ارزش خالص فعلی، یکی از معیارهای مهم برای تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری‌هاست که با استفاده از آن می‌توان ارزش و سودآوری پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کرده و تصمیم گرفت که سرمایه‌گذاری موردنظر ارزش دارد یا خیر.
ارزش خالص فعلی (NPV) چیست؟
ارزش خالص فعلی (NPV) یاNet present value یکی از مفاهیم مهم در مدیریت مالی است و به‌عنوان یک روش برای ارزیابی و تصمیم‌گیری در مورد پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها استفاده می‌شود و به شما این آگاهی را می‌دهد که سرمایه‌گذاری موردنظرتان، درآمد قابلتوجهی به‌همراه دارد یا خیر.
NPV درواقع نشان‌دهنده اختلاف بین ورودی‌ها و جریان‌های نقدی (درآمدها) و خروجی‌های نقدی (هزینه‌ها) یک سرمایه‌گذاری در طول یک دوره زمانی است، که در آن هزینه‌ها و درآمدهای نقدی به ارزش خالص فعلی (NPV) تبدیل می‌شوند.
به عنوان مثال؛ تصور کنید که شما یک واحد آپارتمان را با قیمت ۵۰۰ میلیون تومان خریداری کرده‌اید و برای تعمیر آن، ۱۰۰ میلیون تومان هزینه کرده‌اید. پس سرمایه‌گذاری خالص شما ۶۰۰ میلیون تومان است. با فرض اینکه پس از یک سال، ارزش بازار آپارتمان به ۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان افزایش یابد و نرخ تنزیل ۱۰ درصد باشد، ارزش خالص فعلی سرمایه‌گذاری شما ۴۰۰ میلیون تومان است. این به این معنی است که در زمان حال، سرمایه‌گذاری شما می‌تواند میزان ۴۰۰ میلیون تومانی را به شما برگرداند. بر این اساس، می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا این سرمایه‌گذاری برای شما مقرون‌به‌صرفه است یا خیر؟
مطلب پیشنهادی: تامین مالی جمعی چیست؟
شرکت‌ها به چه منظور از NPV استفاده می‌کنند؟
NPV به شرکت‌ها کمک می‌کند تا ارزش مالی پروژه‌ها، سرمایه‌گذاری‌ها و فرصت‌های مختلف پیش‌رو خود را ارزیابی نمایند. این معیار به شرکت‌ها کمک می‌کند تا تصمیماتی که می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سودآوری و ارزش افزوده مجموعه آن‌ها داشته باشند، اتخاذ نمایند. به‌طور‌کلی، شرکت‌ها از NPV به‌منظور اهداف زیر استفاده می‌کنند:
۱. ارزیابی پروژه‌های سرمایه‌گذاری: شرکت‌ها می‌توانند از NPV به‌منظور سنجش ارزش پروژه‌های جدید و سرمایه‌گذاری‌های موردنیاز خود استفاده نمایند. این ارزیابی شامل محاسبه هزینه‌ها و درآمدهای پیش‌بینی‌شده، در طول‌عمر پروژه و با در نظر گرفتن نرخ تنزیل است.
۲. اولویت‌بندی پروژه‌ها: شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از NPV ، پروژه‌های مختلف را باتوجهبه ارزش خالص فعلی آن‌ها مقایسه نمایند و پروژه‌هایی را که بهترین بازگشت سرمایه را دارند، در اولویت خود قرار دهند.
۳. تصمیم‌گیری در مورد سرمایه‌گذاری‌ها: NPV به شرکت‌ها کمک می‌کند تا تصمیمات مربوط‌به سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت را از نظر مالی ارزیابی نمایند و تصمیم‌گیری‌های بهینه داشته باشند.
۴. ارزیابی ریسکNPV : به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا ریسک‌های مختلفی که ممکن است بر پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مختلف تأثیر بگذارد را ارزیابی نمایند. این ارزیابی شامل تأثیرات مختلفی مانند تغییرات نرخ بهره، بازار و شرایط مالی است.
به طور کلی، NPV به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا تصمیم‌گیری‌های مالی خود را بر اساس اطلاعات دقیق و تحلیلی انجام دهند و از این طریق ارزش بیشتری به دست آورند.
اشتباهات رایج در استفاده از NPV
در استفاده از NPV، اشتباهات رایجی وجود دارند که می‌تواند به تحلیل نادرست و تصمیمات ناصحیح منجر گردد. برخی از این اشتباهات رایج در استفاده از NPV عبارتند از:
ریسک مربوط به نرخ تنزیل: یکی از اشتباهات رایج در استفاده از NPV این است که نرخ تنزیل را به‌صورت نادرست تعیین کنید یا به طور نادرست از یک نرخ تنزیل ثابت استفاده نمایید. زیرا استفاده از یک نرخ تنزیل ثابت برای ارزیابی پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها، ممکن است ریسک‌هایی را که با تغییرات در نرخ بهره مرتبط است، در نظر نگیرد. در واقعیت، نرخ تنزیل باید باتوجهبه ریسک‌های مختلف مرتبط با پروژه تعیین شود و گاهی باید برای هر پروژه یا سرمایه‌گذاری به‌صورت جداگانه تنظیم گردد.
برای مثال، اگر نرخ بهره در سال چهارم پروژه افزایش پیدا کند، ارزش پروژه به دست آمده از محاسبه NPV کاهش خواهد یافت، زیرا درآمدهای آینده کاهش پیدا کرده و ارزش فعلی آن‌ها کاهش می‌یابد. این نشان می‌دهد که نرخ بهره می‌تواند یکی از عوامل مهمی در محاسبه NPV باشد و اگر این ریسک در نظر گرفته نشود، تحلیل NPV ممکن است ناصحیح باشد.
اشتباه در مورد بازدهی پیش‌بینی‌شده برای پروژه: گاهی اوقات، متخصصان سرمایه‌گذاری ممکن است در پیش‌بینی بازدهی پروژه‌ها یا سرمایه‌گذاری‌ها اشتباه کنند و بازده واقعی پروژه از آنچه پیش‌بینی شده بیشتر یا کمتر باشد. این اشتباه می‌تواند به تخمین‌های نادرست در مورد NPV منجر گردد.
هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه: یک اشتباه رایج دیگر این است که هزینه‌های سرمایه‌گذاری اولیه را در محاسبه NPV در نظر نگیرید یا آن‌ها را به طور نادرست محاسبه کنید. این هزینه‌ها باید به طور صحیح در محاسبات NPV در نظر گرفته شوند، زیرا آن‌ها می‌توانند تأثیر قابلتوجهی بر ارزش خالص حاضر داشته باشند، البته تجهیزات با برچسب قیمت مشخص، ریسکی ندارند.
راه‌های متفاوت استفاده از NPV چیست؟
راه‌های مختلفی برای استفاده از NPV وجود دارد، این راه‌ها عبارتند از:
بودجه‌بندی سرمایه: با محاسبه NPV برای پروژه‌ها و سرمایه‌گذاری‌های مختلف، می‌توانید تصمیمات بهتری درمورد تخصیص منابع مالی بگیرید. همچنین از این معیار می‌توانید برای رتبه‌بندی پروژه‌ها بر اساس ارزش افزوده موردانتظار استفاده کنید و به پروژه‌هایی با NPV بالاتری دارند اولویت بیشتری بدهید. باتوجهبه محدودیت‌های بودجه، پروژه‌هایی که NPV بالاتری دارند را انتخاب کرده و تمرکز سرمایه‌گذاری‌هایی خود را روی آن‌ها قرار دهید.
تعیین قابلیت‌های یک سرمایه‌گذاری: با محاسبه NPV برای یک سرمایه‌گذاری، می‌توانید بفهمید که آیا سرمایه‌گذاری در یک پروژه یا فرصت مشخص، باتوجهبه درآمد تقریبی، هزینه‌های مرتبط و مثبت و منفی بودن ارزش فعلی، سودآور خواهد بود یا خیر. NPV به شما کمک می‌کند تا ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری را بشناسید، زیرا این معیار به شما اطلاعاتی در مورد بازده موردانتظار سرمایه‌گذاری در طول زمان ارائه می‌دهد.
ارزیابی پتانسیل ادغام‌ها یا تملیک‌های بالقوه: با استفاده از NPV، می‌توانید اثرات مالی ادغام یا تملیک را بر ارزش شرکت تخمین بزنید. با مقایسه NPV قیمت پرداختی با ارزش فعلی شرکت، می‌توانید بفهمید که آیا این عملیات ممکن است سودآور باشد یا خیر. NPV همچنین به شما کمک می‌کند تا مزایا و معایب ادغام یا تملیک را ارزیابی کنید و تصمیم بگیرید که آیا این عملیات منطقی و مقرون‌به‌صرفه است یا خیر.
مقایسه با نرخ بازده مورد انتظار: (IRR) با مقایسه NPV با نرخ بازده مورد انتظار (IRR)، می‌توانید تشخیص دهید که آیا سرمایه‌گذاری در یک پروژه معین سودآور خواهد بود یا خیر. اگر NPV مثبت باشد، این به معنای این است که پروژه ارزش افزوده دارد و بازده موردانتظار (IRR) بالاتر از هزینه سرمایه است. در‌صورتی‌که اگر NPV منفی باشد، پروژه ممکن است سودآوری نداشته باشد.
مطلب پیشنهادی: نرخ بازده داخلی چیست؟
مقایسه با سایر پروژه‌ها یا گزینه‌ها: با مقایسه NPV پروژه‌های مختلف، می‌توانید تصمیم بگیرید که کدام‌یک از گزینه‌های سرمایه‌گذاری یا پروژه‌ها ارزشمندتر و سودآورتر است.
مقایسه با هزینه سرمایه: می‌توانید NPV را با هزینه سرمایه مقایسه کنید تا ببینید که آیا سرمایه‌گذاری در پروژه مورد نظر به اندازه کافی سودآور است یا نه.
تحلیل حساسیت: با تغییر در پارامترهای مختلفی مانند درآمد پروژه، هزینه سرمایه یا هزینه‌های عملیاتی، می‌توانید تحلیل کنید که NPV چقدر حساس به تغییرات است.
نقشه راهی برای تصمیمات آتی: NPV می‌تواند به‌عنوان یک نقشه راه برای تصمیم‌گیری‌های آتی شما عمل کند، زیرا به شما اطلاعاتی ارائه می‌دهد که چگونه سرمایه خود را در پروژه‌های مختلف تخصیص دهید تا به بهترین بازده ممکن دست یابید.
فرمول محاسبه NPV چیست؟
فرمول محاسبه ارزش خالص حاضر یا NPV (Net Present Value) به‌صورت زیر است:
در این فرمول:
NPV: نشان‌دهنده ارزش انتظاری آینده است.
:n نشان‌دهنده دوره زمانی است که در آن پروژه یا سرمایه‌گذاری انجام می‌شود.
R_t: حاصل جمع دریافت یا پرداخت مالی در دوره زمانی t
t: نشانگر سال یا دوره محاسبه است.
i: نرخ تنزیل (Discount Rate) ، تورم یا سود موردانتظار است.
ارزش فعلی انتظاری به‌معنای ارزش جریان خالص نقدی آینده (R) در یک بازه‌ی زمانی مشخص (t) است، که به زمان حال تبدیل می‌شود. برای محاسبه ارزش فعلی انتظاری، جریان نقدینگی (درآمد) برای یک دوره‌ی مشخص به واحد پولی نشان داده می‌شود. یکی از عوامل مهم دیگر که در این محاسبات مدنظر قرار می‌گیرد، نرخ تورم یا نرخ بهره است که با (i) و به‌صورت یک عدد اعشاری نمایش داده می‌شود. نرخ بهره، نرخ تنزیل یا تورم می‌تواند بازدهی موردانتظار از سرمایه‌گذاری را نمایان سازد. همچنین، نرخ بازگشت سرمایه‌ای که از سرمایه‌گذاری مشابه انتظار می‌رود نیز در نظر گرفته می‌شود. حتی می‌تواند نرخ مورد انتظار از پیاده‌سازی یک پروژه را نشان دهد که این نرخ نیز از‌جمله مصادیق نرخ بهره است.
محاسبه NPV در اکسل
برای محاسبه NPV در اکسل، از توابعی استفاده می‌شود که به‌صورت مستقیم نرخ تنزیل و جریان‌های نقدی را دریافت کرده و NPV را محاسبه می‌کند. مراحل محاسبه NPV در اکسل به‌صورت زیر است:
در یک ستون اکسل، جریان‌های نقدی برای هر دوره زمانی را وارد کنید.
در یک سلول مجاور، نرخ تنزیل یا نرخ بهره را وارد کنید.
در سلولی دیگر، از تابع NPV استفاده کنید و جریان‌های نقدی و نرخ تنزیل را به عنوان ورودی‌های این تابع وارد کنید.
با فشردن NPV، ENTER محاسبه شده را دریافت خواهید کرد.
استفاده از توابع اکسل برای محاسبه NPV بسیار ساده و آسان است و امکان مشاهده نتایج به‌صورت فوری وجود دارد. در تصویری که در زیر پیوست شده می‌توانید نحوه استفاده از تابع NPV در اکسل را مشاهده کنید.
