تورم نقطهبهنقطه از مقایسه شاخص قیمت کالاها و خدمات در یک ماه با ماه مشابه سال قبل از آن محاسبه میشود.
مقدمه
نرخ تورم یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین شاخصهای اقتصادی است که سیاست‌گذاران همواره به کنترل آن توجه ویژه‌ای دارند. ارتباط تورم با سایر شاخصهای اقتصادی و اجتماعی باعث شده است تا مطالعه‌‌‌‌ی آن اهمیت زیادی در ادبیات اقتصادی پیدا کند. علاوه بر تورم سالانه، فصلی و ماهانه، تورم نقطهبهنقطه نیز هر ماه توسط مرکز آمار ایران منتشر میشود. این نرخ از نظر برخی از اقتصاددانان نمی‌تواند مبنای درستی برای تشریح تغییرات اقتصادی در کشور قرار بگیرد. یکی از علل این اظهارنظر تغییرات ناگهانی شاخص قیمت مصرف‌کننده در برخی از ماه‌هاست. در ادامه به تعریف تورم نقطهبهنقطه و نحوه محاسبه آن پرداخته شده است. همچنین علت مخالفت اقتصاددانان با اعتبار این نرخ تورم نیز تشریح شده است.
تورم نقطهبهنقطه چیست؟
در مقاله‌های قبل با مفهوم تورم و انواع آن آشنا شدید. یکی از شاخصهای قیمتی بیان شده در این مقالات، تورم نقطهبهنقطه بود. تورم معمولاً به‌صورت سالانه، فصلی و ماهانه محاسبه و اعلام میشود. به‌عنوان‌مثال اگر تورم یک سال ۳۰ درصد اعلام شود ممکن است تورم‌های فصلی و ماهانه همان سال اعدادی بیشتر و یا کم‌تر از ۳۰ درصد را نشان دهد. اما تورم نقطهبهنقطه از مقایسه شاخص قیمت‌ها در یک ماه با ماه مشابه سال قبل از آن محاسبه میشود.
به‌عنوان‌مثال با اعلام مرکز آمار تورم نقطهبهنقطه خردادماه سال ۱۴۰۲، حدود ۴۳ درصد اعلام شده است. این یعنی مردم برای خرید سبد خانوار مشخص نسبت به خرداد سال گذشته باید حدوداً ۴۳ درصد هزینه بیشتری پرداخت کنند. البته باید اشاره کرد نرخ تورم سالانه در خردادماه سال جاری به بیش از ۴۸ درصد رسید؛ بنابراین می‌توان دید که نرخ تورم نقطهبهنقطه در یک ماه ممکن است با نرخ تورم سالانه تا همان ماه متفاوت باشد.
نحوه‌‌‌‌ی محاسبه‌‌‌‌ی تورم نقطهبهنقطه
نحوه محاسبه تورم نقطهبهنقطه نیز کاملاً مشابه محاسبه تورم سالانه است با این تفاوت که باید شاخص قیمت مصرف‌کننده (CPI) یک ماه را مستقیماً از شاخص قیمت مصرف‌کننده ماه مشابه سال قبل کسر کرده و به قیمت مصرف‌کننده ماه مشابه سال قبل تقسیم کرد. اما نکته‌ای که برخی از اقتصاددانان آن را مطرح می‌کنند، عدم اعتبار این نوع از تورم است. آن‌ها معتقدند که نمی‌توان با مطالعه تورم نقطهبهنقطه اقدام به برنامهریزی و سیاست‌گذاری کرد و باید از تورم سالانه و ماهانه بهره برد.
به‌عنوان‌مثال دلیل کاهش ۱۲ درصدی تورم نقطهبهنقطه خردادماه نسبت به اردیبهشت و فروردین سال ۱۴۰۲ را افزایش شدید قیمت‌ها در خردادماه سال ۱۴۰۱ در اثر حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی می‌دانند. به همین علت بسیاری از اتفاقات سیاسی و اقتصادی می‌تواند شاخصهای قیمت را در ماه‌های مختلف سال تحت‌الشعاع قرار دهد. اما مرکز آمار تورم نقطهبهنقطه را صحیح و معتبر دانسته و آن را یکی از منابع مناسب برای برنامهریزی و هدف‌گذاری می‌داند.
جمع‌‌‌‌بندی تورم نقطهبهنقطه
تورم نقطهبهنقطه یکی از شاخصهای پولی است که میزان آن به‌صورت ماهانه منتشر میشود. به عقیده‌ی برخی اقتصاددانان این شاخص از اهمیت بالایی برخوردار نیست و بیشتر ماهیت آمارسازی دارد. باتوجه‌به روش محاسبه‌‌‌‌ی این شاخص و تغییر مدام مخرج کسر، روند این شاخص چندان قابلیت استفاده جهت برنامهریزی را نخواهد داشت و متأثر از مداخلات مقطعی مختلف خواهد بود.
