شاخص‌ها (index) معیارهای خوبی برای تحلیل و ارزیابی یک بازار هستند. در حقیقت این معیارها، کمک می‌کنند تا وضعیت گذشته و حال بازار بهتر ارزیابی شده و بر مبنای آن تخمین و پیش‌بینی دقیق‌تری از آینده‌ی بازار، ارائه گردد. شاخص ۵۰ شرکت فعالتر یکی از مهمترین شاخصهای مطرح شده در حوزه‌ی بازار سرمایه است. همان‌طور که از نام آن پیداست، در این شاخص به لیستی از ۵۰ شرکت با فعالیت بیش‌تر در بازار بورس، دسترسی خواهیم داشت. در این مطلب، دررابطه‌با این شاخص و چگونگی تنظیم لیست ۵۰ شرکت فعالتر بورس، پرداخته‌ایم. سرمایه‌گذاران و تمام افراد فعال در بازار سرمایه‌ی بورس، می‌بایست با شاخصهای پرکاربرد از جمله شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، آشنا باشند.
شاخص‌ها
همان‌طور که در مقدمه‌ی این مطلب اشاره کردیم، شاخص‌ها، معیارهایی هستند که به درک و ارزیابی وضعیت بازارها کمک می‌کنند. در واقع شاخص‌ها، نتایجی به‌صورت کمی بیان می‌کنند. به‌عنوان‌مثال، معدل دانشجویان، یک شاخص برای ارزیابی و سنجش کیفیت تحصیلی آنها خواهد بود. در حقیقت وضعیت و رتبه‌ی تحصیلی یک دانشجو را میتوان بر اساس معدل وی قضاوت کرد.
اگر نگاهی دقیق‌تر به دنیای اطراف خود بیندازید، متوجه می‌شوید که موارد بسیار زیادی وجود دارد که ارزیابی و سنجش آنها با کمک شاخص‌ها امکان‌پذیر است. دمای هوا، میزان آلودگی هوا و … مثال‌های رایجی هستند که در آنها از شاخص استفاده میشود.
مسئله‌ی مهم این است که برای این‌که ارزیابی هر پارامتر مشخصی دقیق‌تر و صحیح‌تر انجام شود نیاز است تا شاخصهای مختلفی را به کار بگیریم. این امر سبب خواهد شد تا از جنبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف و متعددی وضعیت پارامتر مدنظر رصد شود تا با اشتباهات آماری و همین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور اشتباهات ناشی از فرایند استحصال شاخص مدنظر، دچار نتیجه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نادرست و به‌دوراز واقعیت نشویم.
شاخص‌ها در بازار بورس
در بازار بورس، شاخصهای زیادی مطرح میشوند. هر یک از این شاخص‌ها، وضعیت بازار را از جنبه‌ی مختلفی ارزیابی کرده و نشان می‌دهد. کلیه‌ی شاخص‌هایی که در این بازار محاسبه و به کار برده میشوند را میتوان از سایت tsetmc.com مشاهده کرد. هر یک از این شاخصهای مختلف، سبب میشود تا از جنبه‌هایی وضعیت صحیح بازار، ارزیابی شود؛ بنابراین فعالان بازار بورس، با جمع‌بندی تمام این شاخص‌ها، درک صحیح‌تری از وضعیت کلی بازار در جنبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلف خواهند داشت. یکی از شاخصهای مطرح در حوزه‌ی بورس، شاخص ۵۰ شرکت فعالتر است. در ادامه با این شاخص بیش‌تر آشنا خواهیم شد.
شاخص ۵۰ شرکت فعالتر
در شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، به لیستی از ۵۰ شرکت فعالتر بازار بورس، دسترسی خواهیم داشت. اما این ۵۰ شرکت، دقیقاً چه شرکتهایی هستند؟ به‌عبارت‌دیگر، شرکت‌ها در شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، چطور انتخاب میشوند؟ در پاسخ به این سؤال باید بگوییم که معیار فعالتر بودن در بازار بورس، میزان نقدشوندگی شرکت‌ها و ارزش بازار آنها است.
نقدشوندگی را میتوان تبدیل دارایی به پول نقد باتوجه‌به قید زمان و با کمترین هزینه تعریف کرد. مطابق این تعریف شرکتهایی که سهامشان آسان‌تر و سریع‌تر مورد معامله قرار می‌گیرد، طبیعتاً از نقدشوندگی بالاتری برخوردار هستند. با ضرب تعداد سهام شرکت در قیمت سهام روز، ارزش بازار شرکت محاسبه خواهد شد. شرکتهایی که در این دو مؤلفه وضعیت به نسبت مطلوبی داشته باشند و از ارزش شرکت بالا و همین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌طور نقدشوندگی بالایی برخوردار باشند میتوانند در لیست شرکتهای شاخص ۵۰ شرکت فعالتر قرار بگیرند.
بنا بر گزینه‌های ذکر شده، شرکتهای فعال در بازار بورس لیست شده و ۵۰ شرکت اول در شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، مطرح خواهند شد و تغییرات آنها در قالب این شاخص گزارش میشود. سرمایه‌گذاران با تحلیل و ارزیابی وضعیت سهام این شرکت‌ها، میتوانند وضعیت کل بازار را حدس بزنند. زیرا رفتار این ۵۰ شرکت، نشان‌دهنده‌ی رفتار ۷۰ درصد از بازار بورس خواهد بود.
تأثیر شاخص ۵۰ شرکت فعالتر بر شاخص کل
شاخص کل در بازار بورس، شاخصی است که میانگین بازدهی شرکتهای فعال در بازار را نشان می‌دهد. در مطلبی مجزا به بررسی و شرح این شاخص پرداخته‌ایم. در اینجا تنها یادآور می‌شویم که در شاخص کل، تمام شرکت‌ها به یک میزان سهیم نیستند. به‌عبارت‌دیگر، شرکتهای بزرگ‌تر با سرمایه‌ی بیش‌تر، تأثیر بزرگ‌تری را بر روش شاخص کل خواهند گذاشت. طبق تعریفی که برای شاخص کل ارائه دادیم، یک شرکت بزرگ می‌تواند جو هیجانی ایجاد نماید.
در شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، این مسئله تا حدودی بهبود داده میشود. به‌عبارت‌دیگر، ۵۰ شرکت فعالتر بازار بورس، میتوانند از ایجاد جو هیجانی در بازار بورس توسط یک گروه خاص، جلوگیری به عمل‌آورند. چرا که در این شاخص عملکرد ۵۰ شرکت فعالتر بورس موردتوجه قرار می‌گیرد. این ۵۰ شرکت چیزی در حدود ۷۰ درصد ارزش بازار بورس را تشکیل میدهند و تغییرات آنها تأثیرات بسزایی در وضعیت کلی بازار دارد.
مزایای شاخص ۵۰ شرکت فعالتر
- نمایش وضعیت ۷۰ درصدی بازار (وضعیت بازار به‌خوبی نمایان شده و قابل‌سنجش است.) چرا که ۵۰ شرکت فعالتر سهم بسیار زیادی از معاملات در بازار بورس را به خود اختصاص داده‌اند.
- نشان‌دادن میزان تأثیر شرکتهای بزرگ و نقدشونده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر در شاخص کل
- کاهش امکان دست‌کاری قیمت سهام توسط گروه خاصی از سهام‌داران (شاخص ۵۰ شرکت فعالتر به نسبت شاخص کل واقعی‌تر است.)
- نمایش شرکتهای فعالتر به‌عنوان شرکتهایی با قابلیت نقدشوندگی بالاتر و دارای سهام مناسب‌تر برای سرمایه‌گذاری
- مناسب برای تحلیل و ارزیابی در سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت به علت نقدشوندگی بالاتر
جمع‌بندی پیرامون ۵۰ شرکت فعالتر
شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، یکی از شاخصهای مطرح برای ارزیابی و تحلیل بازار بورس است. در این شاخص، به لیستی از ۵۰ شرکت فعالتر بازار بورس دسترسی داریم. ازآنجایی‌که معیار «فعالتر» بودن شرکت‌ها در این لیست، میزان نقدشوندگی بالاتر آنها و ارزش بازار بیش‌تر است، شرکتهایی که در این لیست انتخاب میشوند، تأثیر بالایی در بازار بورس خواهند داشت.
هرچند تعداد شرکتهایی که در شاخص ۵۰ شرکت فعالتر نشان داده میشود، ۵۰ عدد است؛ اما در حدود ۷۰ درصد از ارزش بازار بورس را به خود اختصاص میدهند. این امر نشان می‌دهد که شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، در شاخصهای دیگر تأثیرگذار است.
در شاخص ۵۰ شرکت فعالتر، شرکتهایی که سهام آنها برای خریدوفروش و سرمایه‌گذاری مناسب‌تر است، نشان داده میشود. این لیست به‌خصوص برای افرادی که به دنبال سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت هستند، بسیار بهینه خواهد بود. چراکه شرکتهایی که در این شاخص نشان داده میشوند، قدرت نقدشوندگی بالاتری دارند.
در پایان تأکید روی این موضوع را الزامی می‌دانیم که شاخص ۵۰ شرکت فعالتر مانند تمام شاخصهای مطرح دیگر، به‌تنهایی نمی‌تواند برای تحلیل و ارزیابی دقیق بازار بورس موردتوجه قرار بگیرد؛ بنابراین نیاز است تا در کنار سایر شاخص‌ها برای تحلیل صحیح و جامع بازار، به کار برده شود.
