است.

برای ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌محاسبه پیش‌بینی سود معیارهایی دخیل هستند که برای هر شرکت و هر صنعت این موارد متفاوت است. برای شرکت‌هایی که صادرات محورند، مواردی از قبیل قیمت دلار، نرخ جهانی محصولات تولیدی در سال آتی (محصول تولیدی متانول، اوره، مس، و…)، هزین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ه حمل‌ونقل، تحریم یا عدم تحریم شرکت یا زیرمجموعه‌های آن، قیمت نرخ سوخت موردنیاز و… مطرح است. برای شرکت‌های دارای مشتریان داخلی عوامل دیگری مانند ورود یا عدم ورود دولت به قیمت‌گذاری و تعیین نرخ فروش دستوری، نرخ بهره وام‌های بانکی، تورم و تغییر در قیمت بهای تمام‌شده مواد اولیه خریداری شده تأثیرگذار است.

باتوجه‌به موارد فوق، تحلیلگر در زمان ارائه پیش‌بینی سود شرکت‌ها، همه عوامل را مورد بررسی و بر مبنای تحلیل و پیش‌بینی‌ای که از بازارهای داخلی و خارجی دارد، اقدام به ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌محاسبه سود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نماید.

اطلاعات مربوط به پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

شرکت‌ها در گزارش تفسیری هیئت‌مدیره، آمار مفصلی از صورت‌های مالی خود را که شامل تولید، فروش، نرخ قیمت‌ها و موارد دیگر می‌شود، در سایت کدال منتشر می‌کنند. همچنین، با استفاده از روش (TTM) در دوازده‌ماهه گذشته، بعد از پایان سال مالی و مشخص‌شدن عملکرد واقعی در همان سال، درآمد سهم سالانه واقعی مشخص می‌شود. علاوه بر این، گزارش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فصلی نیز، به‌صورت شش‌ماهه یا نه‌ماهه منتشر می‌شود که مربوط به سود و زیان شرکت‌ها است.
برای شرکت‌ها پیش‌بینی سود یکی از جنبه‌های اساسی برنامه‌ریزی مالی است. پیش‌بینی سود مورد انتظار برای یک دوره آتی بر اساس عملکرد گذشته، روندهای فعلی و پیش‌بینی‌های آتی است.

مراحل پیش‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری از آن به‌طورکلی شامل شش مرحله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی زیر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

1. تجزیه‌وتحلیل اطلاعات مالی
   شرکت‌ها صورت‌های ترازنامه، صورت جریان نقدی و صورت سود و زیان خود را برای شناسایی روندها، و الگوهای درآمد، هزینه‌ها و سودآوری خود بررسی و تجزیه‌وتحلیل می‌کنند.
2. تجزیه‌وتحلیل بازار
   شرکت‌ها در خصوص بازار، روندهای صنعت خود و رقبا تحقیق می‌کنند تا چالش‌ها و فرصت‌های بالقوه‌ای که می‌تواند بر سودآوری آینده آنها تأثیرگذار باشد را شناسایی کنند.
3. پیش‌بینی درآمد
   شرکت‌ها از تجزیه‌وتحلیل روند فروش، رفتار مشتریان و شرایط بازار برای پیش‌بینی و مدل‌سازی جریان درآمد خود استفاده می‌کنند.
4. پیش‌بینی هزینه‌ها
   شرکت‌ها با تجزیه‌وتحلیل داده‌های گذشته و پیش‌بینی هزینه‌های آینده مانند نیروی کار، مواد اولیه و هزینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سربار مدل هزینه‌های خود و مقادیر آن را پیش‌بینی می‌کنند.
5. توسعه مدل‌های مالی
   شرکت‌ها از مدل‌های مالی برای شبیه‌سازی سناریوهای مختلف و پیش‌بینی تأثیر عوامل مختلف بر سودآوری و همچنین میزان تاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری خود در برابر شوک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بیرونی استفاده می‌کنند.
6. تعدیل پیش‌بینی‌ها
   شرکت‌ها بر اساس تغییرات در شرایط بازار، استراتژی تجاری و سایر عواملی که می‌تواند بر سودآوری آنها تأثیرگذار باشد پیش‌بینی خود را تنظیم می‌کنند.

در واقع پیش‌بینی سود جزء اصول برنامه‌ریزی مالی برای شرکت‌ها است و با تجزیه‌وتحلیل دقیق داده‌های گذشته و شرایط بازار، پیش‌بینی دقیق سودآوری آینده محقق می‌شود.

تعدیل مثبت یا منفی در پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود

شرکت‌های پذیرفته شده در بورس درگذشته موظف بودند، به طور مستمر و در دوره‌های سه‌ماهه، عملکرد واقعی خود را بررسی کرده و باتوجه‌به مقایسه عملکرد واقعی با بودجه پیش‌‌بینی‌شده، پیش‌بینی جدید خود از میزان سودآوری شرکت برای مدت‌زمان باقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مانده از دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مالی را تغییر دهند. این تغییرات تعدیل در پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شد که در صورت داشتن چشم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌انداز افزایشی در خصوص سود احتمالی، تعدیل مثبت و در صورت چشم‌انداز کاهشی، تعدیل منفی در پیش‌بینی سود نامیده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

این الزام برای شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بورسی پس از سال ۱۳۹۷ برداشته شده است و این امر صرفاً توسط تحلیلگران و شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مشاور سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری دنبال می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

به‌عنوان‌مثال، شرکت الف پیش‌بینی کرده که در پایان سال مالی، یک‌صد تومان سود به‌ازای هر سهم به دست آورد؛ اما پس از گذشت سه ماه از فعالیت شرکت و با بررسی عملکرد این دوره، پیش‌بینی خود را تغییر داده و از ۱۰۰ تومان به ۱۱۰ تومان افزایش می‌دهد (تعدیل مثبت) و در مقابل این شرکت ممکن است بعد از بررسی عملکرد ۶ ماهه خود، به این نتیجه برسد که سود ۱۱۰ تومانی قابل‌تحقق نیست و پیش‌بینی سود شرکت، باید به ۹۵ تومان کاهش یابد (تعدیل منفی). تغییرات این‌چنینی در سود پیش‌بینی‌شده را اصطلاحاً تعدیل سود می‌گویند. فعالان بازار سرمایه باید همیشه در تصمیم‌گیری‌های خود، به تعدیل سود سهام توجه داشته باشند.

سود خالص هر سهم یا (EPS) Earnings per share چیست؟

یکی از مفاهیم پرتکرار در بازار سهام، مفهوم سود خالص هر سهم یا EPS است. سود خالص هر سهم یا همان EPS یکی از معیارهایی است که سرمایه‌گذاران برای خرید سهام به آن توجه می‌کنند و از میزان سودآوری و وضعیت شرکت باخبر می‌شوند. سود خالص هر سهم حاصل تقسیم میزان سود خالص شرکت که به‌دست‌آمده از صورت سود و زیان منتشر شده برای دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی گذشته و برای دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آتی، میزان سود خالص برآوردی بر تعداد کل سهام شرکت به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دست می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آید.

به طور مثال اگر سود خالص یک شرکت برابر با ۲.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰ ریال باشد و این شرکت ۲.۰۰۰.۰۰۰ سهم داشته باشد. سود خالص هر سهم برابر با ۱۰۰۰ ریال می‌شود.

EPS تابلوی معاملات و ارتباط آن با پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

تا پیش از بهمن‌ماه سال ۱۳۹۶ شرکت‌ها میزان سودی که برای سال مالی جدید پیش‌بینی می‌کردند، به‌عنوان سود هر سهم یا همان EPS پیشنهادی در تابلوی معاملاتی هر سهم درج می‌کردند و با گذر زمان اقدام به تعدیل آن می‌کردند. سازمان بورس به دلیل مشکلات زیادی مثل دست‌کاری این عدد توسط شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، اجازه انتشار EPS پیش‌بینی شده را نداد. در حال حاضر سود خالص هر سهم به روش قبلی ارائه نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود و به‌جای آن EPS آخرین دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مالی گزارش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.

مزایا و معایب پیش‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

مهم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین مزیت انجام پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، کمک آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به ایجاد نگرشی صحیح در راستای مقایسه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی صنایع و شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف با یکدیگر است. ازاین‌روی با استفاده از پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توان فرصت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری بهینه در صنایع و شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف را یافت و از این طریق به کسب بازدهی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بالاتر در سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری کمک کرد. پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها کار نسبتاً دشواری است که نیازمند آشنایی نسبی با صنایع مختلف و ضرایب تبدیل موجود در آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، درک نسبی از وضعیت اقتصاد کلان و همین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور بررسی اطلاعات مالی شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مالی گذشته است.

نتیجه‌گیری در مورد پیش‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها

زمانی که شرکت‌ها با بررسی عملکرد خود، پیش‌بینی جدید از میزان سودآوری شرکت بر اساس عملکرد واقعی به بازار ارائه می‌دادند الزاماً نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانست به نفع سرمایه‌گذاران جدیدالورود یا حتی تحلیلگران حرفه‌ای باشد. حتی ممکن بود باعث انحراف و عدم ارائه صحیح و شفاف از وضعیت شرکت‌ها شود. بدین ترتیب انتشار گزارش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود توسط شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها متوقف شد و این امر در حال حاضر صرفاً توسط تحلیلگران انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. پس از پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی سود شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و استفاده از نسبت P/E تحلیلی می-توان ارزش ذاتی سهام شرکت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف را برآورد کرده و از آن در اتخاذ تصمیمات سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاری استفاده کرد.

برای دسترسی به سایر مقالات و محتوای آموزشی وارد شوید.