معمولاً در بسیاری از معاملات و به‌ویژه معاملات طلا، مسکن و بورس بخشی از مبلغ معامله را هزینه‌های مبادلاتی تشکیل می‌دهد. در بورس اوراق بهادار به این هزینه‌های مبادلاتی، کارمزد معاملات بورس گفته شده و کارمزد خرید و فروش سهام به‌نوعی هزینه خدماتی است که سازمان‌ها و نهادهای گوناگون در حال ارائه هستند و شرایط و امکانات برقرار شدن معاملات میان خریداران و فروشندگان را فراهم می‌کنند. اما ما به‌عنوان فردی که در این بازار فعالیت می‌کند باید بدانیم که چه درصدی از معاملاتی که انجام می‌دهیم صرف کارمزد می‌شود و ارزش این کارمزدها چه میزان است. در ادامه این مطلب به سؤال (میزان کارمزد خریدوفروش سهام و معاملات بورس چقدر است؟) پاسخ خواهیم داد.
کارمزد خرید و فروش سهام در بورس به چه معناست؟
خریدوفروش سهام و اوراق بهادار شرکت‌های مختلف در بورس از طریق واسطه‌هایی میان خریداران و فروشندگان به نام کارگزاری انجام می‌پذیرد. کارگزاری با ایجاد یک محیط معامله‌ی شفاف، افرادی که قصد معامله اوراق بهادار دارند را گرد هم آورده و به‌تبع ایجاد این اتصال میان دو گروه و انجام معامله، مبلغی را به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کند. همچنین سهام‌داران و سرمایه‌گذاران موظف به پرداخت مبالغی جهت این معاملات هستند که بخشی از این هزینه‌ها بین نهادهایی مانند سازمان بورس کشور، شرکت مدیریت فناوری بورس و شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و بورس مربوطه تقسیم می‌گردد.
بهتر است بدانیم که پرداخت این هزینه‌های مبادلاتی فارغ از میزان سود یا ضرر شما و تنها با انجام معامله از شما دریافت گردیده و سودی که با سرمایه‌گذاری و معامله در بورس کسب می‌کنید از پرداخت مالیات معاف می‌شود و آن را به طور کامل دریافت می‌کنید. همان‌طور که می‌دانیم اوراق بهادار متنوعی در بورس ایران معامله و دادوستد می‌گردند و بنا به نوع این اوراق شامل کارمزدهای متفاوتی نیز می‌شوند. به‌عنوان مثال کارمزد خریدوفروش سهام شرکت‌ها در مقایسه با کارمزد معامله‌ی اوراق مشارکت دارای مبلغ بالاتری است و باید این مبالغ را به طور دقیق‌تری بررسی کنیم.
ساعت معامله صندوق‌های سرمایه‌گذاری
کارمزد معاملات سهام و حق‌تقدم سهام شرکت‌ها در بورس
دقیق‌ترین روش اطلاع یافتن از نرخ کارمزدها و خدمات معاملات انواع اوراق بهادار قابل‌خرید و فروش در بورس مراجعه به سایت سازمان بورس است. در سایت سازمان بورس ایران همواره جدیدترین اطلاعیه مربوط به نرخ کارمزدها قابل‌دسترسی و دانلود است. جدولی که می‌بینید جدیدترین جدول منتشر شده در سایت سازمان بورس است. این جدول سهم هرکدام از شرکت‌های سپرده‌گذاری مرکزی، سازمان مدیریت فناوری بورس و نیز حق نظارت سازمان و همچنین مالیات از ارزش کل معامله خرید را نشان می‌دهد. البته که اگر شما یک فرد معامله‌گر عادی باشید نکته‌ی مهم‌تر از جزئیات هرکدام این کارمزدها، مجموع آن‌ها است که چیزی در حدود ۱.۲۵ درصد ارزش کل معامله‌تان را شامل می‌شود که درگذشته این مقدار حدود ۱.۵ درصد ارزش معامله بود.
مثال محاسبه کارمزد معامله به‌عنوان خریدار یا فروشنده در بورس
برای درک ساده‌تر مطالب گفته شده شرایطی را فرض کنید که ۱۰۰۰ برگ سهم شرکتی که سهامش ۲۰۰ تومان است را خریداری کرده‌ایم. برای خرید این مقدار سهام باید مبلغ ۲۰۰۰۰۰ تومان بپردازیم. کارمزد خرید در جدول بالا ۰.۰۰۳۷۱۲ ذکرشده است که با ضرب کردن مبلغ خرید در این ضریب، کارمزد خرید این معامله محاسبه می‌گردد.
۲۰۰۰۰۰*۰.۰۰۳۷۱۲ = ۷۴۲٫۴ که به آن معنا است برای انجام این معامله به ۲۰۰۷۴۳ تومان وجه نیاز دارید.
همین قضیه برای محاسبه کارمزد فروش نیز صادق بوده و به همین صورت عمل خواهیم کرد. اگر همان ۱۰۰۰ برگ سهم ۲۰۰ تومانی شرکت را بخواهیم بفروشیم باید ۲۰۰۰۰۰ تومان را در کارمزد فروش که برابر ۰.۰۰۸۸ است ضرب نموده و بنابراین ۱۷۶۰ تومان به‌عنوان کارمزد فروش می‌پردازیم و مبلغ ۱۹۸۲۴۰ تومان دریافت خواهیم کرد.
کارمزد معاملات سهام در فرابورس
ازآنجایی‌که سازمان‌های بورس و فرابورس ایران دو سازمان جدا از هم هستند پس طبیعی است که هرکدام از قوانین و مقررات خود برخوردار بوده و طبعاً شیوه محاسبات کارمزدهای معاملات خریدوفروش اوراق در بورس و فرابورس نیز از هم متفاوت است. هرچند که این تفاوت‌ها بسیار جزئی است. برای اطلاع یافتن از کارمزدهای دقیق فرابورس به تفکیک ارکان مشمول کارمزد می‌توان به سایت فرابورس ایران مراجعه کرده و کارمزد معاملات را جستجو نماییم.
به‌عنوان‌مثال می‌بینیم که در این جدول کارمزد خرید سهامی که در فرابورس معامله می‌شود ۰.۰۰۳۶۳۲ از ارزش معامله‌ی خرید (که حاصل‌ضرب تعداد سهام در قیمت خرید است) است و همچنین کارمزد فروش سهام در فرابورس، ۰.۰۰۸۸ برابر ارزش کل معامله فروش است که ضریبی مشابه ضریب کارمزد فروش در بورس است.
چند نکته مهم پیرامون کارمزد خرید و فروش سهام
حال که با کارمزد معاملات اوراق بهادار در بورس و فرابورس آشنا شدیم بهتر است چند نکته‌ی ابهام‌برانگیز را بررسی کنیم.
یکی از این نکات عدم شامل شدن مالیات در خرید سهام است. هنگامی‌که سهامی را خریداری می‌کنید مالیاتی از شما اخذ نمی‌شود. اما در هنگام فروش سهام شما ملزم به پرداخت مالیات خواهید بود. محاسبه و پرداخت مالیات و کارمزدهای معاملات به‌صورت خودکار از سرمایه‌ی شما کسر خواهد شد و نیاز به انجام فرایند خاصی نخواهید داشت. همچنین سودی که از طریق معامله و سرمایه‌گذاری در بورس کسب می‌کنید چه به‌صورت سود نقدی مجمع و چه به‌صورت اختلاف قیمت و افزایش قیمت سهامتان مشمول مالیات نبوده و معاف از مالیات است. نوسان‌گیری در بازار و انجام معاملات متعدد با مبالغ نه‌چندان بالا به علت تعدد پرداخت مالیات و کارمزد ممکن است درصد زیادی از سود شما را از بین برده و یا شما را دچار زیان نماید.
جمع‌بندی پیرامون خرید و فروش سهام
داشتن برآورد صحیح از میزان بازدهی معاملات یک امر مهم در سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و حتی بلندمدت به شمار می‌رود. امروزه اکثر معاملات ما در بازارهای مختلف مشمول کارمزد و مالیات بوده که به شرکت و سازمان‌های مختلفی پرداخت می‌شوند. خریدوفروش سهام نیز از این قاعده مستثنی نیست و طبق قوانین شرکت‌های بورس و فرابورس ایران محاسبه و از مبلغ معاملات ما کسر می‌گردند. بنابراین بسیار مهم است که پیش از اقدام به انجام معاملات از این کارمزدها و قوانین اطلاع پیدا کرده و تأثیرات آن‌ها را نیز در محاسبات خود اعمال نماییم.
