معیارهای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری

نوسان‌های اقتصادی که این روزها در بازارهای مالی تجربه می‌شود، دغدغه‌ی یک سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری کم‌‌‌‌‌‌‌ریسک را برای همه‌ی سرمایه‌گذاران بیش‌ازپیش پررنگ کرده است. وضعیت کنونی اقتصاد ایران ایجاب می‌کند که دارایی‌ها و سرمایه‌ی خود را با ابزارهای مناسب مالی به سوددهی بیشتر برسانیم و گزینه‌های با ریسک کمتر یا متناسب‌تر را برای بازدهی مطلوب و هماهنگ با تورم برگزینیم. یکی از روش‌هایی که می‌تواند فعالان بازار سرمایه را در این شرایط یاری رساند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری است. اما برای انتخاب بهترین صندوق نیاز است جنبه‌های مهمی از آن مورد بررسی قرار گیرد. این‌که چطور بهترین صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کنیم؟ معیارهای مهم برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری کدام‌اند؟ و انتخاب هر صندوق بر اساس چه معیاری می‌تواند به نفع ما باشد؟

در این مقاله به بررسی معیارهای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری می‌پردازیم و سعی داریم فعالان بازار سهام را به دیدگاهی جامع تجهیز کنیم تا در بحبوحه‌ی نوسان‌های بازار سرمایه، بهترین مسیر را برای رسیدن به سود بیشتر انتخاب کنند.

کدام نوع صندوق برای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری بهتر است؟

پیش از شروع بحث، بهتر است این نکته را خاطرنشان کنیم که در فرایند گزینشِ بهترین صندوق برای سرمایه‌گذاری، نمی‌‌‌‌‌‌‌توان صرفاً به یک معیار اکتفا کرد. به طور مثال نمی‌توان صرفاً به این دلیل که یک صندوق سرمایه‌گذاری در ماه‌های گذشته بیشترین بازدهی را داشته، آن را برای سرمایه‌گذاری انتخاب کرد. چرا که گزینه‌های بسیاری در این نتیجه تأثیرگذار هستند که هریک به‌تفصیل توضیح داده خواهد شد. همچنین، سرمایه‌گذار می‌بایست مجموعه‌ای از مراحل را طی کند تا بهتر بتواند صندوق مناسب خود را گزینش کند.

معیارهای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری

معیارهای متعددی می‌‌‌‌‌‌‌تواند برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در نظر گرفته شود؛ اما در این مقاله به طور خلاصه به بیان معیارهای زیر برای انتخاب بهترین صندوق سرمایه‌گذاری اشاره خواهیم کرد:

1. سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار
2. توجه به آیتم پرداخت سود نقدی
3. نقدشوندگی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری
4. بازار هدف فرد برای سرمایه‌گذاری

بررسی هریک از این چهار معیار می‌تواند به یافتن مسیری مطمئن برای انتخاب بهترین صندوق کمک کند. توجه داشته باشید که معیارهای متعدد دیگری نیز می‌‌‌‌‌‌‌توان برای انتخاب بهترین صندوق برای سرمایه‌گذاری متصور بود.

سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار؛ معیاری برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری

در دنیای سرمایه‌گذاری، ریسک و بازدهی رابطه‌ی مستقیمی با یکدیگر دارند. به این معنا که هرچه سرمایه‌گذار ریسک بیشتری را بپذیرد، بازدهی انتظاری بیشتری دارد و این انتظار می‌تواند برآورده شود، یا بنا به دلایلی همچون ارزیابی‌های نادرست از بازار و تصمیم‌گیری‌های نسنجیده، برآورده نشود؛ بنابراین، یکی از مهم‌ترین معیارها برای انتخاب یک صندوق سرمایه‌گذاری مناسب، درنظرگرفتن سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار است. این‌که بدانید برای دستیابی به سود مدنظر خود تا چه میزان حاضر هستید ریسک کنید؟ این‌که در بازارهای پرنوسان مالی، ترجیح می‌دهید برای رسیدن به سود بیشتر، ریسک بیشتری بپذیرید؟ یا چنین ریسک‌هایی خواسته‌ی شما نیست و ترجیح می‌دهید بدون ریسک یا با ریسک کم، مقدار سود ثابت و محدودی را به دست آورید؟

این‌‌‌‌‌‌‌ها سؤالاتی هستند که پیش از اتخاذ تصمیمات سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذارانه، باید به آن‌‌‌‌‌‌‌ها پاسخ داد.

ریسک انواع مختلف صندوق‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری

برای هر سطحی از ریسک‌‌‌‌‌‌‌پذیری در افراد مختلف، نوع خاصی از صندوق‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری به‌عنوان ابزاری سودمند برای سرمایه‌گذاری تلقی می‌‌‌‌‌‌‌شوند. به طور مثال صندوق‌های سهامی، صندوق‌های با درآمد ثابت و صندوق‌های مختلط باتوجه‌به ترکیب دارایی‌ها و سهامی که دارند، مقدار ریسک متفاوتی دارند. براین‌اساس، صاحبان سرمایه باتوجه‌به سطح دارایی و سرمایه‌شان و نیز بر اساس سطح ریسک‌پذیری که مدنظر دارند، می‌‌‌‌‌‌‌توانند از بین آن‌ها مناسب‌ترین گزینه را انتخاب می‌نمایند.

• صندوق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری درآمد ثابت: ازآنجایی‌که ۷۵ تا ۹۵ درصد دارایی صندوق‌های با درآمد ثابت به اوراق با درآمد ثابت کم‌ریسک همچون سپرده‌های بانکی، اوراق مشارکت و غیره تعلق دارد، این صندوق‌ها کمترین میزان ریسک را در بین انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری دارند.
• صندوق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری سهامی: در صندوق‌‌‌‌‌‌‌های سهامی، ۷۵ تا ۹۵ درصد ترکیب دارایی‌های صندوق به سهام و حق‌تقدم آن در بورس و فرابورس تعلق دارد و ازاین‌رو سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در این بازار نسبتاً پرریسک است.
• صندوق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری مختلط: صندوق‌های مختلط همان‌طور که از نام آن‌ها مشخص است، ترکیبی از صندوق‌های سهامی و صندوق‌های با درآمد ثابت هستند و از لحاظ ریسک، در حد وسط قرار گرفته‌اند. این صندوق‌ها ریسک و سود متوسطی دارند.
• صندوق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری جسورانه: این صندوق‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری بر روی ایده‌‌‌‌‌‌‌های نوآورانه و استارت‌‌‌‌‌‌‌آپ‌‌‌‌‌‌‌ها سرمایه‌گذاری می‌‌‌‌‌‌‌کنند. مسیر سوددهی در این صندوق‌‌‌‌‌‌‌ها مشابه شکل توابع نمایی است. این نوع از سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری، سرمایه‌گذاری به‌شدت پرریسکی تلقی می‌‌‌‌‌‌‌شود.
  نکته‌ی دیگری که در این میان باید به آن توجه کرد، این است که برخی از صندوق‌های درآمد ثابت مشابه سپرده‌های بانکی، به‌صورت ماهانه سود سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری را به صاحبان خود می‌پردازند، اما کمتر اتفاق می‌افتد که صندوق‌های سهامی و صندوق‌های مختلط این پرداخت سود ماهانه را برای سرمایه‌گذاران خود در نظر گرفته باشند.

سطح ریسک‌‌‌‌‌‌‌پذیری و انتخاب صندوق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری

اگر شما خود را فردی ریسک‌پذیر می‌دانید که برای سود بیشتر حاضر است ریسک بیشتری کند، بهترین گزینه برای شما صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهامی است. این نوع صندوق‌ها مناسب افرادی است که می‌خواهند در بازار سرمایه سرمایه‌گذاری کنند، اما مهارت و دانش کافی در این حوزه را ندارند و زمان کافی برای یادگیری نکات کلیدی این حوزه را نیز در اختیار ندارند.

اگر شما فردی ریسک‌گریز هستید و تمایلی به ریسک‌کردن ندارید؛ اما بازدهی نسبتاً بالاتری از سپرده‌‌‌‌‌‌‌گذاری در بانک‌‌‌‌‌‌‌ها را طلب می‌‌‌‌‌‌‌کنید، سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در قالب صندوق‌‌‌‌‌‌‌های درآمد ثابت، ابزاری مناسب برای شما خواهد بود.

اگر شما فردی هستید که حد متوسط و متعادلی از ریسک را در سرمایه‌گذاری لازم می‌دانید و در خود این تمایل برای ریسک متوسط و سود متوسط و معقول را می‌بینید، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط برای شما بهترین گزینه است.

پرداخت سود نقدی؛ معیاری برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری

یکی دیگر از معیارهای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری، توجه به ویژگی پرداخت سود نقدی صندوق‌هاست. برخی از صندوق‌های سرمایه‌گذاری سودی که از فعالیت خود به دست می‌‌‌‌‌‌‌آورند را در قالب پرداخت‌‌‌‌‌‌‌های دوره‌‌‌‌‌‌‌ای بین سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران خود توزیع می‌‌‌‌‌‌‌کنند. درواقع، نرخ بازده نقدی نیز از تقسیم همین مبلغ پرداختی بر قیمت هر واحد سرمایه‌گذاری به دست می‌آید. برای مثال، اگر ارزش هر واحد سرمایه‌گذاری یک صندوق ۲۰ هزار تومان باشد و بعد از پایان بازه‌ی زمانی، هر واحد ۱۲۰۰ تومان سود نقدی کسب کرده باشد، نرخ بازده نقدی آن حاصل تقسیم ۱۲۰۰ بر ۲۰ هزار تومان خواهد بود.

ذکر این نکته لازم است که هریک از صندوق‌های سرمایه‌گذاری طبق مدل متفاوتی فرایند تقسیم سود را انجام می‌دهند، اما اگر صندوقی پرداخت دوره‌ای سود داشته باشد، باید قوانینی که بر اساس آن تقسیم سود را انجام می‌دهد را در امیدنامه‌ی خود ذکر کند. شرح مدل پرداخت سود معمولاً در سومین فهرست امیدنامه‌ی صندوق ذکر می‌شود و با عنوان «پرداخت‌های دوره‌ای به سرمایه‌گذاران» درج می‌گردد. همچنین مدیر صندوق وظیفه دارد در بازه‌ی دو روز کاری پس از پایان هر دوره‌ی پیش‌بینی‌شده برای پرداخت نقدی سود، بر اساس امیدنامه‌ی صندوق مبلغ قابل‌پرداخت به سرمایه‌گذاران را محاسبه کند و به‌حساب آن دسته از سرمایه‌گذارانی که تا پایان آن دوره، مالکیت واحدهای سرمایه‌گذاری را در اختیار داشتند، بپردازد.

در صندوق‌‌‌‌‌‌‌هایی که پرداخت دوره‌‌‌‌‌‌‌ای ندارند، عواید سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری از شرکت خارج نشده و این عدم خروج وجه نقد منجر به افزایش خالص ارزش دارایی‌‌‌‌‌‌‌های صندوق خواهد شد. بدین ترتیب با بهره‌‌‌‌‌‌‌گیری از سود سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌‌‌‌های پیشین و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری مجدد آن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها یا به‌اصطلاح مرکب کردن سود، امکان کسب بازدهی بیشتر وجود خواهد داشت.

نقدشوندگی؛ معیاری برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری

نقدشوندگی یکی دیگر از معیارهای مهم در سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری است. طبیعتاً سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در قالب صندوق‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری نیز از این قاعده مستثنی نیست. نقدشوندگی بالا یک نوع مزیت برای صندوق‌ها به شمار می‌رود. دلیل اهمیت داشتن این فاکتور آن است که نقدشوندگی دارایی صندوق باعث جلب‌اعتماد سرمایه‌گذار می‌شود و درنتیجه، سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذار با خیال راحت و بدون دغدغه‌ی خاطر اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کند. وضعیت نقدشوندگی مطلوب برای یک سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری هزینه و زمان تبدیل سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری به پول نقد تعریف می‌‌‌‌‌‌‌شود.

وجود رکن ضامن نقدشوندگی از خردادماه سال ۱۳۹۲ اختیاری شد و تا پیش‌ازاین تاریخ، هر صندوق سرمایه‌گذاری برای گرفتن مجوز و شروع فعالیت، می‌بایست یک مؤسسه‌ی مالی یا بانک را به‌عنوان ضامن نقدشوندگی دارایی صندوق معرفی می‌کرد، تا به اعتبار آن، ریسک نقدشوندگی برای سرمایه‌گذاران به حداقل کاهش یابد. در سال ۱۳۹۲ درخواست‌هایی مبنی بر تأسیس صندوق سرمایه‌گذاری بدون ضمانت نقدشوندگی به سازمان بورس ارائه گردید، به این دلیل که بعضی از صندوق‌ها شرایط این را نداشتند که شخصیتی حقوقی را به‌عنوان ضامن نقد‌شوندگی جذب کنند. درنتیجه، سازمان بورس ساختار صندوق سرمایه‌گذاری بدون ضامن نقدشوندگی را طراحی کرد و طی مصوبه‌ای در آن سال، جذب ضامن برای تأسیس صندوق سرمایه‌گذاری اختیاری گردید.

صندوق املاک و مستغلات چیست؟

بازار هدف؛ معیاری برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری

معیار مهم دیگر در انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری، بازار هدف فرد برای سرمایه‌گذاری است. به این معنا که افراد برای گزینش مناسب‌ترین صندوق، می‌بایست میزان انطباق سبد سرمایه‌گذاری صندوق باهدف خود از سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری را مقایسه کنند. برای مثال، اگر کسی در شرایط رونق بازار بورس، قصد داشته باشد صندوقی را برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت برگزیند، قاعدتاً آن صندوقی که سهام بیشتری دارد، پتانسیل رشد و سود بیشتر را در کوتاه‌مدت خواهد داشت. چراکه به دلیل وضعیت مطلوب بازار بورس، قیمت سهام روبه‌افزایش است و درنتیجه، صندوقی که بیشتر دارایی‌های آن متشکل از اوراق مشارکت است، نمی‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت باشد؛ به این دلیل که بازده اوراق ثابت است و رونق بازار بورس در افزایش بازده صندوق بی‌تأثیر است.

در شرایط عکس نیز همین تحلیل قابل‌برداشت است: صندوقی که در سبد سرمایه‌گذاری خود، اوراق بیشتری را در اختیار دارد، در زمان رکود بازار و افت سهام، انتخاب کم‌ریسک‌تر و مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری است. به این دلیل که در زمان افت بازار، همچنان بازده مشخص و تضمین‌شده‌ای را برای صاحبان سرمایه به ارمغان می‌آورد.

از سوی دیگر اگر افراد تمایل به سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در بازاری نظیر بازار مسکن را دارند، صندوق‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری این امکان را برای آن‌‌‌‌‌‌‌ها فراهم خواهند کرد. ازآنجایی‌که سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در این بازار نیاز به حداقل سرمایه‌‌‌‌‌‌‌ی قابل‌توجهی دارد، افراد می‌‌‌‌‌‌‌توانند با بهره‌گیری از صندوق املاک و مستغلات از بازدهی این بازار بی‌‌‌‌‌‌‌نصیب نمانند. همچنین با بهره‌‌‌‌‌‌‌گیری از صندوق‌‌‌‌‌‌‌های زمین و ساختمان در تأمین مالی پروژه‌‌‌‌‌‌‌های ساختمانی مشارکت کرده و کسب سود می‌‌‌‌‌‌‌کنند.

برای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری در بازار طلا نیز، صندوق‌‌‌‌‌‌‌های سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری طلا گزینه‌‌‌‌‌‌‌ی مناسبی هستند. بدین ترتیب می‌‌‌‌‌‌‌توان گفت بازار هدف افراد در سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری، از معیارهایی تلقی می‌‌‌‌‌‌‌شود که در انتخاب صندوق سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری مؤثر است.

سخن پایانی درباره‌ی معیارهای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری

با نگاهی اجمالی به صندوق‌های سرمایه‌گذاری درمی‌یابیم که عملکرد آن‌ها با یکدیگر متفاوت است و بنابراین، برای گزینش مناسب‌ترین صندوق سرمایه‌گذاری، می‌بایست معیارهایی را مدنظر قرار دهیم تا اهداف سرمایه‌گذاری و سود و بازدهی بیشتر برای ما محقق شود. مهم‌ترین معیارهای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری عبارت‌اند از: ۱. سطح ریسک‌پذیری سرمایه‌گذار؛ ۲. پرداخت سود نقدی؛ ۳. ضمانت نقدشوندگی؛ ۴. بازار هدف فرد برای سرمایه‌گذاری.

در این مقاله، ضمن بررسی مختصر هریک از این فاکتورها، این موارد را برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری مناسب، مدنظر قرار دادیم.
یک صندوق سرمایه‌گذاری مناسب می‌بایست این ویژگی‌ها را داشته باشد:

• نوع صندوقی که انتخاب می‌کنید باید با روحیات ریسک‌پذیری شما و تمایلتان برای میزان ریسکی که قصد دارید تحمل کنید، سازگار باشد.
• اگر در پی کسب سود دوره‌ای یا ماهانه هستید و این موضوع برای شما اهمیت دارد، صندوقی را انتخاب کنید که پرداخت سود دوره‌ای و ثابت داشته باشد.
• نقدشوندگی یکی از مواردی است که برای انتخاب صندوق سرمایه‌گذاری مهم است و برای اطمینان از دردسترس‌بودن سرمایه‌تان، این معیار را باید در نظر داشته باشید.
• در نظر داشته باشید که برای سرمایه‌گذاری باید بازار هدف خود را به‌دقت بررسی کنید و باتوجه‌به وضعیت آن بازار، تصمیم به انتخاب صندوق بگیرید.

برای دسترسی به سایر مقالات و محتواهای آموزشی وارد شوید.