امروزه سرمایهگذاری صحیح و اصولی تبدیل به یکی از ملزومات رفاه و کسب مطلوبیتهای بیشتر در زندگی افراد در جوامع مختلف است. میزان لزوم توجه به این امر در برخی از جوامع به دلیل شرایط اقتصادی آنها بیش از سایرین بوده و کشور ما نیز در زمرهی چنین جوامعی قرار میگیرد. اساساً برای انجام یک سرمایه-گذاری، دو روش مستقیم و غیرمستقیم وجود دارد. در سرمایهگذاری مستقیم افراد شخصاً اقدام به انجام سرمایهگذاری در بازار هدف خود میکنند و در سرمایهگذاری غیرمستقیم از نهادهای واسطهای مانند صندوق-های سرمایهگذاری و سبدگردانها استفاده میشود. در خصوص تفاوت بین صندوقهای سرمایهگذاری و سبدگردانها در مقالهای جداگانه مفصلاً بحث کردهایم. افراد در سرمایهگذاری مستقیم ترجیحات و میزان ریسکپذیری خود را بهراحتی ابراز میکنند و به علت وجود تفاوت بین سطح ریسکپذیری اشخاص مختلف، میبایست صندوقهای سرمایهگذاری توانایی ارائه خدمات بهتمامی افراد با سطوح ریسک مختلف را داشته باشند. ازاینروی صندوقهای سرمایهگذاری دارای انواع مختلفی هستند که در این مقاله به سراغ صندوق سرمایهگذاری مختلط خواهیم رفت و توضیحاتی در خصوص آن را ارائه میکنیم.
صندوق سرمایهگذاری مختلط چیست؟
صندوق مختلط نوعی از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک است که در آن وجوه جمعآوری شده در سبد دارایی تشکیل شده از سهام و ابزارهای با درآمد ثابت نظیر اوراق درآمد ثابت، سپرده بانکی و … سرمایهگذاری میشود. وجه تسمیهی این نوع از صندوقها، صرف وجوه سرمایهگذاران در هر دو محل سهام و اوراق با درآمد ثابت یا سپرده است که این نوع صندوقها را به ترکیبی از صندوق سهامی و صندوق با درآمد ثابت تبدیل کرده است. در این صندوقها میزان تخصیص منابع به محلهای مختلف دارای انعطاف است که باتوجهبه شرایط بازارها، مدیر صندوق بتواند سبدی بهینه از سرمایهگذاریها را در اختیار داشته باشد. در خصوص میزان و نحوهی تخصیص منابع در صندوقهای سرمایهگذاری مختلط، در بخش ترکیب دارایی این صندوقها توضیحات بیشتری را ارائه میکنیم.
سطح ریسکپذیری در سرمایهگذاری
در بحث سرمایهگذاری مطلوب و هوشمندانه موارد متعددی وجود دارد که باید حتماً به آنها توجه شود. برخی از این پارامترهای مهم و اثرگذار برای هر شخص منحصربهفرد بوده و ازاینروی باید حتماً ترجیحات ذهنی افراد موردتوجه قرار بگیرد. یکی از مهمترین مسائل، مسئلهی ریسکپذیری افراد مختلف است. طبیعتاً انتظار داریم میزان ریسکپذیری افراد مختلف در امر سرمایهگذاری متفاوت باشد. اما در مجموع میتوان افراد یک جامعه را به سه دستهی ریسکپذیر، ریسکگریز و دستهی میانهرو تقسیمبندی کرد.
اگر در فرایند سرمایهگذاری، سرمایهگذاری غیرمستقیم توسط صندوقهای سرمایهگذاری انتخاب شود، این صندوقها باید توانایی ارائه خدمات به افراد مختلف با سطح ریسکپذیری مختلف را داشته باشند. این مسئله در انتخاب محل سرمایهگذاری وجوه تأثیر به سزایی دارد.
صندوق سرمایهگذاری مختلط مناسب چه افرادی است؟
اساساً بازار سهام به دلیل نوساناتی که در پی خواهد داشت نسبت به سرمایهگذاری در ابزارهای با درآمد ثابت نظیر اوراق با درآمد ثابت یا سپردهی بانکی ریسک بالاتری را خواهد داشت. این در حالی است که سرمایه-گذاری در اوراق درآمد ثابت یا سپردهی بانکی به دلیل جریانات درآمدی تضمین شده، عملاً ریسک بسیار ناچیزی را در پی خواهد داشت.
با این اوصاف افراد ریسکپذیرتر، سرمایهگذاری در بازار سهام را انتخاب میکنند و در بلندمدت بهواسطهی پذیرش سطح بالاتری از ریسک، سود بیشتری را نیز کسب خواهند کرد. صندوقهای سرمایهگذاری سهامی نیز ابزاری کمککننده برای انجام سرمایهگذاری غیرمستقیم خواهند بود. در کنار این مسئله افراد ریسکگریز نیز سرمایهگذاری در اوراق با درآمد ثابت و سپردهی بانکی را انتخاب خواهند کرد که در صورت تمایل به سرمایه-گذاری غیرمستقیم، صندوقهای سرمایهگذاری با درآمد ثابت میتوانند به این دسته از افراد خدمات ارائه کنند.
اما قطعاً افراد به دودستهی ریسکپذیر و ریسکگریز تحت قالب یک نگاه صفر و صدی قابل تقسیمبندی نیستند و دستهی میانهروی دیگری نیز وجود خواهد داشت. این افراد ترجیح میدهند بخشی از سرمایهی خود را به سرمایهگذاری در بازار سهام اختصاص دهند و طی آن ضمن پذیرش ریسک، بازدهی قابلتوجهی در بلندمدت کسب کنند و بخش دیگری از سرمایهی خود را نیز به سرمایهگذاری در ابزار درآمد ثابت اختصاص دهند تا مقداری از سبد داراییشان ریسک کمتری را تجربه کند. رعایت میزان سهم هر محل از سرمایهگذاری (سهام یا درآمد ثابت) در دورههای رونق و رکود بازار سهام عامل دیگری است که در کنار انتخاب سهام بهینه یا بهرهگیری از بهترین ابزار درآمد ثابت، نیاز به بهرهگیری از افراد متخصص جهت سرمایهگذاری را تقویت میکند. همهی این عوامل دستبهدست هم میدهند تا صندوق سرمایهگذاری مختلط برای افراد میانهرو، خدمات سرمایهگذاری غیرمستقیم را ارائه دهد و تبدیل به ابزاری مفید و کارا برای این دسته افراد در فرایند سرمایهگذاری شود.
ترکیب دارایی صندوق مختلط چگونه است؟
بهطورکلی داراییهای صندوق سرمایهگذاری مختلط به ترکیبی از سهام و ابزارهای با درآمد ثابت اختصاص پیدا میکند. تخصیص این منابع در شرایط رونق و رکود به عهدهی مدیران صندوق است اما بر اساس مقررات، معیارهایی حداقلی و حداکثری برای سرمایهگذاری در هر بخش ارائه شده است.
بر اساس قوانین و مقررات، صندوقهای سرمایهگذاری مختلط موظفاند تا حداقل ۴۰ درصد و حداکثر ۶۰ درصد از داراییهای خود را در سهام، حقتقدم سهام و قرارداد اختیار معامله سهام پذیرفته شده در بورس و واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری که در سازمان بورس و اوراق بهادار ثبت شدهاند، سرمایه-گذاری کنند.
همچنین صندوقهای سرمایهگذاری مختلط میبایست حداقل ۴۰ و حداکثر ۶۰ درصد از داراییها را نیز به سرمایهگذاری در اوراق بهادار درآمد ثابت، گواهی سپرده بانکی و سپرده بانکی اختصاص دهند.
تصمیمگیری در خصوص میزان درصد اختصاص دارایی در بازههایی که مطرح شد به عهدهی مدیران صندوق و باتوجهبه شرایط بازارها است. اما در خصوص جزئیات این سرمایهگذاریها بازهم قواعدی وجود دارد که صندوقها ملزم به رعایت آن هستند. البته در خصوص میزان تخصیص دارایی به سهام و حقتقدم در ۶۰ روزهی ابتدایی آغاز فعالیت صندوق و همچنین در دورهی تصفیه صندوق، رعایت حدنصاب الزامی نیست.
در خصوص سرمایهگذاری در سهام و حقتقدم سهام منتشر شده از سوی یک ناشر، صندوقها موظفاند حداکثر ۲۰ درصد از کل دارایی که به خرید سهام اختصاصدادهشده را بر روی سهام یا حقتقدم سهام منتشر شده از سوی یک ناشر سرمایهگذاری کنند. این حدنصاب در خصوص سرمایهگذاری در یک صنعت به حداکثر ۳۰ درصد از کل دارایی تخصیصیافته برای سرمایهگذاری در سهام و حقتقدم و … افزایش پیدا خواهد کرد.
در خصوص اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز صندوقها میتوانند تا سقف حداکثر ۴۰ درصد از دارایی صندوق را به سرمایهگذاری در اوراق منتشر شده توسط یک ناشر اختصاص دهند. این حدنصاب برای اوراق منتشر شده که تضمین شده توسط یک ضامن مشترک باشند به ۳۰ درصد کاهش پیدا خواهد کرد.
صندوقهای سرمایهگذاری مختلط میتوانند حداکثر ۵ درصد از دارایی صندوق را به سرمایهگذاری در گواهی سپرده کالایی نیز اختصاص دهند.
موارد فوق به شکل خلاصه و با جزئیات بیشتر در جدول زیر آورده شده است.
یک ویژگی صندوقهای سرمایهگذاری مختلط
این صندوقها دارای برخی از خصوصیات منحصربهفرد هستند و برخی از ویژگیهای آنها میان تمامی صندوقهای سرمایهگذاری، مشترک است. یکی از این ویژگیهای منحصربهفرد آن است که این صندوقها بهواسطهی سازوکار و تخصیص داراییهایشان در محلهای مختلف، امکان کسب بازدهی بالا در دوران رونق بهواسطهی سرمایهگذاری در سهام و امکان وقوع زیان کمتر در دوران رکود بهواسطهی سرمایهگذاری در اوراق با درآمد ثابت را دارند. این ویژگی نشئتگرفته از انعطاف قابلتوجه این صندوقها در محل سرمایهگذاری است که با اتخاذ تصمیمات هوشمندانه و صحیح توسط مدیرانشان امکان کسب بازدهی بیشتر برای سرمایهگذاران را فراهم میکنند.
نحوهی سرمایهگذاری در صندوق سرمایهگذاری مختلط
برای سرمایهگذاری در این نوع از صندوقها، مهمترین نکتهای که مدنظر قرار میگیرد مسئلهی میزان بازدهی آنها در طول دورههای قبلی است. برای پیبردن به این مسئله میتوان به سایت fipiran.com مراجعه کرده و اطلاعات صندوقها را با یکدیگر مقایسه کنیم.
صندوقهای سرمایهگذاری مختلط با هر دو ساختار قابل معامله و مبتنی بر صدور و ابطال در بازار سرمایهی ایران وجود دارند. درصورتیکه صندوق انتخابی جهت سرمایهگذاری، قابل معامله یا همان ETF باشد با در اختیار داشتن کد بورسی میتوان اقدام به سرمایهگذاری و خریدوفروش واحدهای صندوق کرد. اما اگر صندوق انتخابی غیرقابلمعامله و با ساختار صدور و ابطال باشد میبایست با مراجعه به سایت و یا دفاتر صندوق سرمایهگذاری مدنظر درخواست صدور واحدهای سرمایهگذاری را داد. درصورتیکه صندوق سرمایه-گذاری، صندوق سرمایهگذاری پایان باز باشد پس از گذشت دو تا سه روز کاری و تعیینشدن قیمت، واحدها به نام فرد متقاضی صادر میشوند. اما اگر صندوق سرمایهگذاری پایان بسته باشد و به سقف صدور واحدهای سرمایهگذاری رسیده باشد، فرد سرمایهگذار میبایست تا ابطال واحدها توسط سرمایهگذار دیگری منتظر بماند.
سخن پایانی آکادمی دانایان پیرامون صندوق مختلط
در این مقاله به معرفی صندوقهای سرمایهگذاری مختلط پرداختیم و ضمن بیان تعریف آن، به ترکیب دارایی و نحوهی سرمایهگذاری در آنها اشاره کردیم. این صندوقها باتوجهبه قواعد تخصیص دارایی و سبدی که از ترکیب سهام و اوراق با درآمد ثابت و سپرده و گواهی سپردهی بانکی میسازند، مناسب افراد میانهرو در زمینهی ریسکپذیری هستند و میتوانند عواید قابلتوجهی را به همراه داشته باشند. همچنین خاصیت انعطافپذیری سبد دارایی آنها بین سهام و اوراق سبب کسب بازدهی بیشتر در دوران رونق بازار سرمایه و متحمل شدن زیان کمتر در دوران رکود خواهد شد.
برای دسترسی به سایر مقالات و محتوای آموزشی وارد شوید.