سرمایهگذاری در بورس به صورت مستقیم، برای افرادی که در این حوزه دانشی ندارند ریسک بالایی به همراه دارد. به‌علاوه نیازمند صرف زمان برای بررسی و انتخاب سهام است. یکی از راه‌هایی که از طریق آن می‌توانیم هم در زمان صرفه‌جویی کنیم و هم از بازده بازار سهام بهره‌مند شویم، سرمایهگذاری در صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک است. اما با این حال باز هم انتخاب یک صندوق مناسب برای سرمایهگذاری، جزو چالش‌های تکراری سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود.
در این مطلب سعی کرده‌ایم که به همه‌ی سؤالات احتمالی شما در رابطه با این صندوقها پاسخ دهیم. پس اگر قصد خرید واحدهای این نوع صندوقها را دارید، تا انتهای این مقاله همراه آکادمی دانایان باشید.
صندوق سرمایهگذاری مشترک یک ابزار سرمایهگذاری غیرمستقیم
به طور کلی سرمایهگذاری در بورس به ۲ روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‌شود. در روش مستقیم، فرد سرمایه‌گذار با توجه دانش و سطح ریسک‌پذیری خود و برخی عوامل دیگر، سهام مورد نظر را خریداری می‌کند. اما در مقابل در روش سرمایهگذاری غیرمستقیم به دو روش می‌توان اقدام به سرمایهگذاری نمود.
- سپردن سرمایه به شرکت‌های سبدگردان
در این حالت فرد، شرکتی را برای سپردن سرمایه‌اش انتخاب می‌کند و سرمایهی خود را برای سرمایهگذاری به او واگذار می‌کند. مدیر سرمایهگذاری یا شخص سبدگردان، باید دغدغه‌های سرمایه‌گذار، مانند ریسک‌پذیری، ترجیحات و چند عامل دیگر را مد نظر قرار دهد؛ سپس اقدام به تشکیل سبد سهامی کند. - سرمایهگذاری در صندوق‌های سرمایهگذاری
در این حالت از هیچ‌کدام از افراد سرمایه‌گذار سؤالی پرسیده نمی‌شود. این گزاره بیانگر این است که خرید واحدهای صندوق به معنی موافقت فرد سرمایه‌گذار با شرایط صندوق اعم از نوع سرمایهگذاری، ترکیب دارایی و سایر موارد است. سرمایهگذاری در صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک در این دسته از سرمایهگذاری قرار می‌گیرد که در این مقاله به تشریح آن پرداخته شده است.
تفاوت سبدگردانی با صندوق سرمایهگذاری چیست؟ برای مطالعه وارد شوید.
صندوق سرمایهگذاری مشترک چیست؟
به بیانی ساده صندوق سرمایهگذاری مشترک، نوعی ابزار مالی برای سرمایهگذاری غیرمستقیم است. در این نوع صندوق از سرمایهی سرمایه‌گذاران متعدد، جهت سرمایهگذاری در اوراق بهادار استفاده می‌شود. در واقع این نوع صندوقها همچون استخر پولی هستند که سرمایه‌های مردم در آن جمع‌شده است و مدیران صندوق که متخصصان امور سرمایهگذاری هستند برای سرمایهگذاری سرمایهی در دسترس تصمیم‌گیری می‌کنند. فرض کنید مجموعه‌ای از افراد قصد دارند هر یک با مبلغ ۱۰ میلیون تومان در بازار سرمایه سرمایهگذاری کنند. شاید سرمایهی آن‌ها در این مرحله برای تنوع بخشیدن به سبد سرمایه‌گذاری‌شان کافی نباشد، به‌علاوه دانش کافی برای سرمایهگذاری هم نداشته باشند. در اینجا برای حل این مشکل، محصولی تحت عنوان صندوق سرمایهگذاری مشترک طراحی شده است که مجموعه‌ای از افراد می‌توانند در آن سرمایهگذاری کنند.
انواع صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک
صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. به بیانی دیگر، تقریباً برای هر نوع رویکرد در سرمایهگذاری یک نوع صندوق وجود دارد.
بر اساس امیدنامه‌ی موجود در سازمان بورس، این صندوقها به ۶ دسته تقسیم می‌شود:
۱. نیکوکاری ۲. مختلط ۳. شاخصی ۴. سهامی ۵. با درآمد ثابت ۶. توسعه‌ی بازار سرمایه
همچنین بر اساس نوع دارایی صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک به ۳ دسته تقسیم می‌شود:
۱. در اوراق بهادار با درآمد ثابت ۲. مختلط ۳. سهامی
البته فارغ از دسته‌بندی فوق، هر کدام از صندوق‌های نام برده از جهتی دیگر به دو دسته تقسیم می‌شود:
۱. دارای ضمانت نقدشوندگی ۲. بدون ضمانت نقدشوندگی.
مقایسه‌ی انواع صندوق سرمایهگذاری مشترک
اهمیت صندوق‌های سهامی، مختلط و با درآمدثابت صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک از سایر صندوقها بیشتر است و سرمایه‌گذارن خرد از این نوع صندوقها برای سرمایهگذاری بیشتر استفاده می‌کنند. با توجه به همین نکته در این بخش به مقایسه‌ی اجمالی این ۳ صندوق سرمایهگذاری مشترک می‌پردازیم:
صندوق سرمایهگذاری مشترک سهامی
بخش عمده‌ی دارایی‌های این نوع صندوق را سهام شرکت‌های بورسی تشکیل می‌دهد. بیش از ۷۰ درصد از دارایی‌های این نوع صندوق در سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس یا بازار اول و دوم فرابورس سرمایهگذاری می‌شود. همچنین تا حداکثر ۳۰ درصد مابقی آن، در اوراق مشارکت و امثال آن‌ها سرمایهگذاری می‌شود.
با توجه به نوع سرمایهگذاری صندوق‌های سهامی، سرمایهگذاری در این صندوقها نسبت به صندوق با درآمد ثابت و مختلط از ریسک بیشتری برخوردار است. همچنین احتمال بیشتری هم وجود دارد تا سود بالاتری نصیب سهامداران خود کند. در مجموع می‌توانیم بگوییم که صندوق سهامی برای افراد ریسک‌گریز نمی‌تواند انتخاب درستی باشد.
صندوق سرمایهگذاری مشترک درآمد ثابت
عمده‌ی سرمایهی تحت مدیریت در این صندوقها در سرمایه‌گذاری‌های کم ریسکی مانند، سپرده‌ی نزد بانک‌ها، اوراق مشارکت و اوراق خزانه سرمایهگذاری می‌شود. همچنین بر اساس مصوبه‌ی سازمان بورس، حداقل ۷۵ و حداکثر ۸۵ درصد از دارایی این نوع صندوق، باید در اوراق با درآمدثابت سرمایهگذاری شود. همچنین مابقی آن می‌تواند وارد سهام شرکت‌های مختلف شود.
در مجموع صندوق سرمایهگذاری با درآمد ثابت، حداقل بازده مورد انتظار برای سرمایه‌گذاران را فراهم می‌کند. به بیانی دیگر کم‌ریسک‌ترین نوع سرمایهگذاری در بازار سهام ایران است. به طور معمول افراد ریسک‌گریز تمایل بیشتری برای سرمایهگذاری در این نوع صندوق را دارند.
صندوق سرمایهگذاری مشترک مختلط
در صندوق سرمایهگذاری مختلط، حداقل ۴۰ و حداکثر ۶۰ درصد از دارایی صندوق، باید در سهام سرمایهگذاری شود. همچنین بین ۴۰ تا ۶۰ درصد مابقی، در اوراق با درآمد ثابت سرمایهگذاری می‌شود.
به نوعی هم از نظر ریسک و بازده احتمالی و هم از نظر ترکیب دارایی‌ها، می‌توانیم این صندوق را حد وسط بین دو صندوق قبلی در نظر بگیریم.
صندوق سرمایهگذاری مختلط، برای سرمایه‌گذارانی که تحمل میزان ریسک صندوق‌های سهامی را ندارند و از طرفی مایل نیستند سرمایه خود وارد صندوق‌های با درآمد ثابت کنند، گزینه‌ی مناسبی محسوب می‌شود.
کدام صندوق سرمایهگذاری برای سرمایهگذاری مناسب است؟
این که کدام یک از صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک برای شما مناسب است به عوامل مختلفی مانند سطح ریسک‌پذیری و بازدهی مورد انتظار شما از سرمایهگذاری بستگی دارد. اگر فردی ریسک‌گریز هستید، صندوق با درآمد ثابت و اگر ریسک‌پذیر هستید، صندوق سهامی می‌تواند گزینه‌ی مناسبی برای شما باشد. همچنین می‌توانید با تقسیم سرمایهی خود بین صندوق‌های مختلف، رفتاری منطقی و با توجه به شرایط بازار، بازدهی قابل قبولی کسب کنید. بنابراین این مورد کاملاً وابسته به ویژگی‌های شخصیتی شماست. این که چه مدت به سرمایهی خود نیاز نخواهید داشت، اگر بخشی از سرمایهی خود را از دست بدهید چه میزان بر رفاه زندگی روز‌مره‌ی شما اثر خواهد داشت موضوعاتی هستند که شما برای سرمایهگذاری در صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک باید پاسخ دهید.
مزایا و معایب صندوق سرمایهگذاری مشترک
مانند هر نوع سرمایهگذاری دیگر، صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک هم معایب و مزایای خودشان را دارند. در ادامه برخی از آن‌ها را با هم مرور می‌کنیم.
-
نقدشوندگی صندوق سرمایهگذاری مشترک
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک، نقدشوندگی بالای آن است. این مورد زمانی اهمیت خود را نشان می‌دهد که به شرایط بازار سهام ایران توجه کنیم. در کشور ما دامنه نوسان باعث شده تا در سرمایهگذاری مستقیم، خطری به نام عدم نقدشوندگی پیش روی سرمایه‌گذاران قرار بگیرد. به طور معمول نقدشوندگی صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک نسبت به سرمایهگذاری در سهام وضعیت بهتری دارد اما اگر نقدشوندگی در زمانی خاص برای شما از اهمیت بالایی برخوردار است در انتخاب صندوق سرمایهگذاری خود دقت کنید و شرایط نقدشوندگی صندوق را قبل از سرمایهگذاری مطالعه کنید.
-
عبور سرمایه از فیلتر تحلیل و دانش در صندوق سرمایهگذاری مشترک
یک صندوق سرمایهگذاری دارای یک تیم تخصصی برای تحلیل و بررسی شرایط بازار است. با توجه به این نکته متوجه می‌شویم که بدون شک، دانش و شناخت تیم تحلیلی صندوق، از یک شخص عادی بیشتر خواهد بود. همین مورد باعث می‌شود تا احتمال ضرر و به نوعی ریسک سرمایهگذاری کاهش یابد. همچنین در زمان هم صرفه‌جویی می‌شود و نیاز نیست تا سرمایه‌گذار وقت خود را برای تحلیل و بررسی بازار صرف کند.
پس همان‌گونه که متوجه شدید، عبور سرمایه از فیلتر دانش و تحلیل، به نوعی مهم‌ترین مزیت صندوق سرمایهگذاری مشترک، مخصوصاً برای افراد مبتدی محسوب می‌شود. -
محدودیت ریسک در صندوق سرمایهگذاری مشترک
محدودیت ریسک جزو معایب صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک محسوب می‌شود. صندوقها با اعداد و مبالغ بسیار بزرگتری نسبت به سهامداران خرد سر و کار دارند و این باعث می‌شود تا ریسک کمتری را پذیرا باشند. این نکته باعث می‌شود گاهی اوقات سود کمتری نسبت به بسیاری از افراد یا بازدهی نرمال بازار به دست آورند. برای مثال می‌توان به بازارهای اصطلاحاً گاوی اشاره کرد که معمولاً صندوقها در آن دوران رشد کمتری نسبت به میانگین بازار دارند.
اگر به سرمایهگذاری پرریسک علاقه‌مند هستید، مقاله‌ی مربوط به صندوق جسورانه را مطالعه کنید.
اصول انتخاب بهترین صندوق
پارامترهای زیادی برای انتخاب درست بین صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک وجود دارد. در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- ارزش بازار صندوق
هرچه ارزش بازاری یک صندوق بالاتر باشد، نشان از اعتبار بالاتر آن صندوق و مقبولیت آن در مقایسه با سایر صندوقها نزد سرمایه‌گذاران دارد. - بررسی عملکرد صندوق و سابقه‌ی بازدهی آن
مرور عملکرد صندوق در گذشته این دیدگاه کلی را به ما می‌دهد که آیا این صندوق، می‌تواند انتظارات ما را برآورده کند یا خیر. البته نمی‌توان عملکرد گذشته را دلیلی بر بازدهی آینده همانند دوره گذشته پنداشت، اما تا حدودی می‌تواند در انتخاب ما مؤثر باشد. - مقایسه‌ی همه جانبه‌ی صندوقها با یکدیگر
هدف مشترک همه‌ی صندوقها کسب سود بیشتر است. در مقایسه‌ی صندوقها با یکدیگر باید برخی نکات را در نظر بگیریم. مقایسه‌ی سود یک صندوق با درآمد ثابت با سود یک صندوق سهامی، اشتباه است، چون نوع سرمایهگذاری و میزان ریسک دارایی هر کدام با یکدیگر متفاوت است.
برای این کار می‌توانیم به سایت فیپیران مراجعه کنیم. با استفاده از آمار و ارقام از وضعیت صندوقها به طور کامل آگاه شویم. همچنین از بسیاری از جزئیات صندوقها که در تصمیم‌گیری ما مؤثر است، آگاه شویم.
نحوه‌ی کسب سود از صندوق سرمایهگذاری مشترک
عملکرد صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک تا حد زیادی به شرایط بازار بورس و دیگر دارایی‌های موجود در سبد آن‌ها بستگی دارد. همچنین به طور کلی سود این صندوقها از دو طریق به دست می‌آید.
- سودی که از معاملات سهام یا اوراق مشارکت موجود و یا افزایش قیمت سهامی که صندوق آن را خریده حاصل می‌شود. این مورد موجب افزایش قیمت واحدهای صندوق می‌شود و سرمایه‌گذار از این طریق سود می‌کند.
- بعضی از صندوقها بنا بر استراتژی‌ای که دارند از محل درآمد خود، سودی را میان صاحبان واحدها تقسیم می‌کنند. البته باید این نکته را یادآور بشویم که تقسیم سود به سیاست‌های صندوق بستگی دارد.
بازدهی صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک در چند سال اخیر
در چند سال اخیر بنا به شرایط اقتصادی، بازار سهام با افت و خیز‌های فراوانی رو به رو بوده است. همچنین مردم هم حضور گسترده‌تری در بازار داشته‌اند. نتیجه‌ی این فرآیند افزایش نقدینگی در بازار سهام بوده است. در چنین شرایطی قطعاً بخشی از این پول هم وارد صندوقها می‌شود. هر صندوقی که عملکرد بهتری داشته باشد، می‌تواند سرمایهی بیشتری جذب کند.
در سال‌های اخیر، صندوقها آمار و ارقام جالبی از خود به جا گذاشته‌اند. در سال ۱۳۹۹ که بازار سهام، ریزشی تاریخی را تجربه کرد، برخی از صندوقها بازدهی مثبت و قابل قبولی داشته‌اند. البته باید به این نکته هم اشاره کنیم که به طور معمول در زمان ریزش بازار، تمایل سهامداران به سرمایهگذاری در صندوقها بیشتر می‌شود.
در همین رابطه، صندوق‌های با درآمد ثابت بعضاً توانستند بازدهی بالای ۳۰ درصدی را ثبت کنند که با توجه به میزان ریسک این نوع صندوق، عدد بسیار قابل قبولی است.
جمع‌بندی آکادمی دانایان
در این مطلب ابتدا سعی کردیم تا تعریفی از صندوق سرمایهگذاری مشترک داشته باشیم. سپس به شرح سه نوع از مهم‌ترین صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک پرداختیم. با توجه مقایسه و همچنین مزایا و معایب این صندوقها، اگر در بازار سهام مبتدی هستید یا وقت کافی برای بررسی و معامله در بازار را ندارید، صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک می‌تواند انتخاب مناسبی برای سرمایهگذاری شما باشد. اگر قصد سرمایهگذاری در این صندوقها را دارید، پیشنهاد می‌کنیم تا مقاله‌ی مربوط به هر صندوق را به صورت کامل مطالعه کنید. تنوع صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک در بازار سرمایهی ایران بسیار بالاست و شما می‌توانید متناسب با سطح ریسک پذیری خود یکی از آن‌ها را انتخاب کنید و با دیدی بلندمدت اقدام به سرمایهگذاری کنید.
اگر به سرمایهگذاری غیرمستقیم در املاک یا زمین و ساختمان علاقه‌مند هستید، پیشنهاد می‌کنیم تا مقالات مرتبط با آن را مطالعه کنید.
2 دیدگاه
سود صندوق‌های سرمایهگذاری مشترک در سال‌های گذشته چطور بوده؟
سود سرمایهگذاری تو طلا بیشتر بوده یا این صندوقها
ممنون می‌شم راهنماییم کنید.
مرسی از مطالب خوب آکادمی دانایان
سلام
ممنون از دقت و توجه شما
برای بررسی وضعیت بازدهی صندوق‌های سرمایهگذاری به وب‌سایت فیپ‌ایران مراجعه کنید.
برای بررسی بازدهی موقعیت‌های سرمایهگذاری در ایران هم مقاله‌ی مربوط به بهترین سرمایهگذاری در ایران را مطالعه کنید.
اما به‌طور کلی بازدهی این صندوقها با یکدیگر متفاوت است و از آنجایی که منابع این صندوق‌های سرمایهگذاری در بازار سرمایه سرمایهگذاری می‌شود، احتمالاً بازدهی عموم این صندوقها در سال‌های اخیر بیش از بازار طلا بوده است.