سود مرکب یکی از مفاهیم مهم در اقتصاد است. سود مرکب سودی است که بر سرمایه‌ی اولیه و سود انباشته شده از دوره‌های قبلی محاسبه می‌شود. به‌عبارت دیگر سود مرکب سود بر سود است تا سرمایه‌گذاری با نرخ بیشتری به نسبت نرخ عادی رشد داشته باشد. کاربرد سود مرکب در محاسبه‌ی ارزش زمانی پول، نرخ بازده، تخفیف، تورم و… است. در این مقاله به بررسی مفهوم سود مرکب، فرمول محاسبه، مزایا و معایب آن می‌پردازیم.
مفهوم سود مرکب
مفهوم سود یا بهره مرکب (Compound Interest) در بازار سرمایه به معنای دریافت سود براساس سرمایه‌ی اولیه و سودهای قبلی است. به عبارت دیگر، سود مرکب باعث می‌شود سرمایه‌گذاران با افزایش سرمایه از طریق سوددهی مداوم، سود بیشتری کسب کنند. سود مرکب یک امکان جذاب برای افزایش سرعت رشد سرمایه است. مبلغ اولیه‌ی سرمایه‌گذاری و مدت زمان سرمایه‌گذاری دو عامل اساسی در سود مرکب هستند.
مطلب پیشنهادی: صندوق درآمدثابت چیست؟
مقایسه‌ی سود مرکب و سود ساده در بازار سرمایه
معمولاً سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه به دو روش سود ساده و سود مرکب محاسبه می‌شود. سود ساده (Simple Interest) مقداری ثابت است که صرفاً به سرمایه‌ی اولیه در یک دوره‌ی زمانی مشخص تعلق می‌گیرد و طبق فرمول زیر محاسبه می‌شود.
تعداد دوره‌ی سرمایه‌گذاری × نرخ سود × سرمایه اولیه = سود ساده
در مقابل، سود مرکب (Compound Interest) سودی است که به سرمایه‌ی اولیه و سود حاصل از سرمایه‌گذاری‌های دوره‌های قبلی تعلق می‌گیرد. سود مرکب طبق یک فرمول نمایی به‌صورت تصاعدی رشد می‌کند که در ادامه‌ی مطلب به بررسی فرمول محاسبه‌ی آن می‌پردازیم. همان‌طور که اشاره شد، عمده‌ی تفاوت بین سود ساده و سود مرکب این است که در سود ساده، فقط اصل سرمایه و سودی که به آن تعلق می‌گیرد مهم است؛ اما در سود مرکب، سود دریافتی مجدداً وارد چرخه‌ی سرمایه‌گذاری می‌شود و زمینه‌ی رشد نمایی سود حاصل از سرمایه‌گذاری را فراهم می‌کند.
برای مثال، فرض کنید یک سرمایه‌گذار مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان سهام خریداری کرده و سود سالانه این سهام ۲۰ درصد است. اگر فرد سود خود را برداشت کند، پس از یک سال ۲۰ میلیون تومان به‌دست می‌آورد؛ اما اگر سود خود را مرکب کند -یعنی با سود حاصله سهام بیشتری خریداری کند- پس از سال دوم مبلغی معادل ۲۴ میلیون تومان سود کسب می‌کند. اثر سود مرکب در دوره‌ی دوم سرمایه‌گذاری و دوره‌های بعد از آن مشخص خواهد شد. هر قدر زمان سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، تفاوت سود ساده و سود مرکب بیشتر نمایان می‌شود. مثلاً اگر دوره‌ی سرمایه‌گذاری ۵ سال در نظر گرفته شود، میزان سود ساده در پایان دوره معادل ۱۰۰ میلیون تومان و میزان سود مرکب معادل ۱۴۸.۸۳۲.۰۰۰ خواهد بود یعنی بیش از ۴۸ درصد سود بالاتر نسبت به دریافت سود ساده. درنهایت این تفاوت در مقدار سود، باعث می‌شود سود مرکب جذاب‌تر از سود ساده باشد.
فرمول محاسبه سود مرکب
با استفاده از بهره مرکب در سرمایه‌گذاری، امکان رشد سرمایه با نرخ نمایی مطابق فرمول زیر وجود دارد.
که در آن A نشان‌دهنده‌ی ارزش کل سرمایه در آینده، P نشان‌دهنده‌ی ارزش فعلی سرمایه، n نشان‌دهنده‌ی تعداد دوره‌هایی که سود محاسبه یا پرداخت می‌شود، t نشان‌دهنده‌ی مدت زمان سرمایه‌گذاری و r بیان‌گر نرخ سود است.
همان‌طور که دارن هاردی (Darren Hardy) نویسنده‌ی کتاب اثر مرکب – کتابی در مورد شکل‌گیری و تثبیت عادت‌های جدید- بیان می‌کند: «درصورتی‌که انتخاب‌های کوچک و هوشمندانه با پایداری و پیوستگی همراه باشند، در طول زمان تفاوت‌های بنیادین ایجاد می‌کنند». استفاده از سود مرکب در سرمایه‌گذاری نیز در بلندمدت تاثیر چشم‌گیری در سود سرمایه‌گذاری خواهد داشت؛ چرا که اثر سود مرکب با گذشت زمان بیشتر می‌شود.
سرمایه‌گذاری با سود مرکب در بازار سرمایه
صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمدثابت یک راه حل جذاب برای استفاده از سود مرکب هستند. در صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمدثابت، سود مجدداً وارد چرخه‌ی سرمایه‌گذاری می‌شود و در نتیجه در دوره‌ی بعدی مجموع سود سرمایه‌ی اولیه و سود حاصل از سرمایه‌گذاری به‌عنوان سود مرکب در نظر گرفته می‌شود. فرایند فعالیت صندوق‌های سرمایه‌گذاری با سود مرکب به این صورت است که در پایان هرروز از معاملات، سود تعلق‌گرفته به هر سرمایه‌گذار محاسبه می‌شود و در روز معاملاتی بعد براساس اصل سرمایه و سودی که تا آن روز به فرد تعلق گرفته است، سود روز جدید حساب می‌شود. به عنوان مثال فردی صدمیلیون تومان آورده داشته است و در پایان روز اول، مبلغ سرمایه‌ی فرد به صدمیلیون و هفتاد هزار تومان می‌رسد. در روز دوم اصل سرمایه‌ی فرد دیگر صدمیلیون تومان نیست بلکه صدمیلیون و هفتاد هزارتومان است و براساس این مبلغ سود روز جدید حساب می‌شود. این روند باعث می‌شود که هرچه بگذرد سود سرمایه‌گذاری بیشتر از روز قبل افزایش پیدا کند و این دقیقاً همان سود مرکب است.
مطلب پیشنهادی: صندوق مختلط چیست؟
مزایا و معایب سود مرکب در بازار سرمایه
سود مرکب ابزار قدرتمندی برای افزایش سرعت رشد ثروت است. با این حال، همیشه باید از مزایا و معایب سود مرکب آگاه بود تا عاقلانه از آن استفاده شود. در ادامه به برخی از مزایا و محدودیت‌های بهره‌ی مرکب در اشاره می‌شود:
-
- استفاده از سود مرکب در سرمایه‌گذاری، خطرات فرسایش ثروت را کاهش می‌دهد.
- با استفاده از سود مرکب در سرمایه‌گذاری، سرمایه‌ی فرد در طول زمان به‌طور تصاعدی رشد می‌کند. ذکر این نکته ضروری است که هر چه مدت زمان سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، سود بیشتری کسب خواهد شد.
- با استفاده از سود مرکب در سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاران سریع‌تر و آسان‌تر به اهداف مالی خود دست می‌یابند.
- استفاده از سود مرکب در سرمایه‌گذاری، قدرت خرید سرمایه‌گذاران را افزایش می‌دهد تا بتوانند تورم را شکست دهند. همان‌طور که می‌دانید تورم به‌معنای افزایش عمومی قیمت کالا و خدمات در طول زمان است که باعث کاهش ارزش پول می‌شود. سرمایه‌گذاران با استفاده از سود مرکب می‌توانند ارزش پول خود را حفظ کنند یا حتی افزایش دهند.
o سود مرکب در بدهی یا وام، علیه سرمایه‌گذار کار می‌کند. در این صورت سرمایه‌گذار باید به اصل و سود بدهی، سود بیشتری پرداخت کند.
مطلب پیشنهادی: تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه‌گذاری چیست؟
سخن پایانی
در سود مرکب، سود حاصل از سرمایه‌گذاری، به سرمایه‌ی اولیه اضافه شده و در دوره‌های بعدی، سود براساس سرمایه‌ی جدید محاسبه می‌شود. این روند باعث می‌شود که سرمایه و سود با سرعت بیشتری رشد کنند و سرمایه‌گذار بتواند از قدرت تاثیرگذاری زمان بهره‌مند شود. جالب است بدانید، انیشتین سود مرکب را بزرگ‌ترین کشف ریاضی دانسته و از آن به‌عنوان یکی از عجایب جهان یاد کرده است.
