بررسی فرایندهای مالی شرکتهای مادر و مجموعه شرکت‌هایی که تحت مالکیت یک شرکت بزرگ در حال فعالیت هستند، گزارش‌های خاصی را می‌طلبد که غالباً از جنس ترکیبی از صورتهای مالی شرکت اصلی و شرکتهای تابعه است. این گزارش‌ها که تحت عنوان صورتهای مالی تلفیقی شناخته می‌شوند، به ارزیابی دقیق‌تر وضعیت‌های مالی مجموعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها یا هلدینگ‌ها کمک می‌کنند. ادغام صورتهای مالی، شرکت‌ها را ملزم میکند تا تمام عملکردهای مالی خود و شرکتهای تابعه را با هم ترکیب کنند و از این طریق، بررسی دقیق‌تری از جریان‌های مالی آن واحد اقتصادی برای حسابرسان و مدیران میسر گردد. در این مقاله به بررسی صورتهای مالی تلفیقی و جزئیاتی که مربوط به این مدل گزارش‌ها است، می‌پردازیم.
صورتهای مالی تلفیقی چیست؟
صورتهای مالی تلفیقی در واقع مجموعه صورتهای مالی گروهی از واحدهای تجاری است که به‌عنوان صورتهای مالی یک واحد اقتصادی واحد تنظیم و ارائه میشود. این صورت‌ها برای بررسی وضعیت مالی یک شرکت مادر، در کنار شرکتهای تابعه که توسط شرکت اصلی کنترل می‌شوند، تنظیم می‌گردند. درواقع بررسی تک‌به‌تک کسب‌وکارهای زیرمجموعهی یک شرکت برای بررسی فرایندهای مالی آن گروه اقتصادی به‌عنوان یک کل با ایراداتی همراه خواهد بود و به همین دلیل، تنظیم صورتهای مالی تلفیقی ضروری به نظر می‌رسد. صورتهای مالی تلفیقی شامل هر سه صورت مالی اصلی هستند: صورت سود و زیان، صورت جریان وجوه نقد و ترازنامه.
در مفهومی گسترده‌تر، تلفیق صورتهای مالی، فرایند ترکیب چندین صورت مالی در یک گزارش مؤثرتر یا منسجم‌تر است. در علم حسابداری، تلفیق صورتهای مالی را می‌توان به این صورت خلاصه کرد: «گزارشی از ترکیب دارایی‌ها، بدهی‌ها و دیگر اقلام مالی دو یا چند واحد تجاری در یک واحد تجاری تلفیقی.» چنین گزارشی شامل ادغام صورتهای مالی است که در آن همه شرکتهای تابعه زیر چتر شرکت اصلی گزارش می‌دهند.
هدف از تنظیم و ارائه‌ی صورتهای مالی تلفیقی چیست؟
هدف از تنظیم صورتهای مالی تلفیقی در حقیقت ایجاد اسناد همه‌جانبه و کلی در خصوص فرایندهای مالی یک شرکت است. بدین ترتیب، صورتهای مالی تلفیقی یک نمای کلی از عملکرد مالی شرکت به مدیران و تصمیم‌گیرندگان و ذی‌نفعان یک سازمان ارائه می‌دهند. بررسی و اطلاع از این داده‌های مالی، برای تیم‌های مدیریتی، سهام‌داران، سرمایه‌گذاران و وام‌دهندگان ضروری است. از سوی دیگر، با ایجاد صورتهای مالی تلفیقی، حسابرسان نیز ابزاری کارآمد و یکپارچه در اختیار خواهند داشت تا از اینکه سازمان از قوانین و مقررات مالی تعریف‌شده به‌درستی پیروی میکند، اطمینان حاصل کنند.
چه زمانی صورتهای مالی تلفیقی برای کسب‌وکارها ضروری است؟
صورتهای مالی تلفیقی از سوی شرکت اصلی تهیه می‌شوند و شامل اطلاعات مالی شرکتهای تابعه‌ای می‌شوند که زیرمجموعهی آن شرکت اصلی هستند. قوانین خاصی که برای این نوع از صورتهای مالی تدوین شده، بر اساس نوع کسب‌وکار و نیز بسته به میزان مالکیت شرکت اصلی در شرکت تابعه، متغیر است. معمولاً اگر یک شرکت مادر بیش از ۵۰ درصد مالکیت یک شرکت فرعی زیرمجموعهی خود را داشته باشد، باید در صورتهای مالی تلفیقی خود اطلاعات آن شرکت زیرمجموعه را گزارش دهد.
تصمیم برای تلفیق صورتهای مالی
یک شرکت هلدینگ ممکن است در واحدهای مختلف و زیادی سرمایه‌گذاری کرده باشد، اما جزئیات مالی همه‌ی آن‌ها لزوماً در صورتهای مالی تلفیقی آن شرکت لحاظ نمی‌شوند. همان‌طور که ذکر شد، نکته‌ی اصلی تصمیم‌گیری برای درج صورتهای مالی یک شرکت فرعی این است که آیا شرکت اصلی بیش از ۵۰ درصد سهام مالکیت در شرکت فرعی دارد یا خیر. اگر چنین باشد، گزارش‌های مالی آن شرکت در صورتهای تلفیقی گنجانده میشود.
همچنین، اگر شرکت مادر علی‌رغم داشتن سهمی کمتر از ۵۰ درصد، نفوذ تصمیم‌گیری بر سازوکار آن شرکت را داشته باشد و به طور مثال در تعیین هیئت‌مدیره شرکت نقش داشته باشد، ممکن است تلفیق صورتهای مالی را انتخاب کند.
جزئیات بیشتر در خصوص صورتهای مالی تلفیقی
در این بخش، نکته‌های ضروری درباره‌ی مراحل تنظیم صورت سود و زیان در صورت مالی تلفیقی و نیز بخش‌هایی که قابلیت حذف از این صورت‌ها را دارند ذکر میشود:
تلفیق سود و زیان و مراحل آن به‌صورت خلاصه
گام اول: جمع درآمد و هزینه‌های شرکت مادر و همچنین شرکت زیرمجموعه
گام دوم: حذف خرید و فروش‌های درون‌گروهی
گام سوم: حذف سود تحقق‌نیافته در مقدار موجودی معاملات بین شرکتی
آیتم‌هایی که از صورت سود و زیان تلفیقی حذف می‌شوند.
- درآمد بهره که شرکت اصلی شناسایی کرده است.
- هزینه‌هایی که شرکت فرعی متحمل شده است.
- وام‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بین شرکتی که به‌عنوان دارایی شرکت اصلی و بدهی شرکت فرعی شناخته می‌شوند.
مزایای صورتهای مالی تلفیقی چیست؟
هدف اصلی صورتهای مالی تلفیقی، ارائه‌ی تصویری دقیق از وضعیت مالی یک واحد اقتصادی است. برخی از مزایای این مدل گزارش‌دهی را می‌توان این‌طور بیان کرد:
- با در اختیار داشتن صورتهای مالی تلفیقی، سرمایه‌گذاران بالقوه می‌توانند سلامت فرایندهای مالی یک شرکت و شرکتهای تابعه آن را به‌دقت بررسی و قضاوت کنند.
- تنظیم این نوع گزارش‌های مالی، بار تهیهی صورتهای مالی جداگانه را برای همه‌ی شرکتهای تابعه کاهش می‌دهد.
- با داشتن صورت مالی تلفیقی، کار حسابداران راحت‌تر میشود و می‌توان معاملات بین شرکتی را به‌درستی حسابرسی کرد.
- تهیهی صورتهای مالی تلفیقی به اعتباردهندگان در راستای انجام بهتر فرایند اعتبارسنجی نیز کمک میکند.
سؤالات متداول درباره‌ی صورتهای مالی تلفیقی
- آیا همه‌ی شرکتهای فرعی و زیرمجموعهی شرکت اصلی باید در صورتهای مالی تلفیقی گنجانده شوند؟
صورتهای مالی شرکت فرعی همانند شرکت اصلی و به طور جداگانه تهیه میشود و در گزارش‌های تلفیقی نیز به برخی اقلام شرکتهای زیرمجموعه اشاره میشود. طبق قاعده اگر شرکت مادر بیش از ۵۰ درصد شرکت زیرمجموعه را دارا باشد، اطلاعات شرکت فرعی در صورت مالی شرکت اصلی گزارش میشود. - آیا شرکت‌ها می‌توانند بین صورتهای مالی تلفیقی و غیرتلفیقی یکی را انتخاب کنند؟
الزامات گزارش‌دهی صورتهای مالی برای شرکتهای دولتی و خصوصی، بسته به مسئولیت‌های حقوقی هر شرکت متفاوت است. بااین‌حال، در بیشتر موارد، شرکتهای خصوصی در تصمیم برای تهیه صورتهای مالی تلفیقی یا ارائه گزارش تلفیقی به‌صورت سالانه، آزاد هستند. در این میان، شرکتهای دولتی معمولاً این تصمیم را به‌عنوان یک سیاست بلندمدت اتخاذ می‌کنند، چراکه تغییر در نوع ارائه‌ی صورتهای مالی از تلفیقی به غیرتلفیقی ممکن است باعث نگرانی سرمایه‌گذاران یا ایجاد ابهاماتی برای حسابرسان شود. این شرکت‌ها ممکن است در برخی موارد نیاز به ثبت درخواست تغییر داشته باشند که در این صورت، شرکت مادر خواستار تغییر در صورتهای تلفیقی میشود.
