اگر تابه‌حال از انواع بیمه استفاده کرده باشید می‌دانید که شما با پرداخت مبلغ معینی میتوانید از خدمات خاص بیمه‌تان در آینده استفاده کنید. شما در واقع حق آن که از این خدمات استفاده کنید را به دست آورده‌اید چه از آن استفاده بکنید و چه تمایلی به استفاده از آن خدمت را نداشته باشید. این مثال نمونه‌ی یک قرارداد اختیار معامله در زندگی روزمره‌ی همه‌ی ما است که با آن آشناییم. نمونه‌های زیاد دیگری نیز از این نمونه قراردادها در روزمره ما وجود دارد؛ مانند رزرو هتل، رزرو تورهای مسافرتی و… . در این مقاله قصد داریم تا در خصوص قراردادهای اختیار معامله توضیحاتی را ارائه دهیم.
اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله آپشن قراردادی میان خریدار و فروشنده اوراق است که خریدار با پرداخت کردن مبلغ مشخصی به فروشنده حق انجام‌دادن معاملهای در زمان آینده را از آن خود می‌کند. قراردادهای اختیار معامله میتواند اختیار خرید و یا اختیار فروش را شامل شود. در این قرارداد قیمت معامله و زمان آن به طور دقیق مشخص شده است. به این نکته دقت کنید که خریدار حق انجام معامله را دارد و میتواند از این حق خود استفاده کرده و فروشنده ملزم به اجرای آن است؛ اما اگر خریدار در زمان انجام معامله قصد فسخ آن را داشته باشد به دلیل دارابودن اختیار معامله خرید، میتواند این کار را به‌راحتی انجام داده و اجباری برای او وجود نخواهد داشت.
باتوجه‌به آنکه فروشنده در این قراردادها باید تعهد خود را انجام بدهد، جهت جلوگیری از امتناع وی و پیشامدهای احتمالی وجه تضمینی را نزد یکی از کارگزاران بورس قرار می‌دهند که به آن اتاق پایاپای گفته می‌شود.
سود اختیار معامله
یکی از مزیت‌های مهم این بازار آن است که فارغ از جهت قیمت‌ها میتوان با تحلیل و دانش پیش‌بینی صحیح در آن کسب سود کرد. برای ما تفاوتی ندارد که قیمت‌ها رو به افزایش هستند و یا روندی کاهشی را تجربه می‌‌کنند. اگر در یک اختیار معامله پیش‌بینی می‌کنید که قیمت‌ها کاهش می‌یابد کافی است دست به فروش اختیار خرید و یا خرید اختیار فروش بزنید. همچنین به طور مشابه برای یک بازار صعودی شما میتوانید با خرید اختیار خرید یا اختیار فروش، کسب سود کنید.
مزایای اختیار معامله
• اهرم مالی
هنگامی‌که شما می‌خواهید با نقدینگی کمتری دست به سرمایهگذاری بزنید اختیار معامله یک مزیت بزرگ برای شما محسوب می‌شود؛ زیرا این قراردادها فرصتی برای شما به وجود می‌آورد که سود معاملاتتان در یک دوره‌‌ی زمانی چندین برابر آورده خریدار (قیمت اختیار معامله پرداخت شده توسط خریدار و دریافت شده توسط فروشنده آن) باشد. درواقع میتوانید با بهره‌‌گیری از اهرم مالی یا ضریب اهرمی با سرمایه‌‌ای بیش از سرمایه‌‌ی در دسترس خود، اقدام به سرمایهگذاری و کسب سود کنید.
• کسب درآمد
به‌طورکلی شما با فعالیت در بازارهای مالی میتوانید از نوسان قیمت‌ها کسب سود کنید. برای مثال در بازار بورس تنها از افزایش قیمت‌ها صاحب منافعی می‌گردید اما بر خلاف سهام که تنها از افزایش قیمت‌ها میتوان سود کرد، در اختیار معامله شما با پیش‌بینی صحیح درباره‌‌ی روند قیمت یک کالا یا دارایی میتوانید به سود برسید که قبل‌تر در قسمت سود اختیار معامله درباره آن توضیح کاملی دادیم. به عبارت ساده‌‌تر میتوان گفت این بازار دارای سازوکاری مشابه بازار دوطرفه است.
• مزیت زمانی
از دیگر ویژگی‌های مثبت اختیار معامله مزیت زمانی تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاران است. در اختیار معامله این امکان فراهم شده که با پرداخت نمودن مبلغ کمی، معامله خود را تثبیت کرده و ریسک آن را کاهش دهیم و تا زمان سررسید قرارداد اقدام به تصمیم مناسب کنیم.
معایب اختیار معامله
یکی از ریسک‌هایی که در قراردادهای اختیار معامله ممکن است با آن روبرو شویم، ریسک کاهش نقدشوندگی بازار است. احتمال دارد نماد مدنظر، از نظر عرضه و تقاضا از حجم بالایی برخوردار نبوده و امکان تغییر وضعیت و تعدیل موقعیت‌های احتمالی در آن سخت باشد.
پریمیوم اختیار معامله
شخصی که اختیار معامله را خریداری می‌کند، مبلغی را به فروشنده اختیار معامله می‌پردازد. به این مبلغ پریمیوم یا قیمت اختیار معامله می‌گویند.
انواع قرارداد اختیار معامله از نظر حق اختیار
• قرارداد اختیار خرید
قرارداد اختیار معامله به دو گروه کلی از نظر حق اختیار تقسیم‌بندی می‌شود. شخص صاحب قرارداد اختیار خرید میتواند خدمات، دارایی یا کالای مشخص را در تاریخ معینی با قیمت تعیین شده مطابق شرایط قرارداد خریداری کند. همانطور که بارها اشاره کردیم، انجام این خرید و عمل به قرارداد برای فرد دارای حق اختیار خرید الزام‌آور نیست و او در صورت صلاحدید میتواند این کار را انجام ندهد.
• قرارداد اختیار فروش
خریدار اختیار معامله‌‌ی فروش دارای حق فروش مقدار مشخصی از یک دارایی، کالا یا خدمت در زمان مشخص و در ازای یک مبلغ تعیین شده است. در این مورد نیز همانطور که پیش‌‌تر اشاره کردیم عمل به قرارداد برای فرد دارای حق اختیار فروش الزامی نبوده و این فرد میتواند در صورت صلاحدید به آن عمل نکند.
توصیه می‌‌کنیم برای کسب اطلاعات بیشتر دراین‌خصوص به مقاله‌‌ی اختیار خریدوفروش در سایت آکادمی دانایان مراجعه کنید.
انواع قرارداد اختیار معامله از نظر سود یا زیان
سه دسته‌بندی کلی برای قراردادهای اختیار معامله از نظر سود یا زیان وجود دارد
• قرارداد اختیار معامله‌‌ی بی‌تفاوت ATM
اگر قیمت اعمال قرارداد اختیار معاملهای که در دست داریم با قیمت پایانی سهم در بازار نقدی برابر باشد به این قرارداد اختیار معامله ATM یا AT The Money گفته می‌شود. چرا که در صورت استفاده از حق اختیار خود تفاوتی در میزان سود یا زیان ما اتفاق نخواهد افتاد.
• قرارداد اختیار معامله‌‌ی در زیان OTM
در بررسی قرارداد اختیار معامله فروش، به قراردادهایی که قیمت اعمال آن‌ها از قیمت پایانی سهامشان در بازار نقدی پایین‌‌تر باشد و نیز به قراردادهای اختیار معامله خریدی که قیمت اعمال آن‌ها از قیمت پایانی سهام پایه در بازار نقدی بیشتر باشد، قراردادهای اختیار معامله‌‌ی در زیان یا Out of The Money گفته می‌شود. البته که این نوع از قراردادها در تمامی بازارها، حتی بازارهای کالایی نیز موضوعیت دارد و ما برای درک بهتر مطلب، در خصوص بازار سهام مثالی را ارائه دادیم.
• قرارداد اختیار معامله در سود ITM
اگر قراردادی بی‌تفاوت یا در زیان نباشد آن قرارداد In the Money یا اختیار معامله‌‌ی در سود نامیده می‌شود. در قرارداد اختیار معامله‌‌ی فروش، قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم در بازار نقدی بیشتر بوده یا اصطلاحاً در سود است و درمورد قرارداد اختیار معامله خرید، قیمت اعمال آن از قیمت پایانی سهم پایه در بازار نقدی کمتر است. در این شرایط فرد سرمایه‌‌گذار با بهره‌‌گیری از اختیار معاملهای که برای خود خریده است، نه‌تنها از ریسک و زیان جلوگیری کرده، بلکه با استفاده از آن و با پیش‌بینی درست روند بازار امکان کسب بازدهی برای خود را نیز فراهم کرده است.
تشابهات و تفاوت‌های اختیار معامله و قرارداد آتی
ازآنجایی‌که قراردادهای آتی و اختیار معاملات هر دو یک ابزار معاملاتی برای کاهش ریسک ناشی از تغییرات قیمت و نوعی اهرم برای سفته‌بازی به شمار می‌روند، قراردادهای مشابهی هستند. اما تفاوت اصلی بازار آتی و قرارداد اختیار معامله آن است که احتمال زیان سفته‌بازی در مقایسه با سود در بازار قراردادهای آتی بیشتر است. لازم به ذکر است در قرارداد آتی طرفین متعهد به اجرای قرارداد هستند؛ اما در قرارداد اختیار معامله یک طرف متعهد می‌شود و شخص دیگر دارای اختیار برای انجام‌دادن یا ندادن قرارداد است.
جمع‌بندی پیرامون اختیار معامله
قرارداد اختیار معامله قراردادی است که خریدار با پرداخت یک مبلغ مشخص حق انجام معاملهای در زمان آینده را به دست می‌آورد. او میتواند از این حق خود استفاده کند و یا معامله را انجام ندهد. یکی از مزیت‌های اختیار معامله آن است که با پیش‌بینی صحیح جهت قیمت‌ها بدون توجه به روبه بالا بودن یا رو به پایین بودن قیمت‌ها میتوان از این بازار کسب سود کرد. به‌طورکلی قراردادهای اختیار معامله روی یک دارایی پایه بسته می‌شود. اگر اختیار معاملهای بر روی سهام بورسی بسته شده باشد به آن اختیار معامله سهام گفته می‌شود.
برای دسترسی به سایر مقالات و محتواهای آموزشی وارد شوید.
