برای اکثر افراد طلا بهخصوص سکهی طلا به دلایل گوناگون همیشه زمینهی جذابی برای سرمایهگذاری کل دارایی یا لااقل اختصاص بخشی از سبد سرمایهگذاری در راستای حفظ ارزش پول و بهعنوان پساندازی سریعنقدشونده بوده است. اما چگونه میتوان این سرمایهگذاری را با روشی حرفهایتر و پوشش ریسک بهتر انجام داد؟ چگونه میتوان بهجای معاملهی طلای فیزیکی یا مسکوکات طلا، از اوراق بهاداری که جایگزین و همارزش آنها هستند استفاده نمود و در عین بهرهمندی از مزایای معاملات طلا، از ریسکهای نگهداری و هزینههای خریدوفروش طلا بهدور ماند؟ چگونه میتوان با سرمایههای بسیار جزئی نیز وارد این بازار شد و سرمایههای نقدی سرگردان خود را در مسیری وارد نمود که ارزش خود را در برابر تورم حفظ کند؟ پاسخ این سؤال در دل یک ابزار سرمایهگذاری به نام صندوق سرمایهگذاری طلا است. با داشتن کد بورسی شما میتوانید در بورس طلا بخرید، بدون آن که نیاز به مراجعه به صرافی یا طلا فروشی باشد. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید تا پیرامون صندوقهای طلا بیشتر بدانید.
صندوق سرمایهگذاری طلا (Gold fund) چیست؟
صندوق طلا نوعی صندوق سرمایهگذاری است که در داراییهای مرتبط با طلا سرمایهگذاری مینماید. داراییِ انواع رایج این صندوقها، طلای فیزیکی (مسکوکات یا شمش طلا)، قراردادهای آتی طلا یا سهام شرکتهای استخراج معادن طلا (این مورد در خارج از کشور رواج دارد) است. قیمت سهام این صندوقها عمدتاً با قیمت لحظهای جهانی طلا و دلار مرتبط است. هدف این صندوقها کسب بازده از سرمایهگذاریهای مرتبط با طلا و مزایای بالقوههای آن، با روشهای مناسب بدون تحمل ریسکهای نگهداری طلای فیزیکی است.
صندوقهای طلا ابزار سرمایهگذاری محبوبی در میان سرمایهگذارانی هستند که میخواهند سرمایهی خود را در برابر ریسکهای تورمیِ پیشبینیشده یا بیثباتیهای سیاسی محافظت کنند. اغلب سرمایهگذاران چنین شرکتهایی بهاصطلاح “شیفتگان طلا” هستند – کسانی که بهویژه در مورد چشمانداز طلا، همیشه خوشبیناند. طلا اغلب یکی از گزینههای باثبات و همیشه ارزشمند، با رشد نسبتاً تضمینشده است، بنابراین بسیاری از افراد برای تنوع بخشیدن به سبد سرمایهگذاری خود مایلاند بخشی از دارایی خود را به طلا اختصاص دهند.
محبوبیت طلا و صندوقهای طلا
از دیدگاه سرمایهگذاری و حفظ ارزش پول در برابر نوسانات تورمی، طلا اغلب و در اکثر نقاط دنیا بازدهی بالاتر از تورم و نسبتاً تضمین شدهای در بلندمدت داشته است. همین امر موجب شده بسیاری از افراد برای جلوگیری از کاهش ارزش سرمایهشان و حفظ آن در برابر ریسکهای سرمایهگذاری و ازدسترفتن اصل سرمایه، به انواع مدلهای سرمایهگذاری در “طلا” رویآورند. از آنجا که طلا پشتوانهی پولی بانکهای جهان است همهی دولتها طالب مالکیت سهم بیشتری از موجودی طلای استخراج شده در جهان هستند، از سوی دیگر طلا در بسیاری از صنایع و تولیدات، یک مادهی اولیهی حیاتی محسوب میشود، هیچگاه چرخهی عرضه و تقاضای طلا در جهان متوقف نخواهد شد و طلا همیشه مشتریان خود را خواهد داشت.
از دیدگاه پسانداز برای مواقع نیاز نیز پساندازِ دارایی در قالب طلا منطقی است زیرا در اکثر موارد قدرت نقدشوندگی سریعتری نسبت به دیگر انواع پسانداز همچون ملک، اتومبیل، کالا، سپردهگذاریهای بانکی بلندمدت، قراردادهای آتی و حتی سهام دارد زیرا هریک از این موارد ممکن است در مواقع بحرانی بهسرعت نقد نشوند اما “طلا” در مدت زمانی بسیار کوتاه و در سراسر دنیا با نرخی تقریباً یکسان قابل معاملهی پایاپای یا نقد شدن خواهد بود و همیشه مشتریان بالقوه برای خرید آن وجود خواهند داشت، در واقع میتوان گفت طلا هیچگاه بدون خواستار نخواهد بود. بهعلاوه هزینههای تعمیر و نگهداری، عوارض سالانه، بیمه، مالیات، استهلاک و تخریب همچون برخی انواع دیگر دارایی را دربر نخواهد داشت.
اما نگهداری طلا در قالب فیزیکی از جمله مسکوکات، شمش یا زیورآلات معایبی هم دارد که گاه برای دارندگان این کالای ارزشمند بسیار پرهزینه و دردسرساز است، به همین علت حرفهایهای دنیای سرمایهگذاری روشهایی برای سرمایهگذاری در این کالای ارزشمند ابداع نمودند که علاوه بر کسب سود از نگهداری و معاملات مرتبط با طلا، بتوانند خطرات ناشی از مبادله و نگهداری طلای فیزیکی را نیز به حداقل برسانند. در پی این نیاز، صندوقهای سرمایهگذاری طلا ابداع گردید که در ادامه با انواع آن آشنا خواهیم شد.
انواع صندوقهای طلا در دنیا و ایران
در سطح بینالمللی سه نوع صندوق سرمایهگذاری با پشتوانهی طلا وجود دارد:
- صندوقهای قابل معاملهی طلا (Gold ETFs): این نوع صندوقهای قابل معامله برای سرمایهگذارانی ایدهآل هستند که مایل به سرمایهگذاری در طلای فیزیکی هستند اما نمیخواهند دردسر ذخیره یا نقلوانتقال طلا را در برابر خطر سرقت داشته باشند. بنابراین سهام شرکتهای سرمایهگذار در زمینهی طلا را خریداری و معامله میکنند.
- صندوقهای استخراج طلا (Gold Mining Funds): این صندوقها در طلای فیزیکی سرمایهگذاری نمیکنند، بلکه در شرکتهایی سرمایهگذاری میکنند که در استخراج طلا نقش دارند. بازده این نوع صندوقها به عملکرد شرکتهای دارندهی معدن طلا بستگی دارد.
- صندوقهای سرمایهگذاری در صندوقهای طلا (Gold Fund of Fund): این صندوقها در واحدهای سهام شرکتهای ETF طلا سرمایهگذاری میکنند و از قراردادهای آتی و مشتقات سود خود را کسب میکنند.
اما در ایران صندوقهای طلا تنها از نوع صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (Gold ETFs) وجود دارند که عمدهی دارایی آنها (حداقل 70%) بهجای خرید سهام شرکتهای بورسی یا خرید داراییهای گوناگون، به سرمایهگذاری در اوراق مبتنی بر سکهی طلای بانکی (رسمی کارشناسی شده) و قراردادهای آتی سکه اختصاص دارد در نتیجه سهام آنها بر اساس نرخ روز سکه ارزشگذاری میگردد، نرخ روز سکه نیز عددی متأثر از نرخ طلای جهانی و دلار است. بنابراین هنگام سرمایهگذاری در این نوع صندوق لازم است به متغیّر بودن قیمت سهام آنها ناشی از عوامل اثرگذارِ ذکرشده و غیرثابت بودن درآمد این صندوقها (احتمال ضرر و کاهش قیمت سهم در کوتاهمدت) توجه داشته باشید.
سود صندوقهای طلا
سود صندوقهای طلا در بلند مدت دقیقاً مشابه صندوق طلا در ایران است. اگر سود سالانهی صندوقهای طلا را در سایت فیپ ایران مشاهده کنید، خواهید دید که سود این صندوقها کاملاً مشابه طلا و سکهی طلا است. سود طلا در ایران هم کاملاً وابسته به قیمت دلار و قیمت طلای جهانی است.
مقایسهی سود صندوقهای سرمایهگذاری در طلای بورس ایران
بهطور کلی بازدهی صندوقهای سرمایهگذاری در طلا در بورس ایران کاملاً وابسته به قیمت دلار و طلای جهانی است، از این رو تفاوت چندانی میان بازدهی بلند مدت انواع صندوقهای سرمایهگذاری وجود ندارد. اگر به وبسایت فیپایران مراجعه کنید، در بخش صندوقهای سرمایهگذاری و صندوقهای سرمایهگذاری در اوراق بهادار مبتنی بر سپردهی کالایی لیست صندوقهای سرمایهگذاری را مشاهده خواهید کرد. همانطور که از جدولی که خواهید دید پیداست، بازدهی سالانهی صندوقهای سرمایهگذاری با یکدیگر در حدود 1 الی 2 درصد متفاوت است.
مقایسهی سرمایهگذاری در گواهی سپردهی سکهی طلا و صندوق سرمایهگذاری طلا
ابزار کار صندوقهای سرمایهگذاری طلا، گواهی سپردهی سکهی طلا (سکهی یکروزه) است که بهعنوان یک ورق بهادارِ مبتنی بر سکهی طلای بانکی، بهجای سکهی فیزیکی، در سایت بورس کالا بهصورت آنلاین قابل معامله است. این گواهی بهمنظور شفافیت معاملات سکه و کاهش ریسک سرمایهگذاری در سکهی طلا از سال 1394 ایجاد گردید. حال شاید سؤال شما این باشد که چگونه میتوان گواهی سپردهی سکهی طلا را دریافت، معامله یا در صورت نیاز مجدد نقد نمود. در ادامه به کاربرد این ورق بهادار، روند سپردهگذاری و نحوهی ابطال آن خواهیم پرداخت.
بهترین سکه برای سرمایه گذاری کدام است؟
گواهی سپردهی سکهی طلا چیست؟
هرکس که دارندهی یک سکهی طلای بانکی با مشخصات سکه طلای تمام بهار آزادی طرح جدید (با تصویر امام خمینی) با وزن 8.133 گرم و عیار 900 در هزار، ضرب سال 1386 به بعد است، میتواند بهجای نگهداری فیزیکی، آن را به انبار خزانهی طلای یکی از بانکهای رفاه، ملت، صادرات یا سامان تحویل داده، در مقابل قبض انبار (گواهی سپردهی سکهی طلا) صادرشده توسط خزانهی بانک را دریافت نماید که به نام وی است. گواهی سپردهی سکهی طلا، نمایانگر مالکیت سکهی سپردهشده در ذخایر این صندوقها و درواقع قبض انبار آن سکههاست، پس ارزشی معادل سکهی فیزیکی به نرخ روز دارد. این گواهی سپرده، در هر جایی فقط توسط مالک آن قابل نقد شدن یا معامله است زیرا این گواهی به نام دارندهی سکه صادر میگردد و تنها توسط خود او یا وکیل قانونی وی قابلیت ارائه به بانک یا صرافی و تحویل گرفتن سکه را دارد، از همین رو خطر گمشدن، سرقت و نقد شدن توسط افراد دیگر به صفر میرسد. در ضمن این گواهی 24 ساعت پس از سپردهگذاری سکه نزد خزانهی بانک، در سبد بورسی کارگزاری منتخب مشتری ثبت شده، قابلیت نقدشوندگی مییابد از همین جهت به آن گواهی سکهی یکروزه نیز میگویند. همانطور که گفته شد، معاملهی این گواهیها تنها در بورس کالا قابل انجام است به همین جهت داشتن کد بورسی و قرارداد با یک کارگزاری که دارای مجوز معاملهی کالا باشد، پیشنیاز معامله و نقد نمودن گواهی سپردهی سکه است.
در نظر داشته باشید از آنجا که سکه یک کالاست و گواهی سپردهی سکه نوعی اوراق بهادار دارای سررسیدِ تحویل است، باید تا پیش از تاریخ سررسیدش یا بهصورت سکهی فیزیکی تحویل گرفته شود یا به فروش رسیده مالکیتش به شخص دیگر منتقل گردد و یا با ثبت درخواست از نماد قدیمی به نماد جدید با تاریخ سررسید جدید تبدیل گردد. تاریخ سررسید گواهی در نماد واحد بهصورت کد مشخص است مثلاً کد “سکه۰۰۱۲پ۰۴ ” نماد سکه با تاریخ سررسید ۲۵ اسفندماه ۱۴۰۰ است که باید تا پیش از این تاریخ نسبت به تحویل گرفتن سکه از خزانه یا انتقال مالکیت آن از نماد قدیم به نماد جدید (پس از کسر هزینههای انبارداری از حساب کاربری مشتری) اقدام شود در غیر اینصورت دیگر قابلیت معامله نخواهد داشت. این عملیات بهصورت آنلاین انجام میگردد.
سرمایهگذاری در صندوق طلا
روش دیگر سرمایهگذاری در طلا بدون ریسک نگهداری طلای فیزیکی، خرید واحدهای سرمایهگذاریِ صندوقهای سپردهگذاری طلا است که افراد میتوانند با هر میزان سرمایهی نقدی که مایلاند، تعدادی سهم از یک صندوق طلا بخرند. قیمت هر سهم ممکن است مثلاً یک درصد از قیمت یک سکهی بانکی کامل باشد. بدین ترتیب فرد با خرید هر سهم مالک یک درصد از یک سکهی کامل خواهد شد. یا با سپردهگذاری یک سکهی تمام بهارآزادی، معادل 100 گواهی سپردهی سکهی طلا در حساب کاربری وی ثبت خواهد شد. صندوق نیز در مقابل سرمایهگذاری افراد، بخش عمدهی دارایی صندوق را به خرید سکه از بانک یا صرافی اختصاص داده، آن سکهها را نزد یک بانک عامل نگهداری میکند و در ازای این طلای پشتوانه، گواهی سپردهی طلا دریافت مینماید.
قیمت هر سهم از این صندوقها به نسبت نرخ روز سکه متغیّر خواهد بود. بدین ترتیب اصلاً لازم نیست افراد دارندهی یک سکهی فیزیکی برای سپردهگذاری باشند، حتی لازم نیست مالک یک سکهی کامل باشند و در هنگام نقد نمودن سرمایه نیز مجبور به فروش یک سکهی کامل باشند. بهجای گواهی سپردهی سکه، واحدهای این نوع صندوقها در بورس کالا قابل معامله است، پس پیشنیاز آن داشتن کد بورسی برای خرید واحدهای این صندوقهای ETF است. بدین ترتیب بدون نیاز به تحویل و دریافت سکهی فیزیکی بهعنوان کالا در تاریخ سررسید محدود، قادر به سرمایهگذاری در سکهی طلا به نرخ روز خواهید بود.
سرمایهگذاری در صندوقهای طلا شامل مزایای زیادی است که آن را برای دارندگان سرمایهی طلا جذاب نموده است. در ادامه به عللی که افراد، سرمایهگذاری در این نوع صندوقها را به نگهداری فیزیکی طلا ترجیح میدهند میپردازیم.
مزایای سرمایهگذاری در صندوق طلا نسبت به نگهداری فیزیکی طلا
سرمایهگذاری در صندوقهای سرمایهگذاری طلا به سرمایهگذاران این امکان را میدهد که به روشی آسان مالک دارایی طلا باشند بدون آن که متحمل خسارات و هزینههای نگهداری آن در قالب فیزیکی گردند. در مقایسهی این دو نوع سرمایهگذاری میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
صندوق سرمایهگذاری طلا (گواهی سپردهی سکه) |
طلای فیزیکی (شمش، سکه، طلای آبشده، دستدوم، زیورآلات) |
برای این سرمایهگذاری داشتن کد بورسی و عضویت در کارگزاریهایی که مجوز معاملات در بورس کالا را دارند لازم است زیرا گواهی سپردهی سکه تنها در بورس کالا و بهصورت آنلاین معامله میگردد. این مبادلات شفاف و قابلپیگیری است و مانع فساد، پولشویی و دستکاری عمدهی بازار توسط محتکران و دلالان میگردد. |
هرکسی بدون نیاز به داشتن کد بورسی میتواند طلا را خریدوفروش و نگهداری نماید، این امر سرمایهگذاری را تسهیل اما درعینحال آن را غیرشفاف ساخته است. |
سبدگردانی توسط جمعی از افراد حرفهای انجام میشود که بهتناسب وضع بازار پورتفوهای متنوعتر و کمریسکتری را تشکیل میدهند. این شرکتها در شرایط بازار صعودی 100% سرمایه را در طلا و در شرایط نزولی 70% را در طلا و 30% باقیمانده را در سپردههای با درآمد ثابت سرمایهگذاری مینمایند. |
تکیه بر تحلیل شخصی و دسترسی به منابع آمار و اطلاعات محدود و غیررسمی که میتواند افراد غیرحرفهای را در شرایط نزولی متحمل ضرر نماید. |
معاملات بهصورت آنلاین انجام میشود، درنتیجه سرمایهگذاری مشمول هزینهها و خطرات ناشی از حملونقل و نگهداری فیزیکی طلا نمیگردد. | نیازمند خرید حضوری و نقلوانتقال و نگهداری فیزیکی است که پراسترس و پرریسک است. |
هزینههای تأمین امنیت و نگهداری طلای فیزیکی بهصورت تجمیع شده در انبار بانکها مقرونبهصرفهتر است بهنحویکه در مقابل پرداخت تنها روزی 105 تومان هزینهی انبارداری (بهازای هر قطعه سکه)، میتوان اصل سرمایه را از خطر سرقت و ازبینرفتن محافظت نمود و بازگشت آن توسط بانک مرکزی تضمین میگردد. | هزینههای تأمین امنیت و نگهداری در محلی مناسب بالاست و خطراتی چون سرقت، گمشدن و ازدسترفتن کل سرمایه، دارایی شما را تهدید مینماید. درضمن دارایی شما حتی در صندوق امانات بانک (با هزینهی انبارداری بسیار بالاتر) بیمه نبوده، صددرصد از آسیبهایی چون آتشسوزی، زلزله یا سرقت مصون نیست. |
شفافیت معاملات، بدون ریسک تقلب، عدم کسر درصدی از قیمت به دلیل وجود ناخالصی یا اجرت ساخت هنگام فروش، کارشناسیشده بودن ذخایر طلای صندوق توسط کارشناسان رسمی، کارمزد بسیار اندک معادل 1 هزارم درصد از ارزش معامله و معافیت مالیاتی از مزایای این صندوقهاست. | کسر مالیات، اجرت ساخت زیاد، ریسک تقلبی بودن یا احتمال کاهش ارزش به دلیل وجود ناخالصی در طلای خریداری شده هنگام فروش (در مورد زیورآلات و طلای دستدوم و سکههای غیربانکی)، بدون نظارت کارشناسی دقیق روی معاملات و اصالت طلا، سلیقهای و غیرعادلانه بودن میزان کارمزدی که صرافیها یا طلافروشیها تحت عنوان مابهالتفاوت نرخ فروش و خرید از فروشنده کسر مینماید، موجب کاهش سرمایهی افراد خواهد شد. |
حداقل سرمایهی موردنیاز نسبت به قیمت روز سکه مثلاً 100 هزار تومان برای خرید هر سهم است و قابلیت نقدشوندگی بخشی از سرمایه که موردنیاز باشد با فروش تعدادی از سهام موجود در پورتفو ممکن است. | برای خرید هر واحد سکه یا طلا به حداقل سرمایهی بیش از چند میلیون تومان نیاز است. خردکردن دارایی به واحدهای کوچکتر برای نقد نمودن بخشی از آن در صورت عدم نیاز به کل مبلغ سکه یا طلا ممکن نیست. |
سرعت نقدشوندگی بالا و تا حدودی تضمین شده حتی در بازار نزولی به دلیل حضور حامی بازارگردان پشت هر صندوق طلا، حذف سفتهبازی در بازار سکه | نقدشوندگی متأثر از جو بازار، اخبار سیاسی و حضور یا عدم حضور خریدار مناسب هنگام بازار نزولی یا راکد است که گاه سرعت نقدشوندگی را بهشدت کاهش میدهد و حضور دلالان و محتکران موجب ایجاد جو سفتهبازی و نوسانات شدید قیمت میگردد. |
هزینههای اندک معامله و سهامداری: معاف از مالیات، با کارمزد مصوب و بسیار کمتر از صرافیها (معادل 0.001 از ارزش معامله)، هزینهی کارشناسی سکهی ارائهشده (3 هزار تومان) و انبارداری روزانه 105 تومان | |
نمایش تعداد سهم خریداری شده در پورتفوی افراد با قابلیت وثیقهگذاری سپرده برای اخذ تسهیلات نزد بانکها |
قوانین داخلی صندوقهای طلا
صندوقهای طلا موظفاند حداقل 70% از دارایی خود را برای خرید سپردهی طلا اختصاص دهند و حق مالکیت آن را بهصورت سهمهای مثلاً 100 هزارتومانی بین سرمایهگذاران تقسیم نمایند. همچنین میتوانند حداکثر 20% از دارایی صندوق را در اوراق مشارکت یا سپردههای بانکی با درآمد ثابت یا اوراق مشتقه سرمایهگذاری نمایند تا در دورههای رکود بتوانند پوشش ریسک مناسب داشته باشند. در تابلوی بورس میتوانید خالص ارزش دارایی (NAV) صندوقها را بهروز مبتنی بر قیمت روز طلا مشاهده نمایید. در انتخاب صندوق مناسب لازم است بازدهی، حجم دارایی خالص صندوق، تعداد سهامداران، سرعت نقدشوندگی، بازارگردان فعال و میزان حباب قیمت سکه در نظر بگیرید. حجم معاملات صندوق هم عامل مهم در حفظ سرمایهی شما خواهد بود زیرا معاملات پرحجم در بازار صعودی، منجر به سودهای بزرگتر اما در بازارهای نزولی موجب ضررهای بزرگتر خواهد شد.
نتیجهگیری آکادمی دانایان
نرخ طلا همیشه بهصورت موازی با سایر اقلام و زمینههای سرمایهگذاری افزایش یا کاهش قیمت دارد یعنی اگر نرخ دلار، مسکن، خودرو، کالاها و … افزایش یابد نرخ طلا نیز متعاقباً افزایش خواهد یافت و اگر نرخ طلا کاهش یابد نرخ بقیهی اقلام نیز با کاهش مواجه بوده است، درنتیجه از کاهش نرخ طلا چندان متضرر نخواهید بود، البته در این مورد نباید درگیر نوسانات کوتاهمدت و اختلاف قیمتهای موقتی گردید و با حفظ دیدگاهی بلندمدت و خودداری از خریدوفروش در نوسانات شدید، میتوانید ارزش اصل سرمایهی خود را حفظ نمایید زیرا آنگونه که آمار نشان میدهد در بازههای بلندمدت نرخ طلا اغلب از نرخ تورم پیشی داشته، حتی گاه 150-200 درصد سود سالانه برای سرمایهگذار بلندمدت بهارمغان آورده است.
پس سرمایهگذاری در طلا بهنوعی تضمینشده و منطقی است. در ضمن طلا تقریباً از خطراتی چون تخریب در سیل، زلزله، تصادف، آتشسوزی و… که سایر انواع دارایی را تهدید مینماید مصون است، اما جهت کاهش ریسکهایی که نگهداری طلای فیزیکی ممکن است به سرمایهی شما تحمیل کند، میتوانید از مزایای سپردهی گواهی سکه بهجای معامله و نگهداری اشکال مختلف طلای فیزیکی بهرهمند گردید.
برای مطالعهی بیشتر در رابطه با دانش سرمایهگذاری وارد شوید.
2 دیدگاه
صندوقهای طلا آیا امن هستند؟
بله از نظر امنیت قطعا قابل اعتماد هستند.